Το ερειπωμένο ελληνόφωνο χωριό της Καλαβρίας με το κυπριακό όνομα. Από την ακμή στους μόλις δύο κατοίκους (βίντεο)

Στο βόρειο κομμάτι της Κύπρου, υπάρχει μία οροσειρά που ονομάζεται Πενταδάκτυλος, η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο σκληρών μαχών την περίοδο της τουρκικής εισβολής.

Οφείλει το όνομά του στην ομώνυμη κορυφή, η οποία έχει το σχήμα παλάμης με πέντε δάκτυλα. Σύμφωνα με την παράδοση, η οποία ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια, ο Διγενής Ακρίτας στην προσπάθειά του να υπερπηδήσει την οροσειρά άφησε το αποτύπωμα της παλάμης του στο βουνό.

Εκτός, όμως, από το “νησί της Αφροδίτης”, υπάρχει και στη νότια Ιταλία μία τοποθεσία με το όνομα “Πενταδάκτυλο”. Πρόκειται για ένα ελληνόφωνο χωριό στην περιφέρεια της Καλαβρίας, το οποίο σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο.

Παρ’ όλ’ αυτά παραμένει δημοφιλής προορισμός για πεζοπόρους, τουρίστες και έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία.

Η ελληνική αποικία που άκμασε στα ρωμαϊκά χρόνια

Το Πενταδάκτυλο ή Pentedattilo στα ιταλικά, βρίσκεται στα 250 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, πάνω σε ένα γκρεμό, το σχήμα του οποίου παρέπεμπε σε ένα κυκλώπειο χέρι με πέντε δάκτυλα, εξού και η ελληνικής προέλευσης ονομασία του.

Ιδρύθηκε ως αποικία των Χαλκιδέων το 640 π.Χ. και αποτέλεσε κομμάτι της αποκαλούμενης “Μεγάλης Ελλάδας” (“Magna Graecia“), όπως ονομάστηκε η εδαφική επικράτεια της Νότιας Ιταλίας και της Σικελίας μετά τον δεύτερο ελληνικό αποικισμό (8ος αιώνας π.Χ. και μετά).

Το Πενταδάκτυλο άκμασε οικονομικά και στρατιωτικά στα ρωμαϊκά χρόνια και παρήκμασε στα βυζαντινά, όταν λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς. Τον 12ο αιώνα, το χωριό κατακτήθηκε από τους Νορμανδούς, όπως και ολόκληρη η περιοχή της Καλαβρίας.

Στις μέρες μας, σώζονται μέρη ενός κάστρου στο Πενταδάκτυλο, το οποίο χρονολογείται από τους μεσαιωνικούς χρόνους και χτίστηκε, για να αντιμετωπιστούν οι ποικίλης προέλευσης εξωτερικές επιδρομές.

Το χωριό υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμό το 1783, πράγμα που οδήγησε μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μετοικήσει στη γειτονική κοινότητα Μέλιτο Ντι Πόρτο Σάλβο. Η ελληνική γλώσσα έπαψε να μιλιέται περίπου στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το χωριό που ερημώθηκε, αλλά έχει ακόμη ζωή

Το Πενταδάκτυλο εγκαταλείφθηκε πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 1960 με αρχές του ’70, αφού πρώτα κηρύχθηκε μη κατοικήσιμο. Εθελοντές από διάφορα μέρη της Ευρώπης απεκατέστησαν μερικά πέτρινα σπίτια τη δεκαετία του ’80, ενώ, τα τελευταία χρόνια, ορισμένοι καλλιτέχνες και τεχνίτες έχουν στεγάσει εκεί τα εργαστήρια – καταστήματά τους.

Εκτός από μια περίτεχνα διακοσμημένη καθολική εκκλησία, στο Πενταδάκτυλο υπάρχει και ένα μουσείο αφιερωμένο στις λαϊκές παραδόσεις. Επιπλέον, κάθε χρόνο στο Πενταδάκτυλο διεξάγεται τριήμερο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, γεγονός που αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία, ώστε να έρθουν τουρίστες και να περπατήσουν στα δρομάκια του χωριού “φαντάσματος” της Καλαβρίας.

Οι δύο μόνιμοι κάτοικοι

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του γερμανικού τηλεοπτικού δικτύου Deutsche Welle, το Μάιο του 2023, μία γυναίκα και ένας πρόσφυγας είναι οι μοναδικοί μόνιμοι κάτοικοι του Πενταδάκτυλου.

Ο λόγος για την Ροσέλα Ακουιλάντι, η οποία το 1983 άφησε πίσω της τη ζωή στο Μιλάνο ως ταχυδρομικός υπάλληλος και εγκαταστάθηκε στο χωριό, για να ασχοληθεί με την κτηνοτροφία.

Επειδή, όμως, πέρασε το “κατώφλι” της τρίτης ηλικίας, χρειαζόταν βοήθεια για τις δουλειές της φάρμας της και τη βρήκε στο πρόσωπο του Μάκα Τουνκάρα, ενός πρόσφυγα από το Μάλι. Μαζί κάνουν τις απαραίτητες δραστηριότητες, για να επιβιώσουν και έχουν αναπτύξει μία φιλική και αμοιβαίως επωφελή σχέση. Η Ακουιλάντι ανέφερε:

“Πολλοί άνθρωποι σοκάρονται, όταν ακούν ότι μένω σε ένα εγκαταλελειμμένο χωριό. Πολλοί φοβούνται τη μοναξιά, ακόμη και την ησυχία, ενώ άλλοι με θαυμάζουν για την απλή ζωή που κάνω και, κατά κάποιον τρόπο, κρατώ αυτό το μέρος ζωντανό“.

Μάλιστα εξέφρασε την επιθυμία της ο απλός και αυτάρκης τρόπος ζωής της να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για άλλους ανθρώπους και εκείνοι να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.

Δείτε παρακάτω το ντοκιμαντέρ του Deutsche Welle για τους δύο μόνιμους κατοίκους του Πενταδάκτυλου της Καλαβρίας:

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Wikipedia