Το εφιαλτικό στρατόπεδο των ΝΑΖΙ στο Χαϊδάρι. Το “μπλοκ του θανάτου” και η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή. Νέα εκπομπή

Την άγνωστη ιστορία του στρατοπέδου συγκέντρωσης στα Χαϊδάρι την περίοδο της Κατοχής παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα, 27 Δεκεμβρίου στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY HD.

Η εκπομπή προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή 2 Ιανουαρίου στις 5 το απόγευμα.

Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε επί καθεστώτος Μεταξά και την περίοδο της Κατοχής μετατράπηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης πατριωτών. Υπολογίζεται ότι από αυτό πέρασαν συνολικά περισσότεροι από 20.000 κρατούμενοι.

Η έρευνα φωτίζει τα δύο τελευταία χρόνια της Κατοχής, όταν η αντίσταση είχε φουντώσει και οι κατακτητές συνελάμβαναν καθημερινά μεγάλο αριθμό πολιτών.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν το κλίμα τρομοκρατίας που επικράτησε στο στρατόπεδο, όταν οι Ιταλοί παρέδωσαν τη διοίκηση στους Γερμανούς μετά τη συνθηκολόγησή τους το Σεπτέμβριο του 1943.

Οι Διοικητές και τα βασανιστήρια

Ο πρώτος Γερμανός διοικητής ήταν ο χαμηλόβαθμος επιλοχίας Ρούντι Τρέπτε, η διοίκηση του οποίου κράτησε μόλις λίγους μήνες. Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες  συνελήφθη για στρατιωτικό παράπτωμα και τον διαδέχτηκε ο σκληρός ταγματάρχης Πάουλ Ραντόμσκι.

Ο Ραντόμσκι μαζί με τον Συνταγματάρχη των SS Γιούργκεν Στρόοπ, που ήρθε στην Αθήνα για να οργανώσει την Γκεστάπο, οργάνωσαν σε νέες βάσεις το στρατόπεδο. Βασανιστήρια, καταναγκαστικά έργα, καψόνια και ανελέητοι ξυλοδαρμοί ήταν η ανυπόφορη καθημερινότητα των κρατουμένων του στρατοπέδου.

Οι φυλακισμένοι αποκαλούσαν τον Ραντόμσκι «Σύρμα» και προσπαθούσαν να αποφύγουν το μένος του αλλά και το εφιαλτικό «φιδάκι». Το βασανιστήριο που επινόησε ο Ουγγρικής καταγωγής στρατιώτης Κόβατς. Αν και ήταν μόλις 18 χρόνων, αποδείχτηκε εξαιρετικά βίαιος και εκδικητικός.

Η «Μηχανή του Χρόνου» ξεδιπλώνει την ματωμένη ιστορία του «Μπλοκ 15» που αποτελεί παγκόσμιο μνημείο βαρβαρότητα του Ναζισμού. Στο αποκαλούμενο μπλοκ του θανάτου, χιλιάδες κρατούμενοι βίωσαν την απόλυτη απομόνωση και την αγωνία του επικείμενου θανάτου.

Τα κελιά δεν είχαν τζάμια και οι πατριώτες ήταν αντιμέτωποι με την παγωνιά ή την αφόρητη ζέστη. Υποχρεώνονταν σε συνεχή ορθοστασία και σιτίζονταν με αποφάγια. Οι ξυλοδαρμοί και ακραία ψυχική δοκιμασία οδήγησαν τους φυλακισμένους στα όρια.

Η εκτέλεση των 200

Η εκπομπή περιγράφει το χρονικό της εκτέλεσης των 200 κομμουνιστών στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944, ως αντίποινα για την εκτέλεση ενός Γερμανού στρατηγού στους Μολάους της Λακωνίας.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν πώς διαμορφώθηκε η λίστα με τα ονόματα των μελλοθανάτων και πώς την τελευταία στιγμή ο αγωνιστής Ναπολέων Σουκαντζίδης, αρνήθηκε να βγει από την γραμμή του θανάτου, ως μεταφραστής του διοικητή του στρατοπέδου Χαϊδαρίου. Προτίμησε τον θάνατο παρά να αντικατασταθεί από άλλο σύντροφό του.

