Ξεκίνησε από το Πονταρλιέ της Γαλλίας για να βασιλεύσει στο πριγκιπάτο της Πελοπόννησου, αλλά δεν έφτασε στην ώρα του

Την επόμενη φορά που θα θέλετε να αποφύγετε μία συνάντηση, και θα ψάχνετε να βρείτε κάποια δικαιολογία, καλό είναι να σκεφτείτε λίγο τον Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο, δεύτερο Πρίγκιπα της Αχαΐας.

Προκειμένου να αποφύγει συνάντηση όπου θα παρέδιδε την εξουσία, σκαρφίστηκε ένα σωρό δικαιολογίες. Το αποτέλεσμα ήταν να λάβει χώρα στην Πελοπόννησο ένα απίστευτο κυνηγητό με όλα τα στοιχεία μίας φαρσοκωμωδίας, αλλά παράλληλα με σοβαρές συνέπειες στην ιστορία της.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος στην Πελοπόννησο

Το 1204 στη διάρκεια της Δ΄ Σταυροφορίας, οι Φράγκοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και κατέλυσαν τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Ένας από τους διοικητές τους, ο Γουλιέλμος του Σαμπλίτη (Guillaume de Champlitte), ανέλαβε να κατακτήσει την Πελοπόννησο.

Την ίδια εποχή ένας άλλος Φράγκος αριστοκράτης, ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος, βρισκόταν στη Συρία όπου υποτίθεται θα έπαιρνε μέρος στη σταυροφορία.

Όμως, παράτησε αμέσως την «ιερή» του αποστολή και έσπευσε στην Ελλάδα για να επωφεληθεί από τη διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Έτσι έφθασε στην Πελοπόννησο και βοήθησε τον Σταμπλίτη στην κατάκτησή της. Αυτός αντάμειψε τον Βιλλεαρδουίνο παραχωρώντας του την Κορώνη και την Καλαμάτα.

Ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης επέστρεψε στη Γαλλία το 1208 για να κληρονομήσει τον αδελφό του. Στο πόδι του άφησε τον Βιλλεαρδουίνο να οργανώσει το νέο φράγκικο κρατίδιο που προέκυψε από την κατάκτηση της Πελοποννήσου, το «Πριγκιπάτο της Αχαΐας».

Ο Βιλλεαρδουίνος χώρισε την Πελοπόννησο σε 12 βαρωνίες με επικεφαλής στην καθεμία ένα Φράγκο ευγενή-ιππότη. Όλοι αυτοί έγιναν πιστά όργανά του.

Ο Γουλιέλμος πέθανε λίγο μετά την αναχώρησή του από την Πελοπόννησο. Δεν είχε παιδιά, και ο ανηψιός του, Ούγος Σαμπλίτης, που ήταν ο διάδοχός του πέθανε και εκείνος. Ο δρόμος ήταν ανοιχτός για να γίνει πρίγκιπας της Αχαΐας ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος.

Όμως, τότε εμφανίστηκε ως «φάντης μπαστούνι» ένας άλλος ανεψιός του Σαμπλίτη, να απαιτήσει την Πελοπόννησο ως κληρονομιά από τον μακαρίτη θείο του.

Ένας χρόνος και μια ημέρα για το «νόμιμο» κληρονόμο!

Επρόκειτο για τον Ροβέρτο του Σαμπλίτη, ένα μικρό φεουδάρχη στην Καμπανία της Γαλλίας, που ήταν κύριος της κωμόπολης του Πονταρλιέ. Ως πρίγκιπας της Αχαΐας η θέση του Ροβέρτου στους κύκλους της φράγκικης αριστοκρατίας θα αναβαθμιζόταν σημαντικά.

Αποφάσισε λοιπόν να αφήσει τη Γαλλία για την Πελοπόννησο. Όμως, ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος, δεν είχε καμία διάθεση να παραχωρήσει την εξουσία στον Ροβέρτο.

