Το αεροπλάνο που έπεσε στις Αφίδνες. Οι χωρικοί έσωσαν του επιβάτες αν και ένας τους απείλησε με όπλο, επειδή τους θεώρησε ληστές. Η ευγνωμοσύνη των επιζώντων

1 Δεκεμβρίου 1936. Ένας δυνατός βόμβος αιφνιδίασε τους χωρικούς της Μαλακάσας. Κοίταξαν στον ουρανό και αντιλήφθηκαν ότι ένα αεροπλάνο που πετούσε ασυνήθιστα χαμηλά, πλησίαζε απειλητικά τον οικισμό τους.

«Θα χτυπήσει στο Μπελέτσι», αναφώνησε κάποιος. Λίγα λεπτά αργότερα επιβεβαιώθηκε. Το άγνωστο αεροσκάφος προσγειώθηκε με δύναμη πάνω στην κορυφή Μπελέτσι, στην ανατολική πλαγιά της Πάρνηθας. Το πυκνό δάσος που απλωνόταν την εποχή εκείνη στον λόφο, ανέκοψε ελαφρώς την ορμή της πρόσκρουσης.

Αρκετοί κάτοικοι από τα Κιούρκα, σημερινές Αφίδνες, και τη Μαλακάσα έσπευσαν στο σημείο. Ακολουθώντας τα “ξυρισμένα” πεύκα και τους καπνούς, δεν δυσκολεύτηκαν να το βρουν.

Οι περισσότεροι επιβαίνοντες βρίσκονταν εντός του διαλυμένου αεροσκάφους. Ένας άντρας που είχε καταφέρει να βγει, βρισκόταν σε κατάσταση πανικού. Νομίζοντας ότι ήταν ληστές, σημάδευε τους ντόπιους με ένα όπλο.

Η Ελισάβετ Γρυπαίου, μία από τις πρώτες που κατέφτασαν στο σημείο, κατάλαβε ότι ήταν ξένος και προσπάθησε να τον καθησυχάσει με νοήματα. Άρχισε να του κουνά το μπουκάλι με το οινόπνευμα, ενώ από πίσω ο άνδρας της του έδειχνε το φορητό φαρμακείο.

Μόλις κατάφεραν να τον ηρεμήσουν, ξεκίνησαν όλοι μαζί να βοηθούν τους τραυματίες.

Πολωνικό αεροπλάνο

Επρόκειτο για αεροπλάνο της πολωνικής εταιρείας “Λοτ”, που πραγματοποιούσε τη διαδρομή Βαρσοβία-Βουκουρέστι-Σόφια-Θεσσαλονίκη-Αθήνα.

Από την Θεσσαλονίκη είχε απογειωθεί περί τη 1:25 το μεσημέρι και στις 2:40, το Τατόι, που ήταν το βασικό αεροδρόμιο της εποχής, είχε λάβει το πρώτο στίγμα του. Ωστόσο, μετά από αυτό, χάθηκε από τα ραντάρ και σταμάτησε να ανταποκρίνεται στον ασύρματο.

Ο καιρός την ημέρα εκείνη ήταν κακός, όχι όμως απαγορευτικός για πτήση. Άλλωστε, ο πιλότος ήταν έμπειρος και η πορεία που εκτελούσε ήταν διαδρομή ρουτίνας. Όπως έκριναν οι εμπειρογνώμονες αργότερα, η έντονη ομίχλη τον αποσυντόνισε πλήρως. Ξεκίνησε να ετοιμάζεται για προσγείωση σε λάθος σημείο. Μόλις το αντιλήφθηκε, είχε ήδη χάσει αρκετό ύψος και κατευθυνόταν με ορμή πάνω στο ύψωμα Μπελτέτσι. Επιχείρησε έναν απότομο ελιγμό για να αποφύγει την πρόσκρουση, όμως μάταια.

