Το συγκλονιστικό φιλμ του 1927 με τους λεπρούς στην Σπιναλόγκα. Το δράμα των παιδιών που, αν και υγιή, βρέθηκαν στη εξορία με τους άρρωστους γονείς τους

Η λέπρα ήταν μια από τις πιο τρομακτικές ασθένειες της εποχής που οδήγησε σε αποκλεισμό εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα γκέτο των λεπρών στην Ελλάδα ξεκίνησαν πρώτα από τις παρυφές των χωριών και στη συνέχεια αναζητήθηκαν χώροι μακριά από την οργανωμένη κοινωνία. 

Το 1903 η πολιτεία αποφάσισε με νόμο να αποκλείσει τους ασθενείς σε έναν απομονωμένο τόπο. Για τον εγκλεισμό των λεπρών επιλέχθηκε το νησάκι Σπιναλόγκα που βρίσκεται απέναντι από την Ελούντα της Κρήτης.

Ένα σπάνιο ιστορικό φιλμ του 1927 αποτυπώνει τον άγνωστο κόσμο των χανσενικών που δημιούργησαν τη δική τους κοινωνία.

Στο ασπρόμαυρο δραματικό φιλμ προβάλλονται αυθεντικά στιγμιότυπα της καθημερινότητας των χανσενικών στη Σπιναλόγκα της Κρήτης.

Άνθρωποι με σημαδεμένα τα πρόσωπα από την ασθένεια εμφανίζονται μπροστά στον φακό γεμάτοι απελπισία και θλίψη.

Φτάνοντας στο νησί αντίκριζαν μια πινακίδα που έγραφε: “Ο εισερχόμενος να αποθέσει κάθε ελπίδα’”. Οι νεοφερμένοι ασθενείς οδηγούνταν σε μια ιδιότυπη φυλακή που τους αφαιρούσε κάθε επικοινωνία με τον παλιό τους κόσμο.

Στα πλάνα διακρίνονται κάτοικοι του νησιού από όλες τις ηλικίες, άνδρες και γυναίκες με μωρά στην αγκαλιά. Πολλά από τα παιδιά δεν είχαν νοσήσει, αλλά δεν μπορούσαν να τα αποχωριστούν οι μανάδες τους και τα έπαιρναν μαζί, ενώ άλλα γεννήθηκαν υγιή μέσα στη Σπιναλόγκα από λεπρούς γονείς.

Η νόσος του Χάνσεν, η λέπρα όπως ήταν η κοινή της ονομασία, είχε ως κύρια συμπτώματα την απολέπιση και τις παραμορφώσεις μελών του σώματος. Η εικόνα των ασθενών ήταν τρομακτική και αποκρουστική. Γι΄ αυτό συχνά φορούσαν καπέλα και οι γυναίκες μαντίλες για να κρύψουν τα παραμορφωμένα τους πρόσωπα.

Πολλοί φορούσαν γυαλιά, καθώς η λέπρα κατέστρεφε το οπτικό νεύρο, με αποτέλεσμα να μην αντέχουν το φως του ήλιου. Η ασθένεια οδηγούσε συχνά σε τύφλωση.

Το φιλμ ντοκουμέντο τράβηξε Γάλλος κινηματογραφιστής ο οποίος βρέθηκε στο νησί τον Σεπτέμβριο του 1927, κατά την επίσκεψη ενός Γάλλου νομπελίστα γιατρού, του Τσαρλς Νικόλ, ενός από τους πιο γνωστούς επιστήμονες της εποχής, πρωτοπόρου στην έρευνα για την αντιμετώπιση της νόσου του Χάνσεν.

Ο Νικόλ, διευθυντής του Ινστιτούτου Παστέρ της Τύνιδας, επισκέφτηκε τη Σπιναλόγκα, εξέτασε και συνομίλησε με τους ασθενείς.

Η επίσκεψη του Γάλλου επιστήμονα έγινε με την πρωτοβουλία του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος χρηματοδότησε τόσο ιδιωτικά όσο και ως πρωθυπουργός τις προσπάθειες για να βελτιωθεί η ζωή των ασθενών σε συνεργασία με τον γιατρό από τη Σητεία και στη συνέχεια γερουσιαστή, Μιχαήλ Καταπότη.

Στη Σπιναλόγκα, οι συνθήκες ζωής ήταν ανυπόφορες. Οι εξόριστοι ασθενείς δικαιούνταν ένα μικρό επίδομα μηνιαίως, που συχνά δεν κάλυπτε τη διατροφή και τα φάρμακά τους.

Οι κάτοικοι του γκέτο έπρεπε εκτός από την ασθένειά τους να αντιμετωπίσουν και τα προβλήματα της καθημερινότητας και να λειτουργήσουν ομαδικά για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην.

Η σημαντική αλλαγή ήρθε τη δεκαετία του 1930 όταν στην Σπιναλόγκα μεταφέρθηκε ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης.

Ο Ρεμουντάκης, που ήταν τριτοετής φοιτητής της Νομικής όταν αρρώστησε, φαίνεται πως ήταν ο άνθρωπος που περίμεναν όλοι οι υπόλοιποι για να διεκδικήσουν ανθρώπινες συνθήκες ζωής.

Ο Ρεμουντάκης οργάνωσε την «αδελφότητα ασθενών Σπιναλόγκας». Αμέσως φρόντισε να βρεθεί ασβέστης για να γίνει η κλασική απολύμανση στις αυλές και στα καλντερίμια.

Σε λίγες μέρες το νησί άλλαξε όψη. Λίγο αργότερα έφτασε και μια ηλεκτροπαραγωγική μηχανή που έδινε ρεύμα για να φωτίζονται οι δρόμοι τη νύχτα.

Μετά από ενέργειές του, επισκέφτηκε το νησί ένας οδοντίατρος, που φρόντισε τους ασθενείς.

Στο νησί αναπτύχθηκε σταδιακά μια κοινότητα με καφενείο, κουρείο ακόμα και σινεμά.

Από το 1948 και μετά ο αριθμός των λεπρών στη Σπιναλόγκα άρχισε να μειώνεται γιατί τότε ανακαλύφθηκε το πρώτο φάρμακο κατά της φρικτής αυτής ασθένειας.

Το Λεπροκομείο έμεινε ανοιχτό μέχρι το 1957, οπότε οι τελευταίοι 20 ασθενείς μεταφέρθηκαν σε λεπροκομείο στην Αθήνα. Στο μεταξύ πολλοί είχαν θεραπευτεί και επέστρεψαν στα σπίτια τους.

Δείτε εδώ το συγκλονιστικό βίντεο μέσα από τη Σπιναλόγκα:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης. Ο ηγέτης της Σπιναλόγκα, που έχασε τη φωνή του διεκδικώντας τα δικαιώματα των χανσενικών…