Το ίδιο έπραξε και ένας άλλος σύντροφός του, ο Αντώνης Βαρθολομαίος, που εκτελούσε χρέη στρατοπεδάρχη. Αρνήθηκε και αυτός να πάρει άλλος την δική του θέση.

Η γενναία αντιμετώπιση των κρατουμένων απέναντι στον επικείμενο θάνατο αποτυπώθηκε στα τελευταία σημειώματα που έγραψαν οι κρατούμενοι πριν από την εκτέλεσή τους. Τα σκόρπισαν στον δρόμο για την Καισαριανή και η δημοσιογραφική έρευνα τα παρουσιάζει.

Η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή συγκλόνισε την κοινή γνώμη και πείσμωσε ακόμη περισσότερο το αντιστασιακό κίνημα.

Η τελευταία ομαδική εκτέλεση στην Ελλάδα

Η «Μηχανή του Χρόνου» φωτίζει ακόμα τα άγνωστα ντοκουμέντα από την τελευταία εκτέλεση πατριωτών στο Χαϊδάρι, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, σχεδόν ενάμιση μήνα πριν από την απελευθέρωση της Αθήνας.

Πρόκειται για πατριώτες των αντιστασιακών οργανώσεων «Υβόννη» και «Μπουμπουλίνα».

Η «Αόρατη Στρατιά», όπως έμεινε γνωστή η ομάδα των Ελλήνων αντιστασιακών που συνεργάστηκαν με την SOE των Βρετανών, δημιούργησε ένα αποτελεσματικό δίκτυο πρακτόρων και έφερε σε πέρας δολιοφθορές στα αεροδρόμια και τα λιμάνια της κατεχόμενης Ελλάδας.

Ανάμεσά τους ήταν η θρυλική Λέλα Καραγιάννη που ενίσχυσε το δίκτυο κατασκοπίας των Συμμάχων και πήρε μέρος σε σαμποτάζ και επιχειρήσεις διαφυγής στη Μέση Ανατολή. Η εκπομπή φωτίζει τις τελευταίες ώρες της, προτού βασανιστεί φρικτά και εκτελεστεί μαζί με τα άλλα μέλη της οργάνωσής της.

Στην εκπομπή μιλούν:

Μενέλαος Χαραλαμπίδης – Διδάκτορας Ιστορίας,

Μάκης Μοσχοβούδης- Δημοσιογράφος,

Περικλής Καπετανόπουλος – Ιστορικός,

Μιχάλης Σελέκος – Ιστορικός ερευνητής/πρώην δήμαρχος Χαϊδαρίου

Θεόφιλος Διαμάντης – Διδάκτορας Ιστορίας

Τίτος Αθανασιάδης – Δημοσιογράφος, ιστορικός ερευνητής

Νίκος Γιαννόπουλος – Ιστορικός

Γιάννης Ιγγλέσης- Ιστορικός ερευνητής/συλλέκτης

Χρήστος Βοσκόπουλος – Δήμαρχος Καισαριανής

Κωνσταντίνος Χατζηγεωργίου – ανιψιός εκτελεσθέντα

Γιάννης Γιαννάκενας –Εκδότης/ μέλος του διοικητικού συμβουλίου  συνδέσμου «Λέλα Καραγιάννη»

Αναστασία Σιδέρη Αγνίδου – Αυτόπτης μάρτυρας της εκτέλεσης των 200

Ελίνα Μαστέλλου Γιαννάκενα – Συγγραφέας

Στις αναπαραστάσεις συμμετέχουν μέλη της Θεατρικής Ομάδας Αγ. Στεφάνου (Δήμος Διονύσου), της ομάδας αναβίωσης Β παγκοσμίου “KAMPFGRUPPE SÜDEN” και του καλλιτεχνικού εργαστηρίου “Διάθεσις”.

Όλα τα επεισόδια της σειράς είναι διαθέσιμα on demand στην υπηρεσία COSMOTE TV PLUS.