Το διάσημο ψυχολογικό τεστ με τις κηλίδες μελάνης, δημιουργήθηκε από την εμμονή ενός φοιτητή Ψυχιατρικής σε ένα παιχνίδι καρτών. Εφαρμόστηκε πρώτα σε σχιζοφρενείς και μετά σε φυλακισμένους

Το τεστ κηλίδων μελάνης Ρόρσαχ επινοήθηκε από τον ελβετό ψυχαναλυτή Χέρμαν Ρόρσαχ και αρχικά χρησιμοποιήθηκε στην Ψυχολογία για τη διάγνωση της σχιζοφρένειας.

Ο Χέρμαν Ρόρσαχ στα παιδικά του χρόνια έπαιζε ένα δημοφιλές παιχνίδι, το «Klecksographie». Σε αυτό, τα παιδιά προσπαθούσαν να γράψουν μικρά ποιήματα ή να λύσουν διάφορους γρίφους με κάρτες από κηλίδες μελάνης. Τα 1918 ο Ρόρσαχ, φοιτητής Ψυχιατρικής, παρατήρησε ότι ο σχιζοφρενείς είχαν διαφορετική αντίδραση όταν έπαιζαν το «Klecksographie» σε σχέσεις με τους ανθρώπους που δεν είχαν κάποια ψυχική νόσο.

Το πείραμα με τους σχιζοφρενείς

Σε διάστημα τριών χρόνων ασχολήθηκε εντατικά με σχιζοφρενείς ασθενείς υποβάλλοντάς τους σε μια σειρά από περίπου 40 κάρτες με τυχαία σχήματα από κηλίδες μελάνης.

Ο Ελβετός έδειχνε στους ασθενείς διφορούμενες και χωρίς νόημα εικόνες με σκοπό το νόημα να ολοκληρωθεί συνειδησιακά. Απευθυνόμενος στους σχιζοφρενείς μέσω του τεστ διαπίστωνε κομμάτια της προσωπικότητάς τους, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα μέσα από το υποσυνείδητό τους.

Το 1921 ο Ρόρσαχ δημοσίευσε τα αποτελέσματα των ερευνών του στο βιβλίο «Ψυχοδιαγνωστική».

Λίγα χρόνια αργότερα, η χρήση του τεστ διευρύνθηκε και αποτέλεσε ένα από τα πιο δημοφιλή, αλλά και αμφιλεγόμενα τεστ προσωπικότητας.

Αν και οι ψυχολόγοι μπορούν να έχουν μια αίσθηση για την κοινωνική συμπεριφορά των ασθενών τους, οι διάφοροι τρόποι ερμηνείας των αποτελεσμάτων το καθιστούν συχνά αναξιόπιστο και πολλές φορές μη έγκυρο. Στην ουσία πρόκειται για ένα  καθαρά υποκειμενικό τεστ του οποίου τα αποτέλεσμα είναι δύσκολο να ταξινομηθούν σε μια κανονιστική ιεραρχία.

Το διάσημο τεστ με τις κάρτες 

Παρ΄ όλα αυτά, η χρήση δέκα καρτών με κηλίδες μελάνης, πέντε ασπρόμαυρες και πέντε έγχρωμες, αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα ψυχολογικά τεστ προσωπικότητας και χρησιμοποιείται ευρέως, κυρίως από αμερικανούς κοινωνικούς ψυχολόγους.

Ποιος ήταν ο Χέρμαν Ρόρσαχ

Ο Χέρμαν Ρόρσαχ γεννήθηκε στη Ζυρίχη στις 8 Νοεμβρίου του 1884.

Σε ηλικία 12 ετών έχασε τη μητέρα του και επτά χρόνια αργότερα ο Χέρμαν έμεινε ορφανός και από πατέρα.

Μεγάλωσε σε ένα κύκλο διανοούμενων και καλλιτεχνών, γεγονός που επηρέασε την ενήλική ζωή του.

Στο γυμνάσιο έπαιζε συνέχεια το δημοφιλές παιχνίδι της εποχής του, «Klecksographie», με αποτέλεσμα οι φίλοι του να τον φωνάζουν «Κλεκς».

Σπούδασε Γεωλογία και Βοτανολογία, αλλά σύντομα παράτησε τις σπουδές του και το 1904 παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης.

Ειδικεύτηκε στον τομέα της Ψυχολογίας και πέντε χρόνια αργότερα αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης έχοντας παράλληλα παρακολουθήσει σεμινάρια σε Νυρεμβέργη και Βερολίνο. Ένας από τους καθηγητές του και έπειτα στενός του φίλος ήταν ο διακεκριμένος Ελβετός ψυχίατρος Όιγκεν Μπλόϊερ, ο οποίος είχε πρωτύτερα μυήσει στον τομέα της ψυχανάλυσης και τον Καρλ Γιουνγκ.

Στροφή στην ψυχανάλυση

Ο Ρόρσαχ επηρεάστηκε από τις θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόιντ και μετά τις μεταπτυχιακές του σπουδές επικεντρώθηκε στους σχιζοφρενείς και στη δύναμη των υποσυνείδητων κινήτρων που πυροδοτούσαν συχνά τις επιθετικές, αλλά και κατατονικές συμπεριφορές τους.

Το 1913 μετακόμισε στη Ρωσία με τη γυναίκα του, Όλγα Στέμπελιν, συμφοιτήτριά του από την σχολή Ιατρικής, αλλά ένα χρόνο αργότερα επέστρεψε στην Ελβετία όπου διορίστηκε υποδιευθυντής στο ψυχιατρείο Χεριζάου.

Υποστηρικτής της νέας ψυχαναλυτικής τεχνικής, ανακάλυψε την εργασία του ψυχολόγου Στίμαν Χενς, ο οποίος σε πειράματά του για την κατανόηση των φαντασιώσεων των ασθενών του, είχε χρησιμοποιήσει κάρτες με κηλίδες μελάνης.

Μαζί με την καλλιτεχνική του έφεση, την εμμονή του στο παιχνίδι «Klecksographie», αλλά και το έργο του Κάρλ Γιουνκγ δημιούργησε το περίφημο «τεστ κηλίδων μελάνης».

Η κληρονομιά του Ρόρσαχ

Στις 2 Απριλίου 1922, ο Χέρμαν Ρόρσαχ πέθανε σε ηλικία 37 χρόνων από περιτονίτιδα. Ο Ελβετός ψυχίατρος άφησε πίσω τη γυναίκα και τα δύο παιδιά τους, αλλά και ένα τεστ που επηρέασε τον τομέα της Κοινωνικής Ψυχολογίας τις επόμενες δεκαετίες.

Μεταγενέστεροι ψυχολόγοι βελτίωσαν τον τρόπο βαθμολόγησης του τεστ. Παρά την έλλειψη εγκυρότητας, στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι το όγδοο κατά σειρά διαδεδομένο τεστ και χρησιμοποιείται κυρίως σε φυλακισμένους και σε παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τα νέα στοιχεία για το ερωτικό τρίγωνο του Σίγκμουντ Φρόιντ με τη γυναίκα του και τη μικρότερη αδερφή της, Μίνα…