Το αντιτορπιλικό που αρνήθηκε να πεθάνει. Πως το “Αδρίας” βύθισε δύο γερμανικά υποβρύχια, αλλά έχασε την πλώρη του από νάρκη. Η άρνηση του κυβερνήτη να το βυθίσει

“Θα εγκαταλείψουμε το πλοίο μας;” ρώτησε το πλήρωμα ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Αδρίας, το οποίο μόλις είχε προσκρούσει σε νάρκη. Με μια φωνή όλοι απάντησαν με αυταπάρνηση: “Όχι ποτέ”. Γύρω του, ο Αντιπλοίαρχος Ιωάννης Τούμπας, έβλεπε παντού νεκρούς και τραυματισμένους. 

Συγκέντρωσε τις δυνάμεις του και αποφάσισε να μην εγκαταλείψει το λαβωμένο πλοίο. Παράκουσε την εντολή του βρετανού διοικητή να το βυθίσει και κατόρθωσε με κατεστραμμένη πλώρη να το οδηγήσει μετά από ταξίδι τριών ωρών στις μικρασιατικές ακτές. Γι΄ αυτό στη ναυτική ιστορία αναφέρεται ως “το πλοίο που αρνήθηκε να πεθάνει”.

Οι επιτυχίες και η δράση του

Το αντιτορπιλικό “Αδρίας” παραχωρήθηκε από το Βρετανικό Ναυτικό στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η παραλαβή του έγινε στις 20 Ιουλίου 1942 με πρώτο κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Ιωάννη Τούμπα. Από τις αρχές του 1943 εντάχθηκε στο συμμαχικό στόλο.

Έδρασε σε πολύ δύσκολες συνθήκες στον Βόρειο Ατλαντικό και στις 27 Ιανουαρίου 1943 βύθισε το γερμανικό υποβρύχιο U-553. Λίγο αργότερα βρέθηκε στο Νότιο Ατλαντικό και εντόπισε ένα ακόμα εχθρικό υποβρύχιο. Κατάφερε να το βυθίσει στις 13 Φεβρουαρίου μετά από πολύωρη καταδίωξη.

Η δράση του συνεχίστηκε με επιτυχία και στη Μεσόγειο. Η δράση του αντιτορπιλικού δεν έμεινε απαρατήρητη από τη Συμμαχική Διοίκηση, γι΄ αυτό και ο “Αδρίας” ήταν ένα από τα 4 πλοία στα οποία παραδόθηκε ο ιταλικός στόλος του νότου.

Ο πόλεμος συνεχιζόταν και ο Αδρίας συμμετείχε σε κάθε αποστολή. Ταξίδευε σχεδόν κάθε μέρα και ενίσχυσε αποφασιστικά τον αγώνα κατά του ναζισμού. Τον Σεπτέμβριο του 1943 άρχισαν οι επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα. Ήταν οι πιο δύσκολες επιχειρήσεις μέσα σε ένα γερμανοκρατούμενο σύμπλεγμα νησιών, χωρίς καμία αεροπορική κάλυψη.

Ο άθλος του αντιτορπιλικού

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 21ης Οκτωβρίου ο Αδρίας μαζί με τα βρετανικά αντιτορπιλικά “Jervis”, “Pathfinder” και “Hurworth” απέπλευσαν από την Αλεξάνδρεια για να μεταφέρουν πυρομαχικά και εφόδια στα στρατεύματα που είχαν καταλάβει τη Λέρο μετά την παράδοση των Ιταλών. Το σχέδιο προέβλεπε τα δύο πλοία να εκφορτώσουν πολεμοφόδια στη Λέρο, ενώ τα άλλα δύο θα έπλεαν στην περιοχή της Καλύμνου για αντιπερισπασμό. Ήθελαν να τραβήξουν εκεί την προσοχή των Γερμανών που ετοίμαζαν τη μεγάλη αντεπίθεση.

Τα δύο πλοία αντιπερισπασμού, ο Αδρίας και το “Hurworth” αργά το βράδυ έφτασαν στην περιοχή της Καλύμνου για να εντοπίσουν τέσσερα εχθρικά εμπορικά πλοία που κατά πληροφορίες υπήρχαν εκεί. Μετά την άκαρπη έρευνα αποσύρθηκαν με σκοπό να συνενωθούν πάλι με τα άλλα δύο συμμαχικά πλοία.

Ξαφνικά δέχτηκαν μια σειρά επιθέσεων με βόμβες και πολυβολισμούς από σμήνος Στούκας. Τα γερμανικά πολεμικά είχαν βοήθεια από άλλα αεροσκάφη που έριχναν φωτιστικά. Με συνεχείς ελιγμούς και με μεγάλη ταχύτητα κατάφεραν να αποφύγουν τα πυρά. Από τα θραύσματα τραυματίστηκαν ελαφρά πέντε μέλη του Αδρίας.

Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν μέχρι που ο κυβερνήτης του “Hurworth” έριξε στη θάλασσα ένα καπνογόνο, με το οποίο παραπλανήθηκαν οι Γερμανοί πιλότοι και άρχισαν να κάνουν εκεί τις επιθέσεις τους, δίνοντας χρόνο στα αντιτορπιλικά να ξεφύγουν.

