Το άγνωστο έπος στο ύψωμα Γκραμπάλα στη «Μηχανή του Χρόνου». Πως μια χούφτα στρατιώτες έκλεισαν το δρόμο στους Ιταλούς

Την άγνωστη μάχη στο ύψωμα της Γκραμπάλας στην Ήπειρο, παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με τον Χρίστο Βασιλόπουλο ανήμερα της εθνικής επετείου Παρασκευή 28^η Οκτωβρίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή περιγράφει πως έγινε η Ιταλική εισβολή και κάνει αυτοψία στις γέφυρες της μεθορίου στον Σαραντάπορο και τον Αώο ποταμό από τις οποίες προσπάθησε να περάσει ο εισβολέας. Καταγράφει την ελληνική άμυνα στα φυλάκια των συνόρων και την τακτική υποχώρηση σε οχυρές θέσεις, που είχαν οριστεί από τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο.

Μια άγνωστη παράμετρος της θρυλικής μάχης Ελαία – Καλαμά, όπου ο ελληνικός στρατός παγίδευσε τα ιταλικά τεθωρακισμένα, ήταν και η μάχη στο ύψωμα της Γκραμπάλας. Διεξήχθη τις πρώτες ημέρες του Νοέμβριου 1940 και είχε πολλά θύματα.

Το άγονο βουνό, βρίσκεται στην «πλάτη» του Καλπακίου και δεν είχε προλάβει να οχυρωθεί με πυροβολεία και σταθερές θέσεις άμυνας. Μια μικρή δύναμη στρατιωτών εκλήθη να υπερασπιστεί το στρατηγικό σημείο με ταμπούρια, όπως έκαναν οι πολεμιστές του 1821.

Η διαφορά με τους προγόνους τους ήταν ότι αυτοί είχαν να αντιμετωπίσουν τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς και έναν ασταμάτητο καταιγισμό πυρών.

Η έρευνα φωτίζει τις δραματικές ώρες, όταν δύο φορές οι Ιταλοί και οι Αλβανοί εθελοντές που πολεμούσαν μαζί τους, κατάφεραν να ανέλθουν και να καταλάβουν το νότιο ύψωμα και δυο φορές ανατράπηκαν από τους Έλληνες που εφόρμησαν με ξιφολόγχες.

Μέσα από ντοκουμέντα παρουσιάζονται οι κρίσιμες στρατιωτικές εντολές και η καθοριστική στάση του ταγματάρχη Κωνσταντίνου Πανταζή που μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί το σημείο και να καταρρεύσει η γραμμή Κατσιμήτρου, ετέθη επικεφαλής της τελικής εφόδου που έγινε στις 7 Νοεμβρίου.

Στην εκπομπή αναλύεται η σημασία της λογχομαχίας, αλλά και της εντοπιότητας των μαχητών που αγωνίζονταν για τα σπίτια και τις οικογένειές τους. Στο πλευρό τους είχαν τις γυναίκες του Ζαγορίου, οι οποίες τους ανεφοδίαζαν με πυρομαχικά και τρόφιμα. Ανάμεσά τους ήταν και η Αρτεμισία Καψάλη, η οποία μετά την μάχη αναζήτησε μέσα στους νεκρούς την σωρό του άνδρα της. Η ίδια ήταν μητέρα ενός μικρού παιδιού και έγκυος σε ένα ακόμα.

Οι απώλειες ήταν μεγάλες και για τις δυο πλευρές. Οι Έλληνες έκλαψαν για τους νεκρούς τους και κυρίως για την απώλεια του γενναίου ανθυπολοχαγού τους Νίκου Χατζόπουλου. Ήταν εξαιρετικός σκοπευτής και δεξιοτέχνης στο βιολί. Η έρευνα εντόπισε την ματωμένη ελληνική σημαία με την οποία τον τύλιξαν και τον μετέφεραν για να τον θάψουν. Φυλάσσεται από τους κατοίκους των Κάτω Πεδινών ως κειμήλιο του αγώνα.

Η «Μηχανή του Χρόνου» περιγράφει ακόμα το άδοξο τέλος που είχε ο ηρωικός υπολοχαγός Γεώργιος Στύπας,  που κράτησε με τα πυροβόλα του τη νότια κορυφή. Πνίγηκε το 1943 στο ναυάγιο του ιταλικού πλοίου  «Citta di Geno-va» που μετέφερε αιχμαλώτους του έπους του ’40.

Το άγνωστο έπος στο ύψωμα Γκραμπάλα στη «Μηχανή του Χρόνου». Πως μια χούφτα στρατιώτες έκλεισαν το δρόμο στους Ιταλούς. Ανήμερα 28η Οκτωβρίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY.

Στην εκπομπή μιλούν :

-Νίκος Αναστασόπουλος – καθηγητής ιστορίας παν. Ιωαννίνων

– Αναστάσιος Λιάσκος, πρόεδρος πολεμικού μουσείου

– Αθανάσιος Λάκκας – αξιωματικός ε.α.,  ιστορικός ερευνητής 1940

– Κων/νος Πανταζής –   ανηψιός αξιωματικού Κων. Πανταζή

-Παναγιώτης Τσαμάτος –  καθ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μαθηματικός, ο πατέρας του Χρήστος πολέμησε στην Γκραμπάλα

-Κώστας Παπαδημητρίου- πολιτικός επιστήμονας, ιστορικός ερευνητής

– Μανώλης Πεπόνας – ιστορικός

– Γιώργος Κρικέλας- ιστορικός ερευνητής

-Πηνελόπη Μπούρη – δασκάλα, κάτοικος Μεσοβουνίου

– Μιχάλης Οικονομίδης-  κάτοικος Ελαφότοπου – συνταξιούχος εκπαιδευτικός

-Ελένη Οικονομίδη – Δούβλη – –  κάτοικος Ελαφότοπου, συνταξιούχος δασκάλα

– Βαγγέλης Γκίκας – πρόεδρος κοινότητας Κάτω Πεδινών