Πριν φύγει ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης από την Πελοπόννησο, είχε δώσει ένα έγγραφο στον Γοδεφρείδο. Σύμφωνα με αυτό, αν ο ίδιος δεν είχε επιστρέψει μέσα σ’ ένα χρόνο και μία ημέρα, ή δεν είχε στείλει κάποιο συγγενή του στην Πελοπόννησο, τότε η εξουσία του τόπου θα παρέμενε μόνιμα στα χέρια του Βιλλεαρδουίνου.

Στη Βενετία…

Ο Ροβέρτος για να ταξιδέψει στην Ελλάδα θα έπαιρνε πλοίο από τη Βενετία. Οι Βενετοί ήταν σύμμαχοι του Βιλλεαρδουίνου και είχαν κοινά συμφέροντα. Δεν ήθελαν να φύγει ως ηγεμόνας της Πελοποννήσου. Έτσι, ο Δόγης που φιλοξενούσε τον Ροβέρτο στη Βενετία έκανε το παν για να τον κρατήσει εκεί. Τα κατάφερε για δύο περίπου μήνες, διοργανώνοντας γι’ αυτόν γλέντια και άλλες ευχάριστες ενασχολήσεις.

Κάποια στιγμή ο Ροβέρτος αποφάσισε ότι είχε γλεντήσει αρκετά και ότι ήταν καιρός να πάει και στο «πριγκιπάτο του» στην Πελοπόννησο. Ο Δόγης προσπάθησε να παρατείνει και άλλο την παραμονή του στη Βενετία, επινοώντας νέες απολαύσεις για τον φιλοξενούμενό του. Όμως, ο Ροβέρτος βρήκε ένα πλοίο που έφευγε για Κρήτη και επιβιβάστηκε σε αυτό προκειμένου να τον αφήσει στην Πελοπόννησο.

Ο Δόγης πρόλαβε και έστειλε μήνυμα στον καπετάνιο να βρει κάποιο τρόπο να αφήσει τον Ροβέρτο στην Κέρκυρα. Το νησί κατείχαν οι Βενετοί και ο Δόγης έστειλε μήνυμα και στο διοικητή να κρατήσει το Ροβέρτο στην Κέρκυρα για όσο περισσότερο χρόνο μπορούσε.

Στην Κέρκυρα…

Όταν το πλοίο έπιασε στην Κέρκυρα, ο καπετάνιος ισχυρίστηκε ότι παρουσιάστηκε σε αυτό κάποια βλάβη. Είπε στον Ροβέρτο και τους ανθρώπους του να βγουν στο νησί μέχρι να τη φτιάξει.

Όμως, μόλις ο Ροβέρτος βγήκε στην Κέρκυρα, το βενετικό πλοίο απέπλευσε.

Έβαλε πλώρη για τη Γλαρέντζα στην Πελοπόννησο, όπου ο καπετάνιος μετέφερε μήνυμα του Δόγη στον Βιλλεαρδουίνο. Σε αυτό τον προειδοποιούσε για την έλευση του Ροβέρτου. Ο Δόγης του ανέφερε επίσης ότι είχε κανονίσει να κρατηθεί στην Κέρκυρα μέχρι να εκπνεύσει η προθεσμία. Παρά ταύτα, καλό θα ήταν ο Βιλλεαρδουίνος να πάρει τα μέτρα του για την περίπτωση που ο Ροβέρτος εμφανιζόταν ξαφνικά στην Πελοπόννησο.

Στην Κέρκυρα ο Ροβέρτος αφού ξεπέρασε την έκπληξή του που τον παράτησε εκεί ο Βενετός καπετάνιος, αναζήτησε κάποιο άλλο πλοίο για να τον πάει στην Πελοπόννησο.

Όμως, ο διοικητής του νησιού που τους φιλοξενούσε κάθε μέρα έβρισκε και μία δικαιολογία για να εμποδίσει την αναχώρηση του Ροβέρτου. Επιπλέον, αυτός και οι άλλοι Βενετοί άρχοντες οργάνωναν συνέχεια γιορτές, εκδηλώσεις και κυνήγια με επίσημο καλεσμένο τον ξένο υψηλό φιλοξενούμενό τους.

Μετά από μερικές μέρες ο Ροβέρτος συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να φύγει άμεσα από την Κέρκυρα. Οι προσκλήσεις σε εκδηλώσεις έρχονταν συνέχεια. Έτσι, για να μην παρεξηγηθούν οι οικοδεσπότες του, ο Ροβέρτος ναύλωσε κρυφά ένα πλοίο και έφυγε νύχτα για την Πελοπόννησο.

