Τι σημαίνει “πεχλιβάνης” και από πού εμπνεύστηκε το τραγούδι ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου; Η σχέση με την αρχαία πάλη, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα βραζιλιάνικα σήριαλ

Μια νύχτα θα `ρθει από μακριά, βρε αμάν αμάν

αέρας Πεχλιβάνης

να μην μπορείς να κοιμηθείς, βρε αμάν αμάν

μόλις τον ανασάνεις.

Με αυτούς τους στίχους αρχίζει ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Θανάση Παπακωνσταντίνου, ο “Πεχλιβάνης”. Κυκλοφόρησε το 2000 και ήταν το πέμπτο κομμάτι του άλμπουμ του “Βραχνός προφήτης”.

Η ιστορία του τραγουδιού

Η επίσημη ηχογράφηση του τραγουδιού αρχίζει με μια εισαγωγή που προέρχεται από βραζιλιάνικο σίριαλ.

“Φαίνεται σίγουρη για τον εαυτό της και αρκετά ανεξάρτητη η Μπαγκίτα Γκαλιέγκο,

ακούστε τι απάντησε όταν την ρωτήσαμε αν γνώρισε ποτέ τον φόβο.

Να η απάντηση: δεν τον γνώρισα και μην με ρωτάτε για αυτό παρακαλώ είμαι ευαίσθητη σε αυτό το θέμα”

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου εμπνεύστηκε το τραγούδι από τα βραζιλιάνικα σίριαλ που ήταν “μόδα”.

Όπως είχε πει σε συνέντευξή του ο τραγουδοποιός, μια μέρα επισκέφθηκε το πατρικό του και είδε τους γονείς του να παρακολουθούν μια σαπουνόπερα. Παρόλο που είχαν καιρό να τον δουν, του είπαν μόνο ένα “ξερό γεια” και το βλέμμα τους στράφηκε ξανά στην τηλεόραση.

“Το έγραψα όταν είδα ότι οι δικοί μου ήταν αποσβολωμένοι από την τηλεόραση. Το αυτί είναι δύστροπο σαν όργανο, το μάτι όμως είναι πιο δεκτικό κι ανεκτικό. Οι δικοί μου λοιπόν κόλλησαν με αυτήν κι ιδίως με κάτι σαβούρες σαν τις βραζιλιάνικες σαπουνόπερες. Πολύ αστείο είναι να ηχογραφήσετε ατάκες από τέτοια σίριαλ, το τι πλάκα πέφτει είναι άνευ προηγουμένου. Η γιαγιά μου έχει Αλτζχάιμερ και συζητάει με τους ηθοποιούς που παίζουν. Γύρισα κάποια στιγμή – ήμουν στο στρατό κι είχα καιρό να τους δω – και μπαίνω που λέτε μέσα στο σπίτι λέω γεια, μου λένε ένα ξερό γεια και γυρίζουν στην τηλεόραση ξανά. Κάθισα και σκέφτηκα να ερχόταν ο αέρας από το βουνό να έφερνε μαζί του τα χαλίκια και τα αγκάθια από το βουνό και να τρύπωνε κάτω από την πόρτα και να τα έπαιρνε όλα μαζί του. Η τηλεόραση είναι χρήσιμη για δυο κατηγορίες πληθυσμού: για τους ανήμπορους ηλικιωμένους και για τα ζευγάρια για να μην φαίνεται η ανία που μπορεί να υπάρχει στη σχέση. Το πλέον τραγικό είναι οι γονείς να βάζουν τα παιδιά μπροστά την τηλεόραση για να τους αφήσουν ήσυχους.”   

Τι ήταν ο “πεχλιβάνης”;

Ο Παπακωνσταντίνου χρησιμοποίησε τη λέξη πεχλιβάνης για να χαρακτηρίσει έναν ορμητικό άνεμο.

Μεταφορικά η λέξη σημαίνει ήρωας, ατρόμητος και θαρραλέος.

Στην πραγματικότητα, οι πεχλιβάνηδες είναι οι αθλητές της πάλης.

Οι παλαιστές αλείφονται με λάδι και παλεύουν μέχρι η πλάτη του αντιπάλου να ακουμπήσει στο έδαφος.

Φοράνε χειροποίητα παντελόνια που ονομάζονται κισπέτια, τα οποία κατασκευάζονται από δέρματα ζώων.

