Το άγνωστο Σαράι της Ευβοίας που έγινε Ενετικό φρούριο. Αγοράστηκε από τον βουλευτή Κοντόσταυλο που κατηγορήθηκε για καταχρήσεις

Στην πανέμορφη περιοχή του Δύστου Εύβοιας σώζονται τα ερείπια ενός παλιού οικισμού, ο οποίος άκμασε κατά την Τουρκοκρατία και εγκαταλείφθηκε μετά την απελευθέρωση. 

Ο λόγος για το γνωστό Σαράι που αποτελεί μνημείο φεουδαρχικής εποχής και “ταξιδεύει” στο παρελθόν τους επισκέπτες σε άλλη εποχή.

Ο Δύστος είναι χωριό του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου του νομού Ευβοίας, στην πρώην επαρχία Καρυστίας. Έχει πληθυσμό 586 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και μαζί με το χωριό Κουτουμουλάς αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Δύστου, συνολικού πληθυσμού 699 κατοίκων.

Η αρχαία ομώνυμη πόλη που διατήρησε μέχρι σήμερα το όνομα της, βρισκόταν πάνω σε έναν λόφο, ανατολικά της λίμνης Δύστου, η οποία σήμερα έχει αποξηρανθεί.

Η αναφορά «Δύστος: πόλις Ευβοίας» στα Φιλιππικά του Θεόπομπου, που σώζεται από το συγγραφέα Στέφανο Βυζάντιο, αποτελεί τη μοναδική φιλολογική μαρτυρία για την αρχαία πόλη. Σύμφωνα με την αρχαία γραμματολογία η λέξη «δύστος» δηλώνει το δυστυχισμένο, ενώ πρόσφατα διατυπώθηκε η θεωρία, ότι το τοπωνύμιο πιθανόν να προέρχεται από κάποια κατάδυση ή καταβύθιση, που συνέβη στην περιοχή και παραπέμπει σε αντίστοιχο γεωλογικό φαινόμενο.

Η ύπαρξή της αρχαίας πόλης χρονολογείται ήδη από τα χρόνια της νεολιθικής εποχής, όπως δείχνει η εύρεση λεπίδων οψιανού και οστράκων νεολιθικών αγγείων. Λέγεται πως ήταν γεωργικός οικισμός, που αναπτύχθηκε στη μικρή, αλλά εύφορη πεδιάδα.

Στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. ο δήμος του Δύστου πιθανολογείται πως έπαιξε κάποιο ρόλο, όταν ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας προσπάθησε να ελέγξει την πολιτική κατάσταση στην Εύβοια, υποκινώντας στην Ερέτρια εξέγερση κατά του ολιγαρχικού άρχοντα Πλουτάρχου. Κατά τον 4ο αι. π.Χ. ο οικισμός του Δύστου οχυρώθηκε με ισχυρό τείχος, ενώ η κορυφή του λόφου προστατεύθηκε και με δεύτερο οχυρωματικό περίβολο.

Η ακρόπολη του Δύστου και ο πύργος

Πάνω από τη λίμνη, στο λόφο Καστρί βρισκόταν η Ακρόπολη του Δύστου, όπου στον πύργο της, στο σαράι, οι κάτοικοι της περιοχής αναζητούσαν, κατά περιόδους, καταφύγιο. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αποτελούσε το τσιφλίκι ενός Οθωμανού, ενώ τον 15ο αιώνα, οι Ενετοί, εκτιμώντας τη στρατηγική του θέση, ενίσχυσαν την οχύρωση του, με ένα φρουριακό περίβολο.

Σήμερα σώζεται, σχεδόν στο αρχικό της ύψος, μόνο η νοτιοανατολική γωνία του πύργου. Η βόρεια και η δυτική πλευρά βρίσκονται κατακρημνισμένες γύρω.

Η αγορά της περιοχής

Μετά την απελευθέρωση, η περιοχή αγοράστηκε από τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, ο οποίος, το 1856, έγινε βουλευτής Καρυστίας ενώ αργότερα διατέλεσε πρόεδρος της βουλής και υπουργός Οικονομικών.

Ο  Κοντόσταυλος ήταν τραπεζίτης και δραστηριοποιήθηκε ενεργά στο χώρο της ναυτιλίας, ανοίγοντας τον πρώτο ελληνικό εμπορικό οίκο στο Λονδίνο το 1817. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία στη Τεργέστη και βοήθησε την επανάσταση μεταφέροντας τρόφιμα και πολεμοφόδια με τα πλοία του.

Το 1826 στάλθηκε από την προσωρινή κυβέρνηση για να επιβλέψει στη ναυπήγηση δύο ατμοκίνητων φρεγατών. Τελικά κατόρθωσε να ναυπηγηθεί από τους Αμερικανούς μόνο η φρεγάτα Ελλάς. Γι’ αυτό κατηγορήθηκε ότι καταχράστηκε δημόσιο χρήμα και έτσι απέκτησε τις εκτάσεις στην Εύβοια και έχτισε έπαυλη στο κέντρο της Αθήνας στον χώρο της παλαιάς βουλής.

Για να αποκαταστήσει την φήμη του δημοσίευσε αργότερα κείμενο «Περί των εν Αμερική ναυπηγηθεισών και του εν Αιγίνει νομισματοκοπείου».

Το 1828 διορίστηκε από τον Καποδίστρια μέλος της οικονομικής επιτροπής. Επί Όθωνα, και συγκεκριμένα την εποχή της αντιβασιλείας, κατηγορήθηκε πάλι για διαφθορά και καταδικάστηκε να επιστρέψει 174.000 δραχμές. Έτσι αναγκάστηκε να καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 επέστρεψε στην Ελλάδα και κατάφερε να επαναλάβει την δίκη του και να αποκατασταθεί πλήρως. Στη συνέχεια άρχισε να πολιτεύεται στην Κάρυστο, όπου και εκλέχθηκε βουλευτής κατ’ επανάληψη. Το 1856 χρημάτισε υπουργός οικονομικών και το 1857 διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής.

Η περιοχή του Δύστου απαλλοτριώθηκε το 1910 και διανεμήθηκε στους κάτοικους της περιοχής.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Droneas.gr από το Σαράι του Δύστου:

Αντλήθηκαν πληροφορίες από: Δήμος Κύμης-Αλιβερίου, Καστρολόγος και Υπουργείο Πολιτισμού