Το αντιτορπιλικό που αγόρασαν οι μετανάστες στους Βαλκανικούς πολέμους. Το κατάσχεσαν και σχεδόν το κατέστρεψαν οι Γάλλοι σύμμαχοι. Πλήρωσαν και το εισιτήριο της επιστροφής για να πολεμήσουν

5 Οκτωβρίου 1912. Ο ελληνικός στρατός έδινε τις πρώτες μάχες των Βαλκανικών Αγώνων, προελαύνοντας στην Ελασσόνα και το Σαραντάπορο. 

Τα νέα του πολέμου έφτασαν αμέσως στις ΗΠΑ. Στο άκουσμα της είδησης δεκάδες χιλιάδες Έλληνες μετανάστες, ξεχύθηκαν με σημαίες και πλακάτ σε όλες τις πολιτείες, διαδηλώνοντας υπέρ της Ελλάδας. Δεν περιορίστηκαν όμως στις διαδηλώσεις. Οι φτωχοί μετανάστες μάζεψαν χρήματα και τα διέθεσαν υπέρ του αγώνα. Έτσι με τη συνεισφορά και των πλουσιοτέρων, αγόρασαν ένα αντιτορπιλικό και ταξίδεψαν κατά χιλιάδες στην Ελλάδα με σκοπό να πολεμήσουν ως εθελοντές.

Η αγορά του αντιτορπιλικού Νέα Γενεά από τους μετανάστες

Το 1907 ιδρύθηκε η «Πανελλήνιος Ένωσις», στην Ουάσιγκτον από τον Λάμπρο Κορομηλά, με στόχο την οικονομική  βοήθεια προς την πατρίδα. Τα μέλη της ζούσαν στη Βοστόνη, το Κεντάκι, το Σικάγο, τη Νέα Υόρκη και σε άλλες πολιτείες, όπου πολλοί μετανάστες είχαν στήσει με κόπους και βάσανα τη ζωή τους, με την ελπίδα ότι θα επιστρέψουν στη πατρίδα. Οι περισσότεροι υποστήριζαν τον Βενιζέλο, αλλά συνεισέφεραν και αρκετοί φιλοβασιλικοί. Ακόμη ο εθνικός διχασμός δεν είχε αλλοτριώσει την εθνική συνοχή.

Το καλοκαίρι του 1912 ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας, ταξίδεψε στην Αμερική επιδιώκοντας να συγκεντρώσει χρήματα για τον επερχόμενο πόλεμο. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατόρθωσε να συγκεντρώσει ένα αρκετά μεγάλο ποσό. Με τα χρήματα αυτά συμπληρώθηκε το αντίτιμο που απαιτούνταν για την αγορά του αντιτορπιλικού «Νέα Γενεά». Το πλοίο εντάχθηκε στον ελληνικό στόλο στις 8 Νοεμβρίου του 1912 και η πρώτη του βάση ήταν στη Μυτιλήνη.

Από τον Ιούνιο του 1914 έως τον Οκτώβριο του 1916, κυβερνήτης του ήταν ο υποπλοίαρχος, Περικλής Ι. Αργυρόπουλος. Αυτός ήταν και ο κυβερνήτης, όταν η «Νέα Γενεά» κατασχέθηκε από τους Γάλλους (συμμάχους)  μαζί με άλλα πολεμικά πλοία και υψώθηκε η γαλλική σημαία. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1918, παραδόθηκε στην Ελλάδα εντελώς κατεστραμμένο από τα γαλλικά πληρώματα, που το είχαν καταλάβει και τα οποία πουλούσαν κατά καιρούς διάφορα εξαρτήματά του και πολλά από τα σκεύη του πλοίου. Η επισκευή του τότε κρίθηκε οικονομικά ασύμφορη.

Για έναν χρόνο χρησιμοποιήθηκε ως υδροφόρο. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν αναφέρθηκαν ποτέ σε αποζημιώσεις. Το 1919 αποφασίστηκε τελικά η εκποίηση του. Τα πυροβόλα του χρησιμοποιήθηκαν για τον εκσυγχρονισμό των τορπιλοβόλων.

Ο Ιερός Λόχος των μεταναστών.

2 Οκτωβρίου 1912. Η ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον έστειλε τηλεγράφημα στις κατά τόπους παροικίες και στις εφημερίδες των ομογενών. Κάλεσε όσους είχαν υπηρετήσει στον ελληνικό στρατό, από το 1896 μέχρι το 1911, να επιστρέψουν και να ενταχθούν στον ελληνικό στρατό.

