Το χωριό στους πρόποδες των Αγράφων που “μετακόμισε” μετά τους σεισμούς του 1966. Ποια άλλα ευρυτανικά χωριά χτυπήθηκαν (drone)

Στα βόρεια της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών με την περίφημη Γέφυρα Τατάρνας, βρίσκεται ο Άγιος Προκόπιος, ένα μικρό γραφικό χωριό στους πρόποδες των Αγράφων.

Στέκει στα 500 μέτρα υψόμετρο και ονομάζεται αλλιώς Νέα Παλαιοκατούνα, διότι ο παλαιός οικισμός βρισκόταν 800 μέτρα ψηλότερα από τον σημερινό. Μία φυσική καταστροφή έμελλε να καθορίσει την νεότερη ιστορία του χωριού.

Ο καταστροφικός σεισμός του ’66

Ένας σεισμός 6,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, που εκδηλώθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου 1966, συντάραξε την Παλαιοκατούνα. Ο οικισμός Τσούκα “είδε” τρία από τα περίπου 30 σπίτια του να γκρεμίζονται.

Η Παλαιοκατούνα δεν ήταν το μοναδικό χωριό που δέχθηκε το πλήγμα του Εγκέλαδου, το επίκεντρο του οποίου ήταν ανάμεσα στα χωριά Βράχα και Μαυρομμάτα, στον ποταμό Ταυρωπό ή Μέγδοβα.

Συνολικά 41 χωριά της Ευρυτανίας, ανάμεσα τους το Κερασοχώρι, η Βίνιανη και τα Τοπόλιανα, ισοπεδώθηκαν.

Οι μετασεισμικές δονήσεις ήταν δεκάδες και συγκλόνισαν την Ελλάδα και έγιναν πρώτη είδηση στον Τύπο της εποχής. Άφησαν πίσω τους πάνω από 2.000 ερειπωμένα ή ακατάλληλα για κατοίκηση σπίτια, μία γυναίκα νεκρή, 60 τραυματίες και 12.000 άστεγους δίχως επαρκή τροφή και νερό.

Ο Άγιος Προκόπιος σήμερα

Μετά το σεισμό, οι κάτοικοι της Παλαιοκατούνας ήταν πλέον αναγκασμένοι να κατέβουν νοτιότερα, για να “ξαναχτίσουν” τις ζωές τους. Σήμερα, το χωριό του Αγίου Προκοπίου είναι ένα μικρό γραφικό χωριουδάκι που μπορεί να επισκεφθεί οποιοσδήποτε λάτρης της φύσης, της ησυχίας και των εναλλακτικών προορισμών.

Σήμα κατατεθέν του χωριού αποτελεί η ομώνυμη εκκλησία. Στο παλιό σχολείο λειτουργεί βιβλιοθήκη και χώρος μελέτης, καθώς επίσης και νέες εγκαταστάσεις παιδικού σταθμού.

Μισή ώρα βορειοδυτικά του Αγίου Προκοπίου υπάρχει δασόφυτος λόφος με απομεινάρια προχριστιανικού αρχαίου φρουρίου, στους βόρειους πρόποδες του οποίου βρίσκεται μικρή πηγή πόσιμου νερού.

Σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων από το χωριό, βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Χτίστηκε το 1850 πάνω στα ερείπια εκκλησίας που καταστράφηκε κατά την Επανάσταση του 1821.

Επιπλέον, κοντά στο χωριό της Νέας Παλαιοκατούνας βρίσκεται το περίφημο μονότοξο γεφύρι του Μανώλη, το οποίο βυθίζεται το χειμώνα και επανεμφανίζεται το καλοκαίρι.

Δείτε τον Άγιο Προκόπιο ή Νέα Παλαιοκατούνα μέσα από τα εντυπωσιακά πλάνα του συνεργάτη μας, Μαρίνου Χαραλαμπόπουλου (Travel Inspiration):

Όταν οι κάτοικοι πούλησαν ολόκληρο το χωριό στη Μονή Τατάρνας

Κατά τον 18 αιώνα, οι κάτοικοι της Παλαιοκατούνας, μην αντέχοντας την αναγκαστική καταβολή του κεφαλικού φόρου και του φόρου της δεκάτης που τους είχε επιβληθεί, αποφάσισαν να πουλήσουν τις περιουσίες τους στη Μονή Τατάρνας.

Την εποχή εκείνη, ήταν σύνηθες οι χρεωμένοι ιδιοκτήτες γης να παραχωρούν, με την μορφή εικονικής δωρεάς, τα κτήματά τους σε μοναστήρια, ελπίζοντας πως θα τα πάρουν πίσω μόλις καλυτερέψουν οι συνθήκες.

Εξάλλου, τα μοναστήρια είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν βοσκοτόπια, χωράφια, αμπέλια, ακόμα και ολόκληρα χωριά. Έτσι, το χωριό εγκαταλείφθηκε και στην περιοχή έμειναν μόνο τα κοπάδια του μοναστηριού και όσοι δούλευαν για λογαριασμό του.

Οι υπεύθυνοι της Μονής, που είχαν την οικονομική ευχέρεια, άρδευσαν την περιοχή και οι χέρσοι βοσκότοποι μετατράπηκαν σε καλλιεργήσιμα εδάφη.

Μετά το τέλος του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, επί βασιλείας Όθωνα, οι πρώτες οικογένειες Παλαιοκατουνιωτών εγκαταστάθηκαν ξανά στον τόπο τους, ερχόμενοι σε συμβιβασμό με τη Μονή.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Μαρίνος Χαραλαμπόπουλος (Travel Inspiration)