Τι σχέση έχουν τα αστέρια Μισελέν για εστιατόρια με τα λάστιχα αυτοκινήτων; Τι σημαίνουν τα αστέρια

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το αστέρι «Μισελέν» (Michelin) προέρχεται από τους “οδηγούς Μισελέν” δηλαδή μια σειρά από βιβλία που εκδίδονται από την ομώνυμη γαλλική εταιρεία ελαστικών από το 1900. Ο έντυπος οδηγός απονέμει από ένα έως και τρία αστέρια σε εστιατόρια. Η απόκτηση ή η απώλεια ενός αστεριού συχνά παίζει βασικό ρόλο στην επιτυχία ή αποτυχία ενός εστιατορίου.

Οδηγός των Μισελέν

Το 1900, υπήρχαν λιγότερα από 3.000 αυτοκίνητα στη Γαλλία. Οι αδελφοί Εντουάρντ και Αντρέ Μισελέν που είχαν ήδη τη μεγαλύτερη εταιρεία ελαστικών αυτοκινήτων στη χώρα σκέφθηκαν ένα έξυπνο τρόπο προκειμένου να αυξήσουν τη ζήτηση για ελαστικά αυτοκινήτων. Η σκέψη ήταν απλή. Για να πουλάνε λάστιχα έπρεπε οι οδηγοί να ταξιδεύουν και να φθείρουν τα ελαστικά ώστε να πάρουν καινούρια.

Άρα χρειάζονταν κίνητρο, ωραίες εικόνες και καλές οδηγίες.

Εξέδωσαν, λοιπόν, τον πρώτο οδηγό για τους αυτοκινητιστές στη Γαλλία, τον “Οδηγό Μισελέν”.

Σε αυτό εκτός από τα αξιοθέατα της χώρας υπήρχαν χρήσιμες πληροφορίες για τους αυτοκινητιστές, όπως χάρτες, οδηγίες επισκευής και αντικατάστασης ελαστικών, καταχωρήσεις μηχανικών αυτοκινήτων, ξενοδοχεία και πρατήρια καυσίμων σε όλη τη Γαλλία.

Οι αδελφοί Μισελέν έκαναν δύο έξυπνα πράγματα με τον οδηγό τους: Τον τύπωσαν σε 35.000 αντίτυπα, δηλαδή στο δεκαπλάσιο αριθμό από τους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων στη Γαλλία και τον μοίραζαν δωρεάν σε πολλά σημεία που σχετιζόταν με αυτοκίνητα, όπως γκαράζ, πρατήρια καυσίμων κ.ά.

Η επέκταση

Ήταν ένα μεγάλο κόστος που όμως καλύφθηκε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα όταν οι πωλήσεις ελαστικών της Μισελέν αυξήθηκαν κατακόρυφα από αυτοκινητιστές που έκαναν ταξίδια στη Γαλλία έχοντας ως πηγή έμπνευσης τον οδηγό της εταιρείας.

Το 1904, οι Μισελέν δημοσίευσαν έναν οδηγό για το Βέλγιο παρόμοιο με αυτόν της Γαλλίας. Στη συνέχεια, οδηγούς για την Αλγερία και την Τυνησία (1907). τις Άλπεις και τον Ρήνο (βόρεια Ιταλία, Ελβετία, Βαυαρία και Ολλανδία) (1908). Γερμανία, Ισπανία και Πορτογαλία (1910). Μεγάλη Βρετανία και Ιρλανδία (1911). Την ίδια χρονιά, οι αδελφοί Μισελέν εξέδωσαν τον οδηγό τους για τη Βόρεια Αφρική, Νότια Ιταλία και Κορσική με τον «τουριστικό» τίτλο, «Οι χώρες του Ήλιου» (Les Pays du So-leil). Το 1909, δημοσιεύτηκε μια αγγλόφωνη έκδοση Οδηγού Μισελέν για τη Γαλλία.

Τα πρώτα αστέρια “Μισελέν”

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η έκδοση του οδηγού ανεστάλη. Μετά τον πόλεμο, ο Οδηγός Μισελέν αναθεωρήθηκε και δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια των διαφόρων περιοχών. Τυπωνόταν ετησίως και είχε γίνει πια πασίγνωστο στη Γαλλία. Μάλιστα, οι αδελφοί Μισελέν σταμάτησαν να το διαθέτουν δωρεάν και κάθε χρόνο πωλούσαν εκατομμύρια αντίτυπα.

Στον Μεσοπόλεμο ο αριθμός των αυτοκινήτων πολλαπλασιάστηκε στη Γαλλία, αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη.

Οι αδελφοί Μισελέν αντιλήφθηκαν ότι οι αναγνώστες των οδηγών τους ήθελαν να ξέρουν για την ποιότητα των εστιατορίων που θα συναντούσαν στα ταξίδια τους. Για το λόγο αυτό προσέλαβαν γαστρονόμους που επισκέπτονταν ανώνυμα διάφορα εστιατόρια και έστελναν αναφορές στους Μισελέν. Αυτοί αποφάσισαν στους οδηγούς που εκδόθηκαν από το 1926 και μετά να συμπεριλαμβάνουν δίπλα στα «καλά» εστιατόρια ένα αστέρι.