Οι Έλληνες μετανάστες, αν και δεν ήταν υποχρεωμένοι να επιστρέψουν και να πολεμήσουν, αμέσως ανταποκρίθηκαν και μάλιστα πολλοί που δεν είχαν σειρά κατάταξης ήρθαν εθελοντικά. Για τον λόγο αυτό, δημιουργήθηκαν από την ελληνική κοινότητα, στρατολογικά γραφεία και κέντρα εκπαίδευσης. Εκεί περνούσαν από μια μικρή εκπαίδευση στα όπλα και  βασικές πολεμικές τακτικές.

Με δικά τους χρήματα αγόρασαν τις στολές, τα όπλα αλλά και το πανάκριβο εισιτήριο του πλοίου για την Ελλάδα.  Άνθρωποι που βίωσαν κακουχίες και αναγκάστηκαν να πουλήσουν ή να υποθηκεύσουν τις περιουσίες τους στην Ελλάδα για να φτάσουν στην Αμερική, εγκατέλειψαν ξανά τη ζωή που έχτισαν για να βρεθούν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Το κόστος ήταν πολύ μεγάλο καθώς το εισιτήριο στο καράβι κόστιζε περίπου πεντακόσιες δραχμές. Ποσό υπέρογκο καθώς με τα ίδια χρήματα μπορούσε να καλύψει τα έξοδά της μια τετραμελής οικογένεια για τρεις μήνες. Και φυσικά τα χρήματα στην ξενιτιά έβγαιναν με κόπο και χαμηλά μεροκάματα για τους Έλληνες που έκαναν τις πιο βρώμικες δουλειές, σε ορυχεία, λατομεία, στα τρένα και αλλού.

Ο Ιερός Λόχος των μεταναστών αριθμούσε περίπου 25 χιλιάδες ένοπλους.

Πριν από το ταξίδι των εθελοντών στην Ελλάδα, το κλίμα στις πολιτείες ήταν πανηγυρικό. Πρώτα πήγαιναν στις ορθόδοξες εκκλησίες για να ευλογήσουν τα όπλα τους και στη συνέχεια φίλοι και συγγενείς τους συνόδευαν μέχρι τους σιδηροδρομικούς σταθμούς ή τα λιμάνια. Ήταν τόσο μεγάλο το κύμα του επαναπατρισμού των εθελοντών, που σε πολλές πολιτείες δημιουργήθηκε θέμα από την έλλειψη των ελληνικών εργατικών χεριών, όπου αυτοί απασχολούνταν. Φυσικά επέστρεψαν και όσοι είχαν καταφέρει να σπουδάσουν.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο γιατρός Γεώργιος Παπανικολάου που ανακάλυψε το τεστ Παπ, γνώρισε στο μέτωπο γιατρούς και νοσοκόμους που είχαν επιστρέψει από την Αμερική. Αυτοί τον προέτρεψαν να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ και να ασχοληθεί με την έρευνα, την οποία οι Αμερικανοί είχαν σε υψηλή εκτίμηση ενώ στην Ελλάδα σχεδόν τον χλεύαζαν που δεν περιορίζονταν στην άσκηση της ιατρικής.

Για όσους μετανάστες έμεναν πίσω και δεν κατατάσσονταν ως εθελοντές, υπήρχε μόνο μια ποινή: η κοινωνική κατακραυγή και η λέξη δειλός! Την εποχή εκείνη, ήταν ο πιο ατιμωτικός χαρακτηρισμός για έναν άνδρα.

Κατά χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους, στα σύνορα. Από αυτούς που επέζησαν, δεν επέστρεψαν όλοι στην Αμερική, καθώς κάποιοι τραυματίστηκαν και ορισμένοι γύρισαν στο χωριό τους, μην έχοντας πια χρήματα για την επιστροφή τους. Αρκετοί από αυτούς τους εθελοντές αργότερα έζησαν μια ακόμη τραγωδία, η οποία δεν είναι άλλη από τον Εθνικό Διχασμό.

Πηγή φωτογραφιών από το βιβλίο: Το ταξίδι, Το ελληνικό όνειρο στην Αμερική 1890-1980, της Μαρίας Ηλίου, εκδόσεις Μουσείο Μπενάκη

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Ο Έλληνας μετανάστης που πολέμησε με τους Αμερικάνους και οδήγησε στην αιχμαλωσία 256 Γερμανούς. Τον τίμησαν ως ήρωα με παρέλαση στη Ν. Υόρκη. Η άγνωστη ιστορία του Ηρακλή Κοργή…