22 Οκτωβρίου 1943. Τα πλοία απέπλευσαν από τον όρμο που είχαν καταφύγει και ήταν έτοιμα να αρχίσουν τον βομβαρδισμό των εχθρικών θέσεων. Ξαφνικά μια ισχυρή διπλή δόνηση συγκλόνισε τον Αδρία, ενώ ακολούθησε μια έκρηξη. Ο Αδρίας προσέκρουσε σε νάρκη. Η πλώρη του κόπηκε. Νεκροί και τραυματίες κείτονταν γύρω από τη γέφυρα, ενώ ξέσπασε πυρκαγιά από βραχυκύκλωμα. Ο κυβερνήτης Τούμπας, ο οποίος βρισκόταν στη γέφυρα, τινάχθηκε στον αέρα. Καταπλακώθηκε από κομμάτια σίδερου και τραυματίστηκε. Δεν έχασε όμως τις αισθήσεις του.

Το πλοίο που αρνήθηκε να πεθάνει

Το βρετανικό αντιτορπιλικό όταν αντιλήφθηκε τη δραματική θέση του ελληνικού πλοίου, πλησίασε για βοήθεια. “Θα σας πλευρίσω για να παραλάβω το πλήρωμα σας. Κατόπιν να βυθισθεί το πλοίο”. Αυτή ήταν η εντολή του αντιπλοίαρχου του “Hurworth”. Ο Τούμπας αρνήθηκε να υπακούσει παρά τις επανειλημμένες εντολές του Διοικητή του. Ωστόσο θέλησε να μάθει τη γνώμη των αξιωματικών και του πληρώματός του. Τους συγκέντρωσε και τους ρώτησε: «Θα εγκαταλείψουμε το πλοίο μας;» Αμέσως με μια φωνή όλοι τους απάντησαν: «Όχι ποτέ!». Έτσι ο Αδρίας αρνήθηκε να πεθάνει.

Ο κυβερνήτης συμφώνησε να μεταφέρει τους τραυματίες στο άλλο πλοίο. Τότε σημειώθηκε μια ακόμα έκρηξη. Το βρετανικό πλοίο είχε πέσει και αυτό σε νάρκη και είχε πολλά θύματα.

Αφού εξαντλήθηκε κάθε περιθώριο για την περισυλλογή των ναυαγών ο λαβωμένος Αδρίας κατευθύνθηκε προς τις Μικρασιατικές Ακτές. Οι χειρισμοί ήταν πολύ δύσκολοι και ο κυβερνήτης είχε οδηγό τον Πολικό Αστέρα. Μετά από 3 ώρες πλεύσης το πλοίο έφτασε στη Μύνδο της Μικράς Ασίας στην περιοχή της Αλικαρνασσού (σύγχρονο Μποντρούμ). Στη διάρκεια του ταξιδιού, ο γιατρός του πλοίου, ανθυποπλοίαρχος Καποδίστριας, φρόντιζε τους τραυματίες με ανύπαρκτα μέσα περίθαλψης.

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι έκοψε με κοινό ψαλίδι και χωρίς αναισθησία το αριστερό χέρι του υποκελευστή  β΄μηχανικού Γεώργιου Παπαφρατζέσκου. Όταν ο τραυματίας αντιλήφθηκε τι θα γίνει είπε στον κυβερνήτη:

 Μη στεναχωριέστε, κύριε Κυβερνήτα. Καλά είμαι. Τι είναι ένα χέρι για την Πατρίδα; Τίποτα! 

Με τον υπολογισμό των απωλειών, ο αριθμός των νεκρών είχε φθάσει στους 21 και των τραυματιών στους 30.

Την 1η Δεκεμβρίου 1943 μετά από πρόχειρες επισκευές ο Αδρίας ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι, μέσω Κύπρου, για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Χωρίς πλώρη και με άμεσο κίνδυνο βύθισης από τη συνεχή εισροή υδάτων έφτασε στις 6 Δεκεμβρίου στον προορισμό του. Η υποδοχή και οι τιμές που επιφυλάχθηκαν στο Αδρίας και το πλήρωμά του, από τον συμμαχικό στόλο που είχε παραταχθεί από τον τιμητικά ήταν δοξαστική. Ο κυβερνήτης του με εννέα τραύματα και σπασμένο το δεξί του χέρι στεκόταν υπερήφανος πλοηγώντας το ηρωικό πλοίο του. Ο άθλος του αντιτορπιλικού “Αδρίας” υμνήθηκε από τους συμμάχους.

Με την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα, έπειτα από πρόχειρη επισκευή της πλώρης του.

Το 2004 εντοπίστηκε η βυθισμένη πλώρη του πλοίου, κοντά στο ναυάγιο του “Hurworth”.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Εχθρός εξέρχεται». Η απόπειρα του τουρκικού στόλου να χτυπήσει το θωρηκτό Αβέρωφ, ενώ στο κατάστρωμα γινόταν ο γάμος του λιμενάρχη Λήμνου