Η κατάταξη/αξιολόγηση

Στη συνέχεια, το 1931, εισήχθη η βαθμολόγηση με ένα, δύο και τρία αστέρια. Την ίδια χρονιά, το εξώφυλλο του οδηγού άλλαξε χρώμα από γαλάζιο σε κόκκινο, όπως είναι και σήμερα.

Το 1936, δημοσιεύτηκαν τα κριτήρια για την κατάταξη με αστέρια:

Ένα αστέρι: «Ένα πολύ καλό εστιατόριο στην κατηγορία του» (Une très bonne table dans sa ca-tégorie)

Δύο αστέρια: «Εξαιρετικό μαγείρεμα, αξίζει μια παράκαμψη» (Table greate, mérite un detour)

Τρία αστέρια: «Εξαιρετική κουζίνα, αξίζει ένα ξεχωριστό ταξίδι» (Une des meilleures tables, vaut le voyage).

Αλίμονο στο εστιατόριο που δεν αναφερόταν στον Οδηγό Μισελέν. Ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτο για τους επισκέπτες της περιοχής, που χρησιμοποιούσαν τα βιβλία της εταιρείας για πληροφορίες.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η έκδοση του οδηγού ανεστάλη όπως είχε συμβεί και στον Α΄ Π.Π. Το 1944, οι Σύμμαχοι έκριναν ότι οι χάρτες της Γαλλίας στον Οδηγό Μισελέν του 1939 ήταν οι πιο ακριβείς. Για το λόγο αυτό τύπωσαν χιλιάδες αντίτυπα για να τα χρησιμοποιήσουν τα στρατεύματά τους που πολεμούσαν τους Γερμανούς μετά την απόβαση στη Νορμανδία.

Μετά τον πόλεμο

Η δημοσίευση του ετήσιου Οδηγού Μισελέν ξεκίνησε και πάλι το 1945, μόλις μία εβδομάδα μετά το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη.

Οι μεγάλες ελλείψεις στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οδήγησαν τη Μισελέν να επιβάλει ένα ανώτατο όριο δύο αστέρων. Μέχρι το 1950 η γαλλική έκδοση απαριθμούσε 38 εστιατόρια που κρίθηκαν ότι πληρούν αυτό το πρότυπο. Ο πρώτος Οδηγός Μισελέν για την Ιταλία εκδόθηκε το 1956. Δεν απένειμε αστέρια στην πρώτη έκδοση. Το 1974 δημοσιεύτηκε ο πρώτος οδηγός για τη Βρετανία από το 1931. Σε αυτό υπήρχαν συνολικά 25 αστέρια Μισελέν για τα εστιατόριά της.

Το 2005, η Μισελέν δημοσίευσε τον πρώτο της αμερικανικό οδηγό, που καλύπτει 500 εστιατόρια στη Νέα Υόρκη. Το 2007 κυκλοφόρησε Οδηγός Μισελέν για το Τόκιο και το 2008 για το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο. Από το 2013 και μετά οι οδηγοί καλύπτουν 23 χώρες σε 14 διαφορετικές εκδόσεις.

Η Γερμανίδα αρχισυντάκτρια

Το 2008, η Γερμανίδα εστιάτορας Τζουλιάνε Κασπάρ έγινε η πρώτη γυναίκα αρχισυντάκτρια της γαλλικής έκδοσης του Οδηγού Μισελέν. Προηγουμένως ήταν υπεύθυνη για τους αντίστοιχους οδηγούς στη Γερμανία, την Ελβετία και την Αυστρία.

Επιπλέον, με την Κασπάρ για πρώτη φορά η αρχισυνταξία του Οδηγού Μισελέν για τη Γαλλία δεν ήταν σε γαλλικά χεριά.

Αυτό έδωσε αφορμή στη γερμανική εφημερίδα Die Welt να σχολιάσει το διορισμό της Τζουλιάνε Κασπάρ ως εξής: «Δεδομένου ότι η γερμανική κουζίνα θεωρείται θανατηφόρο όπλο στα περισσότερα μέρη της Γαλλίας, αυτή η απόφαση είναι σαν να ανακοινώνει η Μερσεντές ότι ο νέος διευθυντής ανάπτυξης των προϊόντων της είναι Αρειανός».

Οι κριτές της Μισελέν, πληρώνουν πάντα το φαγητό τους, είναι ινκόγκνιτο και αμερόληπτοι. Η κρίση τους κάνει ευτυχισμένους και ακριβοπληρωμένους τους σεφ, αν και τα τελευταία χρόνια πολλοί αρνούνται την αυθεντία τους και δηλώνουν αδιάφοροι για την κριτική τους.