Το άγαλμα της Αφροδίτης που θεωρήθηκε άσεμνο εκτίθεται στο Μουσείο της Ακρόπολης. Για αιώνες έμενε κρυμμένο στο Μουσείο της Νάπολης

Η «Αφροδίτη με μπικίνι» ήταν για αιώνες κλειδωμένη σε ένα ειδικό δωμάτιο που πρόσβαση είχαν μόνο τα “άτομα ώριμης ηλικίας και χρηστών ηθών”. Με άλλα λόγια: οι εύποροι άντρες.

Το συγκεκριμένο άγαλμα εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην Πομπηία. Πριν την καταστροφική έκρηξη του Βεζούβιου, που αφάνισε την αρχαία πόλη, είχε προηγηθεί ένας μεγάλος σεισμός που προκάλεσε ζημιές σε πολλά κτίρια.

Όταν οι κάτοικοι τα επισκεύαζαν, φύλαξαν αρκετά από τα αγάλματα και τα πολύτιμα αντικείμενα σε ντουλάπες για να μη φθαρούν. Έτσι, η Αφροδίτη γλίτωσε και μέχρι σήμερα διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση. Είναι ένας από τους λόγους που αποτελεί ένα από τα διασημότερα αγάλματα της θεάς διεθνώς.

Τον Μάρτιο του 2023 μεταφέρθηκε από την Ιταλία στο ισόγειο του Μουσείου της Ακρόπολης, όπου θα εκτίθεται μέχρι και τις 28 Μαΐου.

Η «Αφροδίτη με μπικίνι»

Σμιλευμένη σε παριανό μάρμαρο, με χρυσές λεπτομέρειες στις περιοχές που θα κάλυπτε ένα μαγιό μπικίνι -εξ ου και το όνομα του έργου-, η αρχαία θεά απεικονίζεται σκυφτή σαν να ετοιμάζεται για το λουτρό της. Με το δεξί της χέρι λύνει τα κορδόνια του σανδαλιού της και με το αριστερό ακουμπά σε μια ανδρική μορφή.

Πρόκειται για τον Πρίαπο, τον θεό της γονιμότητας, ο οποίος εικονίζεται όρθιος, γυμνός και γενειοφόρος, πάνω σε έναν κυλινδρικό βωμό. Δίπλα στον αριστερό της μηρό υπάρχει ένας κορμός δέντρου, ενώ στα πόδια της, καθισμένος στο έδαφος βρίσκεται ο γιος της, ο μικρός Έρως, που την βοηθά κι αυτός με το ένα του χέρι για να λύσει το σανδάλι της.

Το άγαλμα έχει ύψος 62,8 εκατοστών και αποτελεί ρωμαϊκό αντίγραφο του 1^ου π.Χ –1^ου μ.Χ αιώνα από ένα πρότυπο της ελληνιστικής εποχής. Εικονογραφημένη, η ίδια σκηνή, έχει βρεθεί άλλες δύο φορές στην Πομπηία, ενώ πανομοιότυπα αντίγραφα έχουν εντοπιστεί και στα ελληνιστικά κέντρα της Ανατολής και της Αιγύπτου.

Τα λογοκριμένα αγάλματα

Το άγαλμα της Αφροδίτης συγκαταλεγόταν για πολλά χρόνια στα “απαγορευμένα” αγάλματα της Ιταλίας. Φυλασσόταν σε ένα Gabinetto Segreto (Μυστικό δωμάτιο) του αρχαιολογικού μουσείου της Νάπολης.

Ο θεσμός των δωματίων αυτών καθιερώθηκε τον 19ο αιώνα. Ήταν η εποχή της μεγάλης αρχαιολογικής ανασκαφής στην Πομπηία, που έφερε στο φως δεκάδες έργα τέχνης που θεωρήθηκαν “άσεμνα”. Στην περίπτωση της “Αφροδίτης με μπικίνι” ενοχοποιήθηκε η γυμνότητα της θεάς. Άλλα αγάλματα απεικόνιζαν ερωτικές πόζες και σεξουαλικές σκηνές, με αποκορύφωμα το γλυπτό ενός σάτυρου που συνουσιάζεται με μία κατσίκα.

Τα έργα αυτά τοποθετήθηκαν, με εντολή των Βουρβόνων βασιλιάδων της Νάπολης, στα “Μυστικά Δωμάτια” για να προστατευτούν τα χρηστά ήθη του έθνους. Πρόσβαση στους συγκεκριμένους χώρους είχαν μόνο άντρες κάποιας ηλικίας, που ανήκαν σε ανώτερες τάξεις και ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν επιπλέον αντίτιμο, πέρα από το εισιτήριο του Μουσείου.

Ο θεσμός των Gabinetto Segreto διατηρήθηκε μέχρι και τη δεκαετία του 1960!

Το άγαλμα της «Αφροδίτης με μπικίνι» έγινε μόνιμα προσβάσιμο στο ευρύ κοινό μόλις το 2005, όταν ολόκληρη η «ερωτική συλλογή» του Μυστικού Δωματίου, μεταφέρθηκε σε μία ανοιχτή πτέρυγα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Νάπολης.

Τα τελευταία χρόνια η «Αφροδίτη με μπικίνι» είθισται να ταξιδεύει σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο, την ημέρα της γυναίκας (στις 8 Μαρτίου). Λόγω της εντυπωσιακά καλής κατάστασης στην οποία διατηρείται, καθώς και το σμίλευμα του αγάλματος που αναδεικνύει την γυναικεία ομορφιά, το γλυπτό έχει μετατραπεί σε σύμβολο της θηλυκότητας.

Αρχική φωτογραφία: Wikimediamtx Commons