Η ιστορία της πάλης με λάδι ανάγεται  στο 2650 π.Χ. στην Αρχαία Αίγυπτο και σε διάφορες περιοχής της Μέσης Ανατολής. Αργότερα, όταν οι Πέρσες κατέλαβαν την Αίγυπτο, η πάλη με λάδι μεταφέρθηκε στο Ιράν. Κατά μια άλλη άποψη, έχει ρίζες στην ελληνορωμαϊκή πάλη.

Η λέξη “πεχλιβάνης” είναι περσική, αλλά χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει τον παλαιστή που αγωνίζεται αλειμμένος με λάδι μετά τον 16ο αιώνα.

Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η πάλη με λάδι εξαπλώθηκε στα Βαλκάνια και στη Μικρά Ασία. Το 1362, όταν η Ανδριανούπολη καταλήφθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Α, καθιερώθηκε επίσημα ως άθλημα.

Οι Οθωμανοί λάτρευαν τους αγώνες πάλης. Σύμφωνα με την παράδοσή τους, ο προφήτης Μωάμεθ είχε παλέψει με έναν άνδρα που λεγόταν Ρουκάναχ. Ο Μωάμεθ τον νίκησε και ο Ρουκάναχ πείστηκε να ασπαστεί το Ισλάμ.

Σε μια άλλη περίπτωση ζήτησε από δύο μουσουλμάνους να παλέψουν για να δείξουν ότι ήταν έτοιμοι να ριχτούν σε οποιαδήποτε μάχη.

Κατά την περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι σουλτάνοι και ελίτ διοργάνωναν αγώνες πάλης για να διασκεδάζουν σε γάμους και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Κάθε χωριό και πόλη είχε τον δικό της πρωταθλητή. Μία φορά τον χρόνο οι πρωταθλητές συγκεντρώνονταν στην πόλη Κιρκπινάρ λίγο έξω από την Ανδριανούπολη, όπου διεξάγονταν επίσημοι αγώνες.

Πριν από το 1582, όλοι οι παλαιστές προέρχονταν από παιδομάζωμα και ήταν μέλη του επίλεκτου σώματος των γενιτσάρων.

Κάποιοι σουλτάνοι πλήρωναν τους καλύτερους παλαιστές για το θέαμα που προσέφεραν, ενώ Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής έδινε στους αγαπημένους του κανονικό μισθό.

Ο Μουράτ Δ΄, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο της οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά το διάστημα 1623-1640, ήταν από τους λίγους σουλτάνους που συμμετείχε σε αγώνες πάλης. Αντίπαλοί του ήταν δικαστικοί υπάλληλοι των ανακτόρων. Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους, μια φορά ένας αντίπαλος του είπε ότι καλύτερο θα ήταν να μην αλειφθεί με λάδι, καθώς είχε κάνει μπάνιο. Ο Μουράτ Δ τον σήκωσε στον αέρα και άρχισε να τον περιστρέφει μέχρι που εξαντλήθηκε και παρακαλούσε να τον κατεβάσει. Ο σουλτάνος τον κατέβασε, γέλασε και του έδωσε χρυσά νομίσματα.

Στην οθωμανική αυτοκρατορία οι πεχλιβάνηδες προπονούνταν σε ειδικούς χώρους, που έμοιαζαν με γυμναστήρια. Οι προπονητές τους ενθάρρυναν να απέχουν από τη σεξουαλική επαφή και την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, καθώς πίστευαν ότι μειώνουν τη σωματική δύναμη.

Τους μάθαιναν να έχουν ευγενή άμιλλα και έπρεπε να φιλούν το χέρι των αντιπάλων που νικούσαν, αν ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία.

Το πρωτάθλημα στο Κιρκπινάρ διοργανώνεται μέχρι σήμερα και το 2010 συμπεριλήφθηκε στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Στην Ελλάδα αγώνες πάλης με λάδι οργανώνονται σε πανηγύρια στη Ροδόπη και στον Νομό Σερρών.

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Διδυμότειχο μπλουζ». Ποιος προέβλεψε αμέσως ότι θα γίνει επιτυχία το αυτοβιογραφικό τραγούδι του Μαχαιρίτσα, που προορίζονταν για τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που το απέρριψε