Επί δέκα λεπτά το αεροπλάνο “γλιστρούσε πάνω στις ατελείωτες κορφές των πεύκων”, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν τα ρεπορτάζ της εποχής. Χάρη στην πυκνή βλάστηση, η δύναμη της σύγκρουσης ελαττώθηκε, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι επιβάτες να γλιτώσουν με ελαφρά τραύματα.

Ο πιλότος, Ιωσήφ Μπαργκέλ, ήταν ο μόνος που δεν τα κατάφερε. Ο συγκυβερνήτης, αν και σοβαρά χτυπημένος, διακομίστηκε άμεσα στο νοσοκομείο και σώθηκε. Οι τραυματισμοί των υπολοίπων πέντε ήταν ως επί το πλείστον επιφανειακοί. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ένα ζεύγος νεόνυμφων που ταξίδευε για το μήνα του μέλιτος στην Αθήνα. Όπως μετέδιδαν οι ρεπόρτερ, η γυναίκα χτύπησε στον βραχίονα και ο σύζυγος έσκισε το πουκάμισό του για να της δέσει το τραύμα.

Οι κάτοικοι της περιοχής μετέφεραν τους τραυματίες μέχρι τις σιδηροδρομικές γραμμές που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση, και άναψαν μία φωτιά για να ειδοποιήσουν τον μηχανοδηγό του συρμού που ερχόταν από τη Λάρισα να σταματήσει. Τα ονόματα των ηρωικών χωρικών, σύμφωνα με το αρχείο του Ιωάννη Λέκκα, ήταν Δημήτρης Βάθης, Γεώργιος Γρυπαίος, Ελισάβετ Γρυπαίου, Δημήτρης Λέκκας, Γεώργιος Τσιώτας και Ευάγγελος Βάθης.

Οι Πολωνοί επιβάτες μεταφέρθηκαν στον Ερυθρό Σταυρό, όπου τους παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες. Ο νεκρός πιλότος αφέθηκε εντός του αεροπλάνου, εν αναμονή της άφιξης των αρχών.

Στο σημείο κατέφτασαν επίσης, ο πρέσβης και η πρέσβειρα της Πολωνίας, καθώς και εκπρόσωποι της αεροπορικής εταιρείας “Λοτ” στην Ελλάδα.

Η σορός του πιλότου μεταφέρθηκε μία βδομάδα αργότερα με πλοίο στην Βαρσοβία.

Η ευγνωμοσύνη των Πολωνών

Το επόμενο διάστημα, το κατεστραμμένο αεροπλάνο μεταφέρθηκε τμηματικά στο χωριό της Μαλακάσας. Η εταιρεία προέβη σε πλειστηριασμό του και δώρισε το ποσό των 40.000 δραχμών που εισέπραξε στην τοπική κοινότητα για να χτιστεί σχολείο. Ωστόσο, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος καθυστέρησε αρκετά την υλοποίηση του σχεδίου.

Χρόνια αργότερα, οι επιζήσαντες επιβάτες επισκέφθηκαν το σημείο του δυστυχήματος και εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους στους ανθρώπους που τους έσωσαν. Με την φροντίδα της πολωνικής πρεσβείας φιλοτεχνήθηκε ένας μαρμάρινος σταυρός στη μνήμη του αδικοχαμένου πιλότου. Λόγω του δύσβατου εδάφους, η μεταφορά του επιτεύχθηκε και πάλι με τη βοήθεια των ντόπιων. Αυτή τη φορά παραχώρησαν τα ζώα τους, που ανέλαβαν το δύσκολο έργο της μεταφοράς.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το αρχείο του Ιωάννη Λέκκα, όπως αναρτήθηκε από τον Μιχάλη Ντάτση στο facebook, καθώς και από τον τύπο της εποχής.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η πτώση ελικοπτέρου στην Καστοριά που στοίχισε τη ζωή στον σκηνοθέτη των «Δέκα Μικρών Μήτσων» και σε ένα πιλότο. Η ανάσυρση των θυμάτων έγινε από ντόπιους ψαράδες