Στην Ανδραβίδα…

Το πλοίο έβγαλε τον Ροβέρτο και τη συνοδεία του στην παραλία του Αγίου Ζαχαρία στη Γλαρέντζα. Ήταν μόλις τρεις ώρες απόσταση από την Ανδραβίδα, τότε πρωτεύουσα του πριγκιπάτου. Όμως, το ότι βγήκε στην Πελοπόννησο δεν σήμαινε ότι αυτομάτως θα έπαιρνε την εξουσία στο πριγκιπάτο της Αχαΐας.

Θα έπρεπε αυτό να γίνει σε επίσημη τελετή όπου θα τον αναγνώριζε ως επικυρίαρχο ο Βιλλεαρδουίνος και οι ευγενείς που διέταζε.

Ο Ροβέρτος ανέμενε ότι θα έβρισκε τον Βιλλεαρδουίνο στην Ανδραβίδα. Όμως, όταν έφθασε στην πόλη, του είπαν ότι αυτός είχε φύγει εκτάκτως για το Βλιζίρι (Κατάκολο). Εκεί θα περίμενε να πάει ο Ροβέρτος για να τον συναντήσει.

Επιπλέον, στην Ανδραβίδα ο Ροβέρτος πληροφορήθηκε για το έγγραφο του θείου του, Γουλιέλμου Σαμπλίτη, και την ύπαρξη της προθεσμίας του ενός έτους και μιας ημέρας. Αν και όλοι του έλεγαν ότι η προθεσμία δεν είχε εκπνεύσει, κανείς δεν γνώριζε πότε ακριβώς αυτό θα γινόταν.

Η ημερομηνία αυτή ήταν γνωστή μόνο στον Βιλλεαρδουίνο που κατείχε το έγγραφο. Στην πραγματικότητα, όταν ο Ροβέρτος Σαμπλίτης βγήκε στην Πελοπόννησο είχε μόλις 12 ημέρες για να διεκδικήσει την κληρονομιά του…

Στο Βλιζίρι..

Όπως αποδείχτηκε, ο Βιλλεαρδουίνος μάλλον αιφνιδιάστηκε από την άφιξή του Ροβέρτου στην Πελοπόννησο. Ήταν σίγουρος ότι οι Βενετοί θα τον κράταγαν στην Κέρκυρα μέχρι να λήξει η προθεσμία. Όμως, ο παμπόνηρος Βιλλεαρδουίνος δεν θα άφηνε λίγες μέρες να του στερήσουν την εξουσία.

Ξεκίνησε έτσι από το Βλιζίρι να περιφέρεται άσκοπα στην Πελοπόννησο, σκαρφιζόμενος διάφορες απίθανες δικαιολογίες για να αποφύγει τον Ροβέρτο.

Την επόμενη μέρα από την άφιξή του στην Ανδραβίδα, ο Ροβέρτος πήγε στο Βλιζίρι για να συναντήσει τον Βιλλεαρδουίνο. Όμως, όταν έφθασε εκεί έμαθε ότι αυτός είχε φύγει. Ο λόγος ήταν ότι κάποιος του είχε πει ότι στον κόλπο της Κορώνης εθεάθησαν τρία πλοία. Πίστεψε λοιπόν ότι τα πλοία αυτά μετέφεραν τον Ροβέρτο και τη συνοδεία του στην Καλαμάτα.

Αποφάσισε λοιπόν να πάει στην Καλαμάτα για να υποδεχθεί το νέο πρίγκιπα της Αχαΐας μόλις αποβιβαζόταν…

Στην Καλαμάτα..

Μόλις ο Ροβέρτος πληροφορήθηκε αυτή την εξέλιξη προκειμένου να μη χάσει και άλλο πολύτιμο χρόνο, έσπευσε και εκείνος στην Καλαμάτα.

