Πως ο Κεμάλ πούλησε τα οστά των Ελλήνων. Το άγνωστο δράμα των ομήρων της Μικράς Ασίας στη Μηχανή του Χρόνου. Νέα εκπομπή

Το άγνωστο δράμα των ομήρων της Μικράς Ασίας παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα, 3 Φεβρουαρίου στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή, 9 Φεβρουαρίου στις 5 το απόγευμα.

Το εμπόριο των οστών

Λίγους μήνες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, τρία πλοία με οστά Ελλήνων και Αρμενίων, που δολοφονήθηκαν στη Μ. Ασία, πέρασαν από λιμάνια της Ελλάδας. Προορισμός των πλοίων ήταν πόλεις της Δυτικής Ευρώπης.

Η «Μηχανή του Χρόνου» αποκαλύπτει πως η Τουρκία πούλησε τα οστά των νεκρών σε βιομηχανίες που τα χρησιμοποιούσαν για τη λεύκανση της ζάχαρης, του καπνού ή ως λίπασμα.

Παρά τις αντιδράσεις, το σκάνδαλο που σόκαρε, γρήγορα ξεχάστηκε, όπως και οι εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που έμειναν όμηροι στην Τουρκία και εξοντώθηκαν σταδιακά στα στρατόπεδα εργασίας.

Οι Νεότουρκοι

Η «Μηχανή του Χρόνου» ξεδιπλώνει την ιδέα της εκκαθάρισης του ελληνικού στοιχείου από τη Μικρά Ασία στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν τον Σουλτάνο ανέτρεψε μια ομάδα νεαρών Οθωμανών στρατιωτικών, που έμειναν γνωστοί ως το κίνημα των Νεότουρκων.

Αν και οι Νεότουρκοι αντιδρούσαν στην διεφθαρμένη πολιτική που εφάρμοζε ο Σουλτάνος, στην πραγματικότητα, επρόκειτο για ένα εθνικιστικό κίνημα που διαλαλούσε τον βίαιο εξισλαμισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η εκπομπή παρουσιάζει τον καθοριστικό ρόλο της Γερμανίας, όπου στρατιωτικοί ανασυγκρότησαν τον στρατό των Νεότουρκων. Εμπνευστής της εκκαθάρισης του χριστιανικού στοιχείου θεωρείται ο Γερμανός αρχιστράτηγος Λίμαν φον Σάντερς.

Η έρευνα της εκπομπής εστιάζει στις φάσεις των διωγμών των Ελλήνων, που ξεκίνησαν το 1913 από την Ανατολική Θράκη, εντάθηκαν κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ποντίων, ενώ με την κατάρρευση του μετώπου, το 1922, οι διωγμοί, οι δολοφονίες και οι λεηλασίες χριστιανών, κορυφώθηκαν.

Οι όμηροι της Μικράς Ασίας

Η «Μηχανή του Χρόνου» με συγκλονιστικές μαρτυρίες, αναδεικνύει το δράμα των ομήρων και των οικογενειών τους.

Απόγονοι Μικρασιατών περιγράφουν στον Χρίστο Βασιλόπουλο τη μοίρα χιλιάδων ανδρών και γυναικόπαιδων που έπεσαν στα χέρια του κεμαλικού στρατού και των ατάκτων.

Μέσα από το φωτογραφίες και ντοκουμέντα παρουσιάζεται το δράμα των πολιτών στα Βουρλά της Μικράς Ασίας, όπου 11 χιλιάδες άνδρες οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ένα από αυτό ήταν το λεγόμενο «Τέλια του Μουσελέ».

Η «Μηχανή του Χρόνου» παρουσιάζει τη δραματική πορεία χιλιάδων ομήρων από τη στιγμή της σύλληψής τους μέχρι και τη μεταφορά στα μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα βάθη της Ανατολής.

Οι όμηροι, περπατούσαν χιλιάδες χιλιόμετρα ξυπόλητοι και σχεδόν γυμνοί, ενώ κατά την πορεία θανάτου τους, προπηλακίζονταν και κακοποιούνταν από χωρικούς.

Οι μαρτυρίες για το μαρτύριο της δίψας συγκλονίζουν.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν τις χαράδρες της Μαγνησίας, όπου πολλοί όμηροι, αλλά και στρατιώτες αιχμάλωτοι, εκτελέστηκαν. Από αυτές τις χαράδρες θανάτου, προέρχονταν και τα οστά που πούλησε ο Κεμάλ στις βιομηχανίες της Δυτικής Ευρώπης.

Όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν, εργάστηκαν στα Τάγματα Εργασίας, κάνοντας χειρωνακτικές δουλειές υπό άθλιες συνθήκες, σε έργα ανοικοδόμησης των υποδομών της Τουρκίας που είχαν καταστραφεί κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Οι νεκροί και οι αγνοούμενοι

Οι Μικρασιάτες που αιχμαλωτίστηκαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή είναι αδύνατον να προσδιοριστούν.

Ιστορικοί μιλούν στη «Μηχανή του Χρόνου» και αναφέρουν πως οι αριθμοί ποικίλουν. Άγνωστος επίσης είναι ο αριθμός των ομήρων που πέθαναν κατά τη διάρκεια της ομηρίας τους.

Σύμφωνα με τη μελέτη του Αλέκου Αλεξανδρή ο αριθμός των νεκρών αγγίζει τους 780 χιλιάδες.

Το 1923, υπογράφηκε η Συνθήκη της Λοζάνης και η Ελλάδα υποδέχτηκε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που όλοι τους αναζητούσαν κάποιον συγγενή ή συγχωριανό τους. Έτσι ξεκίνησαν οι δραματικές αναζητήσεις μέσω του Ερυθρού Σταυρού.

Στην εκπομπή μιλούν:

Βλάσης Αγτζίδης, Ιστορικός

Τάσος Σακελλαρόπουλος, Ιστορικός-Υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη

Νίκος Καραμπουρνιώτης, Ερευνητής-Μέλος του Δ.Σ. Συνδέσμου Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών Χαλανδρίου «Ρίζες»

Φώτης Καραλής, Προέδρος Ένωσης Βουρλιωτών Μικράς Ασίας

Μάνος Κιλημάντζος, Γενικός Γραμματέας Ένωσης Βουρλιωτών Μικράς Ασίας

Τζενκίζ Ακτάρ, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης-ΕΚΠΑ

Αντώνης Βερυκοκάκης, Ιστορικός- Μέλος-Μέλος του Δ.Σ. Συνδέσμου Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών Χαλανδρίου «Ρίζες»

Λουκάς Χριστοδούλου, Πρ. Κέντρου Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Ν. Ιωνίας-Πρ. Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας

Θανάσης Αγάθος, Αναπληρωτής Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας-ΕΚΠΑ

Μαριάννα Μαστροσταμάτη, Απόγονος Μικρασιατών ομήρων

Θέμις Παπαδοπούλου, Έφορος ε.τ.  Μουσείων και Βιβλιοθήκης-Εστία Ν. Σμύρνης