Το χωριό που έγινε προσωρινό καταφύγιο των Σουλιωτών και βομβαρδίστηκε στην Κατοχή. Εκεί βρίσκεται η “Αγία Λαύρα της Ηπείρου” (drone)

Σε απόσταση 58 χιλιομέτρων από την Άρτα, στη νότια πλευρά των επιβλητικών Τζουμέρκων, δεσπόζει το Βουργαρέλι.

Πρόκειται για ένα χωριό που εντυπωσιάζει τόσο επειδή είναι αμφιθεατρικά χτισμένο σε υψόμετρο 773 μέτρων όσο και για την πλούσια ιστορία του, ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Είναι ένα από τα πιο γνωστά Τζουμερκοχώρια της Άρτας. Για την ονομασία του υπάρχουν δύο επικρατούσες θεωρίες: είτε την πήρε από έναν υλοτόμο της περιοχής που ονομαζόταν Βουργαρέλης είτε από Βούλγαρους υλοτόμους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εκεί λόγω των δασών και των υδάτων, με σκοπό τη μεταφορά οικοδομήσιμης ξυλείας στην Άρτα.

Ο ρόλος του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης

Στα τέλη του 1803, μια ομάδα Σουλιωτών, με αρχηγό το Νότη Μπότσαρη, αναζητούσε καταφύγιο προκειμένου να γλιτώσει από τις δυνάμεις του Αλή Πασά.

Επέλεξαν το Βουργαρέλι, όμως ο κλοιός έσφιξε και οι κατατρεγμένοι Σουλιώτες βρήκαν άσυλο, τελικά, στην Ιερά Μονή Σέλτσου, στο χωριό Πηγές Άρτας.

Εκεί, κατά την ομώνυμη μάχη του Σέλτσου, 250 γυναικόπαιδα έστησαν ένα δεύτερο και μεγαλύτερο Ζάλογγο, προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των Οθωμανών.

Στις 15 Μαΐου 1821, μεγάλος αριθμός προκρίτων και οπλαρχηγών από τα Τζουμέρκα και το Ραδοβίζι, όπως και οπλαρχηγοί από τον Βάλτο και το Ξηρόμερο, συναντήθηκαν στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Βουργαρέλι.

Εκεί κήρυξαν την επανάσταση στην Άρτα, υπό τις ευλογίες του ηγούμενου του μοναστηριού Χριστόφορου, και ύστερα πήγαν στα Θεοδώριανα, όπου έγινε το ορμητήριό τους.

Έτσι, η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου χαρακτηρίστηκε ως η “Αγία Λαύρα της Ηπείρου“. Θεμελιώθηκε γύρω το 1690 και το καθολικό της κοσμείται με τοιχογραφίες του 1714 από Καλαρρυτινούς ζωγράφους.

Προεπαναστατικά, αποτέλεσε καταφύγιο των κλεφτών και των αρματολών. Μέχρι σήμερα, αποτελεί την “κορώνα” του Βουργαρελιού, στο βόρειο άκρο του, και ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα των Τζουμέρκων.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1824, διεξήχθη μάχη στο Βουργαρέλι, σε οχυρή θέση που κατείχαν Οθωμανοί. Σε αυτήν τη μάχη συγκρούστηκαν 1000 περίπου Έλληνες με μπουλούκια του Ομέρ Βρυώνη, που είχαν ξεκινήσει από το Βάλτο, και αναδείχθηκαν νικητές.

Η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και ο βομβαρδισμός από τους Γερμανούς

Μέχρι την απελευθέρωση της Άρτας, το 1881, το Βουργαρέλι ήταν τσιφλίκι του Τούρκου Αβραάμ Πασά Καρακεχαγιά. Για να περιέλθει στους κατοίκους του, χρειάστηκε να γίνει εξαγορά, η οποία επιτεύχθηκε μετά από σκληρό αγώνα.

Την περίοδο της Κατοχής, η περιοχή υπέφερε πολλά, εξαιτίας της σκληρότητας των κατακτητών. Είχε επιλεγεί, λόγω της στρατηγικής θέσης της, ως χώρος δράσης των αντάρτικων ομάδων, τόσο του ΕΔΕΣ όσο και του ΕΑΜ.

Στις 5 Μαΐου 1943, το χωριό μπήκε στο στόχαστρο γερμανικών βομβαρδιστικών, ως αντίποινα για την αντιστασιακή δράση των κατοίκων. Τα γερμανικά αεροπλάνα έριξαν πάνω από 400 βόμβες.

Ο απολογισμός ήταν 13 νεκροί και 30 τραυματίες, ενώ, επίσης, τα σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Δύο βόμβες που δεν εξερράγησαν βρίσκονται σήμερα στο Μνημείο Πεσόντων της πλατείας του χωριού, για να διατηρείται η ιστορική μνήμη.

Στα χρόνια του Εμφυλίου και μετά, πολλοί κάτοικοι του χωριού αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, άλλοι στις πόλεις για σπουδές ή αναζήτηση καλύτερης τύχης κι άλλοι σε χώρες του εξωτερικού. Με βάση την απογραφή του 2011, ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων δεν ξεπερνούσε τους 300.

Η Κόκκινη Εκκλησία

Εκτός από την ιστορική Μονή του Αγίου Γεωργίου, το Βουργαρέλι φημίζεται, επίσης, για την Κόκκινη Εκκλησιά ή Παναγία Βελλάς. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα και βρίσκεται στον οικισμό Παλαιοχώρι.

Η πρώτη και δημοφιλέστερη ονομασία οφείλεται στο ερυθρό χρώμα των πλίνθων, από τις οποίες αποτελείται η τοιχοποιία της. Η δεύτερη και παλαιότερη προέκυψε, διότι για χρόνια αποτελούσε μετόχι της Μονής Βελλάς στο Καλπάκι Ιωαννίνων.

Το Βουργαρέλι είναι ένα γραφικό και πανέμορφο χωριό, με πλούσια βλάστηση και πήγες υδάτων που καταλήγουν στους ποταμούς Άραχθο και Αχελώο. Αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης, της ησυχίας και του καθαρού αέρα.

Δείτε από ψηλά το Βουργαρέλι Άρτας μέσα από το εντυπωσιακό βίντεο drone του συνεργάτη μας, Μάκη Θεοδώρου (Nature Drone):

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Μάκης Θεοδώρου (Nature Drone)