Όμως, σε κάθε πόλη και χωριό που ήταν στη διαδρομή του, γίνονταν υποδοχές και γλέντια από τους ντόπιους. Ο ίδιος ως ο «νέος πρίγκιπας», προκειμένου να μην παρεξηγηθεί από τους «υπηκόους» του, συμμετείχε στις εκδηλώσεις αυτές. Έχασε έτσι μία επιπλέον μία εβδομάδα μέχρι να φθάσει στην Καλαμάτα.

Εκεί ο Ροβέρτος πληροφορήθηκε ότι ο Βιλλεαρδουίνος βρισκόταν πράγματι στην Καλαμάτα αναμένοντας να φθάσουν τα υποτιθέμενα πλοία του Ροβέρτου. Όμως, τα πλοία αυτά τελικά δεν έπιασαν στην Καλαμάτα. Τότε κάποιος είπε στον Βιλλεαρδουίνο ότι ο Ροβέρτος εθεάθη στο Βελιγόστι στην ορεινή Αρκαδία!

Έσπευσε λοιπόν αμέσως εκεί για να τον συναντήσει….

Στο Βελιγόστι…

Τι να κάνει ο Ροβέρτος, άφησε την Καλαμάτα για να πάει και εκείνος στο Βελιγόστι (ή Βελιγοστή ή Σαμαρά).

Αυτή τη φορά, προκειμένου να μην χαθεί και άλλος χρόνος δεν σταματούσε πια στις διάφορες υποδοχές καθοδόν και πήγε κατευθείαν στο Βελιγόστι. Φθάνοντας εκεί, ο Ροβέρτος έμαθε ανακουφισμένος ότι ο Βιλλεαρδουίνος βρισκόταν στο κάστρο του οικισμού.

Πήγε λοιπόν και χτύπησε την πύλη του κάστρου για να του ανοίξουν. Οι σκοποί, όμως, του είπαν να φύγει γιατί είχε δύσει ο ήλιος. Μάταια ο Ροβέρτος τους έλεγε ότι ήταν ο νέος ηγεμόνας και τους διέταζε να του ανοίξουν.

Οι σκοποί του απαντούσαν ότι δεν ήξεραν κανένα Ροβέρτο για ηγεμόνα τους! Στις εκκλήσεις του να φωνάξουν τον φρούραρχο, οι σκοποί του είπαν ότι είχε πάει για ύπνο και είχαν διαταγή να μην τον ξυπνήσουν. Ας ερχόταν το πρωί να τον δει! Έτσι ο Ροβέρτος αναγκάστηκε να διανυκτερεύσει στο Βελιγόστι.

Την άλλη μέρα, ο φρούραρχος του κάστρου πήγε και βρήκε τον Ροβέρτο. Του ζήτησε συγγνώμη γιατί οι σκοποί του δεν κατάλαβαν ποιος ήταν. Δυστυχώς, αυτή η παρεξήγηση είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορέσει να δει τον Βιλλεαρδουίνο, που είχε φθάσει μέχρι το κάστρο στο Βελιγόστι αναζητώντας τον Ροβέρτο.

Τι είχε συμβεί; Το ίδιο εκείνο βράδυ στο κάστρο στο Βελιγόστι, ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος έμαθε ότι στην περιοχή της Τεγέας, στην Αρκαδία, ορισμένοι Έλληνες συνωμοτούσαν εναντίον των Φράγκων.

Αναγκάστηκε για το λόγο αυτό να φύγει αμέσως για το Νικλί, το σημαντικό προπύργιο των Φράγκων στην περιοχή, για να αντιμετωπίσει τη συνομωσία. Το Νικλί είχε κατακτηθεί από τον Βιλλεαρδουίνο λίγο καιρό πιο πριν.

Έτσι οποιαδήποτε φήμη για συνομωσία των ντόπιων έπρεπε να διαλευκάνεται αμέσως…

Στο Νικλί…

Ο Ροβέρτος τότε άφησε το Βελιγόστι για να πάει και αυτός στο Νικλί. Εκεί τον πληροφόρησαν ότι ο  Βιλλεαρδουίνος είχε πράγματι φθάσει την προηγούμενη μέρα.

