Το αρχαίο έθιμο του ακρωτηριασμού. Γιατί οι νικητές έκοβαν μέλη από τους ηττημένους. Ποιους φοροεισπράκτορες ακρωτηρίασε ο Ηρακλής και ποιους εχθρούς του ο Οδυσσέας

Το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης μας, Βαγγέλης Σωτήρης

Η αποκοπή ενός μέλους από τον εχθρό, ο ακρωτηριασμός δηλαδή, συναντάται σε διάφορες ιστορικές περιόδους, καθώς και σε διαφορετικούς πολιτισμούς, που ο ένας αγνοεί τον άλλο.

Οι Σκύθες, οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής, οι Παπούα καθώς και οι κυνηγοί κεφαλών της Νότιας Αμερικής χρησιμοποιούσαν τα ακρωτηριασμένα μέλη των θυμάτων τους είτε για να απορροφήσουν την δύναμή τους είτε ως πειστήριο της νίκης και τρόπαιο.

Στην αρχαία ελληνική γραμματεία αναφέρεται από τους τραγικούς ποιητές, Σοφοκλή και Αισχύλο, καθώς και από τον Όμηρο στην Οδύσσεια. Ο προδότης βοσκός Μελάνθιος, που πήρε το μέρος των μνηστήρων, βρίσκει επώδυνο θάνατο από ακρωτηριασμό μύτης, αυτιών και γεννητικών οργάνων με εντολή του Οδυσσέα. Ο Ηρακλής επιστρέφοντας στη Θήβα από τον Κιθαιρώνα συναντάει απεσταλμένους φοροεισπράκτορες από τον Ορχομενό. Τους έκοψε μύτες και αυτιά και τους είπε πως αυτός είναι ο δικός του φόρος.

Αυτό που προξενεί ενδιαφέρον είναι ότι σύμφωνα με πηγές, το έθιμο αυτό επιβίωσε στη Μάνη μέχρι και τον Ύστερο Μεσαίωνα έως ότου ο αυτοκράτορας Μανουήλ Παλαιολόγος το σταμάτησε.

Ο ιστορικός και λόγιος Ισίδωρος της Μονεμβασίας αναφέρει ότι το έτος 1415 ο αυτοκράτορας καταφθάνει στο Οίτυλο για να εφαρμόσει δύο νόμους.

«Η λύσις των φρουρίων» και «Η λύσις του εθίμου του μασχαλισμού»

Απ’ ότι φαίνεται η εντολή του αυτοκράτορα εφαρμόσθηκε ρητά, γιατί εκείνη την περίοδο καταγράφεται και η τελευταία αναφορά του εν λόγω εθίμου. Η οικογένεια των Παλαιολόγων ποτέ δεν φάνηκε να τα πηγαίνει καλά με τους κατοίκους της περιοχής, καθώς, 15 χρόνια πριν, ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Ά Παλαιολόγος, πολέμησε με τη βοήθεια Αρβανιτών, Έλληνες και Μηλίγγους (Σλάβους) τοπάρχες.

Σύμφωνα με την ειδωλολατρική συνήθεια, αυτοί που έκοβαν τα μέλη του εχθρού τα περνούσαν με ένα σκοινί κάτω από τη μασχάλη και όταν έπιναν κρασί πρώτα βουτούσαν τα ακρωτηριασμένα μέλη μέσα για να πάρουν τη δύναμη του θύματος.

Φυσικά, το χριστιανικό Βυζάντιο δε μπορούσε να ανεχτεί ένα τέτοιο παγανιστικό κατάλοιπο.

Συνάμα βρήκε και αφορμή για να θέσει υπό πλήρη έλεγχο την Μάνη, που είχε στρατηγική σημασία.

Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να στέλνουν κείμενα μπορούν να μας τα στέλνουν στη διεύθυνση: [email protected]

Εφόσον τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν με το ύφος της ιστοσελίδας, θα δημοσιεύονται.

Η ΜτΧ δεν ευθύνεται για τυχόν ανακρίβειες στα κείμενα των αναγνωστών.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Όποιος ομολογήσει μια αιρετική πράξη είναι ένοχος για όλες. Αν δεν ομολογήσει, πάλι είναι ένοχος. Κατά την «ανάκριση» απαγορεύεται ο ακρωτηριασμός και η εκτέλεση! Οι κανόνες της Ιεράς Εξέτασης που αφάνισε ολόκληρα χωριά