Το χωριό των Αγράφων που πήρε το όνομά του από μια θεραπεύτρια μοναχή. Ο πόλεμος και ο σεισμός το σημάδεψαν (drone)

Στα βόρεια της Βίνιανης με το περίφημο μονότοξο γεφύρι και του Κερασοχωρίου, βρίσκεται ένα ακόμη γραφικό χωριό των Ευρυτανικών Αγράφων: η Χρύσω.

Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 750 μέτρων, ανάμεσα στους βορειοανατολικούς πρόποδες του ελατόφυτου όρους Καυκί και τον μεγαλοπρεπή βράχο Τούρλα. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η ονομασία προέρχεται από μια γυναίκα εμπειρική γιατρό με το όνομα Χρύσω.

Λέγεται ότι μόνασε στην πιο παλιά εκκλησία του χωριού, στους Άγιους Ταξιάρχες, και έφτιαχνε γιατροσόφια με θεραπευτικά βότανα.

Επειδή πάρα πολλοί την επισκέπτονταν για τις υπηρεσίες που προσέφερε, επικράτησε να λέγεται “πάμε στη Χρύσω” και έτσι το χωριό πήρε το όνομά του.

Οι εκκλησίες, τα καλντερίμια και οι βρύσες της Χρύσως

Τα σπίτια του χωριού είναι πέτρινα και σκεπασμένα όχι πια με πέτρινες πλάκες, αλλά με κεραμίδια ή τσίγκους. Αρκετά διαθέτουν υπόγειο που στο παρελθόν χρησίμευε ως στάβλος. Ωστόσο, τα περισσότερα παραδοσιακά σπίτια καταστράφηκαν τόσο την περίοδο της Κατοχής από τους Ιταλούς όσο και από το σεισμό του 1966 που έπληξε δεκάδες χωριά των Αγράφων, όπως ο Άγιος Προκόπιος.

Από τα παλιά κτήρια έχουν διασωθεί τρεις εκκλησίες: της Παναγίας, στο λόφο Πυργάκι με το ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται τον 18ο αιώνα, των Τριών Ταξιαρχών και της Αγίας Παρασκευής. Σήμα κατατεθέν της Χρύσως είναι επίσης τα καλντερίμια, τα οποία έχουν μετατραπεί σε αμαξιτούς δρόμους για τις σύγχρονες ανάγκες.

Ένα ακόμη αξιοθέατο που “ταξιδεύει” τον επισκέπτη στο παρελθόν της Χρύσως είναι οι εφτά παλιές πετρόκτιστες βρύσες, οι οποίες ανάγονται στην Τουρκοκρατία. Λέγεται επίσης ότι στη Χρύσω βρισκόταν ο τάφος του Βεληγκέκα, δερβέναγας του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, αλλά δεν διασώζεται.

Η κυρίαρχη μορφή βλάστησης στη Χρύσω είναι η ελάτη. Επιπλέον, λόγω των πολλών πηγών, που εδώ και αιώνες υδροδοτούν το χωριό, υπάρχουν και αρκετά πλατάνια. Οι ίδιες πηγές αποτελούν και την πηγή ενέργειας που κινεί τον παλιό νερόμυλο του χωριού.

Σήμερα ο πληθυσμός του χωριού είναι πολύ μικρότερος σε σύγκριση με τα προπολεμικά χρόνια. Η αστυφιλία και οι ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός του ’66 ώθησε πολλούς κατοίκους στη μετανάστευση προς αναζήτηση καλύτερων προοπτικών.

Οι παραγωγικές δραστηριότητες των λιγοστών μόνιμων κατοίκων παραμένουν η γεωργία και η κτηνοτροφία και λιγότερο η μελισσοκομία.

Παρ’ όλ’ αυτά, η Χρύσω εξακολουθεί να αποτελεί έναν όμορφο προορισμό, ιδανικό για τους λάτρεις της φύσης, της πεζοπορίας και των εξερευνήσεων. Η τουριστική υποδομή είναι μικρή, αλλά η πρόσβαση εξασφαλίζεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο που περνά από το χωριό Βίνιανη προς Δάφνη (περίπου 17 χλμ.) ή μέσω Κερασοχωρίου (21 περίπου χλμ.).

Δείτε το χωριό των Ευρυτανικών Αγράφων μέσα από το βίντεο drone του συνεργάτη μας, Μαρίνου Χαραλαμπόπουλου (Travel Inspiration):

Με πληροφορίες από: xriso-eyrytanias.gr

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Μαρίνος Χαραλαμπόπουλος (Travel Inspiration)