Ο στρατιώτης που προσπαθεί να πείσει το μουλάρι του να σηκωθεί. Το άγνωστο έπος των ζώων και η συνεισφορά στα βουνά της Αλβανίας

Μάταια ένας Βρετανός στρατιώτης προσπαθεί να πείσει το μουλάρι του να σηκωθεί για να συνεχίσει να σέρνει το κάρο με τα φάρμακα. 

Το ιστορικό στιγμιότυπο απαθανατίστηκε στη Σικελία τον Ιούλιο του 1943. Αποτελεί όμως ένα σκηνικό που διαδραματίστηκε χιλιάδες φορές στο πεδίο της μάχης.

Τα ζώα χρησιμοποιούνταν στους πολέμους από αρχαιοτάτους χρόνους. Πριν την εφεύρεση των μηχανοκίνητων οχημάτων, ήταν τα μόνα μέσα μετακίνησης. Ακόμα και μετά τα σύγχρονα οχήματα όμως, η συμβολή τους παρέμεινε αναντικατάστατη.

Από τα άλογα στα μουλάρια

Στην αρχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βρετανικός Στρατός είχε στην κατοχή του μόλις 25 χιλιάδες άλογα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, αγοράστηκαν και αποστρατεύτηκαν επιπλέον 165 χιλιάδες.

Τα ζώα ήταν ευκίνητα, δυνατά, προσαρμοστικά και μπορούσαν να μεταφέρουν φάρμακα και πολεμοφόδια σε δύσβατες περιοχές που δεν έφταναν τα οχήματα. Αντίστοιχα, χρησίμευαν για την γρήγορη μεταφορά των τραυματιών.

Ωστόσο, οι Βρετανοί διαπίστωσαν από νωρίς ότι τα άλογα δεν ήταν ζώα που άντεχαν στις κακουχίες. Οι απώλειες που είχαν από τους πρώτους κιόλας μήνες ανέρχονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε η αντικατάστασή τους. Τα μουλάρια φάνταζαν ως η ιδανική επιλογή.

Παράγονται μέσω της διασταύρωσης αρσενικού γαϊδουριού και θηλυκού αλόγου και εκτρέφονται ακριβώς για την δύναμη και την αντοχή τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποδείχτηκαν περίτρανα στο πεδίο της μάχης. Το ποσοστό θνησιμότητας των μουλαριών ήταν σαφώς μικρότερο από εκείνο των αλόγων.

Μέχρι το τέλος του Α’ Παγκοσμίου, ο Βρετανικός Στρατός είχε στην κατοχή του περισσότερα από 250 χιλιάδες μουλάρια. Πάνω από τα μισά ήταν εισαγόμενα από την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και κάποιες νότιες περιοχές των ΗΠΑ.

Τα μουλάρια του Β’ Παγκοσμίου

Παρά την αλματώδη τεχνολογική εξέλιξη και τα σύγχρονα οχήματα, το 1939 οι Βρετανοί επιστράτευσαν και πάλι μουλάρια για το πεδίο της μάχης.

Η χρησιμότητά τους ήταν η ίδια. Ήταν ικανά να διανύουν μεγάλες αποστάσεις και να μεταφέρουν εξοπλισμό, φάρμακα και πολεμοφόδια σε δύσβατα σημεία, όπως τα ιταλικά βουνά ή οι ζούγκλες της Βιρμανίας. Παραλάμβαναν τους τραυματίες, ενώ είχαν εκπαιδευτεί να φορτώνονται σε ανεμόπτερα και να πέφτουν με αλεξίπτωτα.

Ακόμα, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην σίτιση των στρατιωτών. Καθώς τα αγροτικά μηχανήματα και το πετρέλαιο είχαν επιταχθεί στις περισσότερες περιοχές, όσα μουλάρια δεν είχαν υποχρεώσεις μεταφοράς, βοηθούσαν στην σπορά, την άλεση και την συγκομιδή των χωραφιών.

Η συμβολή τους στον πόλεμο ήταν τόσο σημαντική, που η αξία τους εκτοξεύτηκε. Τα μουλάρια θεωρούνταν τόσο πολύτιμα που πολλά από όσα τραυματίζονταν, στέλνονταν πίσω αεροπορικώς για να θεραπευτούν.

Φυσικά δεν ήταν μόνο οι Βρετανοί που ανακάλυψαν την χρησιμότητα των μουλαριών. Υπολογίζεται ότι οι Ναζί επιστράτευσαν πάνω από 3 εκατομμύρια άλογα και μουλάρια στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από αυτά, σκοτώθηκαν περί τις 750 χιλιάδες.

Αντίστοιχοι ήταν οι αριθμοί και για τα ζώα των Συμμάχων.

Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο τα γαϊδούρια και τα μουλάρια έκαναν τη διαφορά με τους Ιταλούς που δεν είχαν υποζύγια. Μάλιστα οι στρατηγοί τους, διαμαρτύρονταν ότι δεν έχουν ζώα που θα μπορούσαν να κινηθούν στα χιονισμένα βουνά και στη λάσπη, όπως οι  Έλληνες.

Εκεί που τα ιταλικά άρματα μάχης κολλούσαν και γίνονταν ακίνητοι στόχοι ενώ ο ελληνικός στρατός με τα παραδοσιακά μέσα, έλυνε καίρια προβλήματα τροφοδοσίας και μεταφοράς υλικού.

Τα ζώα βρέθηκαν πολλές φορές στο στόχαστρο των εχθρικών αεροπλάνων, για να σταματήσουν το ανεφοδιασμό και οι οδηγοί τους ρίσκαραν τη ζωή τους, όσο και οι στρατιώτες που έκαναν εφόδους στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Το έπος των μουλαριών φαίνεται και από τη διαπίστωση του Άγγελου Τερζάκη ότι στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι Έλληνες πολέμησαν όπως και το 1912, “με το φανταράκι το πεζό και το μουλαράκι”.

Μέχρι την αρχή του πολέμου είχαν επιταχθεί 125 χιλιάδες ζώα. Τα περισσότερα πέθαναν στη μάχη. Αφανείς και ξεχασμένοι πρωταγωνιστές μιας αξέχαστης εποποιΐας.

Σήμερα στον κόσμο υπάρχουν λιγότερα από 10 εκατομμύρια μουλάρια. Ο σκοπός της εκτροφής τους δεν είναι πια ο πόλεμος, αλλά κάτι παρεμφερές. Τα περισσότερα από αυτά παραμένουν ζώα εργασίας. Χρησιμεύουν για τη μεταφορά ανθρώπων και υλικών σε δύσβατα και στενά μονοπάτια, καθώς και για τις αγροτικές εργασίες. Σε κάποιες περιοχές του πλανήτη, ορισμένα σφάζονται για το κρέας τους.

Αρχική φωτογραφία προέρχεται από το IWM (NA 4967). Επιχρωματίστηκε από In Colore Verita