Όμως, έμαθε ότι δεν υπήρχε συνομωσία των Ελλήνων στην περιοχή. Άδικα λοιπόν είχε πάει μέχρι το Νικλί! Επιπλέον, όταν ήταν εκεί, του ήλθε μήνυμα ότι ο Ροβέρτος ήταν στην Καλαμάτα! Έτσι, επέστρεψε στην Καλαμάτα για να υποδεχτεί τον αφιχθέντα Ροβέρτο.

Αυτή η είδηση ήταν και η τελευταία σταγόνα για τον ταλαίπωρο Ροβέρτο Σαμπλίτη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή είχε δείξει απέραντη υπομονή, στις «συμπτώσεις» που τον απέτρεπαν να συναντά τον Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο. Τώρα πια κατάλαβε ότι αυτός τον κορόιδευε και όλες τις προηγούμενες μέρες είχε εμπλακεί -χωρίς να το γνωρίζει- σ’ ένα κυνηγητό του στη μισή σχεδόν Πελοπόννησο.

Ήταν σαν σκύλος που κυνηγούσε την ουρά του! Έγραψε τότε μία επιστολή στον Βιλλεαρδουίνο και του την έστειλε στην Καλαμάτα μ’ ένα πιστό του αγγελιαφόρο. Σε αυτή του έλεγε να επιστρέψει αμέσως στο Νικλί.

Το τέλος του κυνηγητού

Ο Ροβέρτος μάλλον θα απόρησε όταν την άλλη μέρα ο Βιλλεαρδουίνος κατέφθασε στο Νικλί. Ο Ροβέρτος ζήτησε να τον αναγνωρίσει ως πρίγκιπα και να του ορκιστεί πίστη. Όμως, εκείνος του είπε ότι όλοι οι Φράγκοι ευγενείς που είχαν φέουδα στην Πελοπόννησο τον ανέμεναν στη Λακεδαιμονία -την La Cremonie των Φράγκων- όπου θα γινόταν η τελετή ανακήρυξης του νέου πρίγκιπα (σημείωση: δεν διευκρίνισε ποιος θα ήταν αυτός…).

Ο Βιλλεαρδουίνος συνόδεψε τον Ροβέρτο μέχρι τη Λακεδαιμονία. Εκεί μπροστά στη συνέλευση των ευγενών του διάβασε το έγγραφο του Γουλιέλμου. Με βάση την ημερομηνία που έφερε, ο ένας χρόνος και μία ημέρα είχε περάσει μόλις μερικές μέρες πριν.

Όπως είπε ο Γοδεφρείδος στον Ροβέρτο, λυπόταν πολύ που δεν θα μπορούσε να του παραχωρήσει την εξουσία. Αυτό θα ήταν παράνομο με βάση τις επιθυμίες του μακαρίτη του θείου του. Όπως ήταν φυσικό, όλοι οι ευγενείς αναγνώρισαν τον Βιλλεαρδουίνο ως πρίγκιπα και κύριο τους.

Επίλογος

Ο Ροβέρτος του Σαμπλίτη δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο, παρά να πάρει τους ανθρώπους του και να γυρίσει πίσω στη Γαλλία. Πάντως, τις λίγες μέρες στην Πελοπόννησο που άθελά του «καταδίωκε» τον Βιλλεαρδουίνο είδε τόσες περιοχές της, που είναι αμφίβολο αν θα τις έβλεπε όσα χρόνια και να ήταν πρίγκιπας της Αχαΐας.

Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος υπήρξε ένας ικανός και δραστήριος πρίγκιπας της Αχαΐας. Εκτός από την οργάνωση του πριγκιπάτου του, νίκησε τον Λέοντα Σγουρό και κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου. Όταν πέθανε τον διαδέχθηκε ως πρίγκιπας ο γιος του, Γοδεφρείδος Β΄ Βιλλεαρδουίνος.

Βασική πηγή της ιστορίας είναι το «Χρονικό Μωρέως». Ορισμένες επιπλέον λεπτομέρειες έχουν αντληθεί από το έργο του Α. Ρ. Ραγκαβή. «Ο Αυθέντης του Μορέως», που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στα τεύχη του περιοδικού «Πανδώρα», που κυκλοφορούσε ανά δύο μήνες μεταξύ Απριλίου 1850 και Απριλίου 1851.