“Δειλοί, ηλίθιοι και άχρηστοι”. Τι λέει ο Χίτλερ για τους στρατηγούς του στην περίφημη σκηνή της ταινίας «Η πτώση»

του ιστορικού και συνεργάτη μας, Κωνσταντίνου Λαγού

«Η Πτώση» είναι γερμανική ταινία του 2004. Απαθανατίζει τη ζωή του Αδόλφου Χίτλερ και των ανθρώπων του στενού του περιβάλλοντος, στο υπόγειο καταφύγιο κάτω από την καγκελαρία στο Βερολίνο, λίγο πριν από την αυτοκτονία του και την κατάληψη της πόλης από τις Σοβιετικές δυνάμεις την άνοιξη του 1945.

Γενικά θεωρείται ως η πιο πιστή κινηματογραφική αναπαράσταση των τελευταίων ημερών του και πολλών βασικών συνεργατών του.

Ο Γκραντζ ως Χίτλερ

Ο Μπρούνο Γκράντζ, ο οποίος παίζει τον ρόλο του Χίτλερ, θεωρείται, σχεδόν απ’ όλους τους κριτικούς, ότι απέδωσε ρεαλιστικά τον δικτάτορα του Γ΄ Ράιχ, όπως περιγράφεται από αυτόπτες μάρτυρες που τον έζησαν στο καταφύγιο.

Όμως, μία σκηνή της ταινίας έχει ξεχωρίσει ιδιαίτερα σε σημείο να είναι μία από τις αναγνωρίσιμες στην ιστορία του κινηματογράφου.

Κυρίως γιατί έχει αναπαραχθεί στο διαδίκτυο χιλιάδες φορές και σε όλο τον κόσμο ως παρωδία διαφόρων καταστάσεων.

Η περίφημη σκηνή

Πρόκειται για συμβάν που διαδραματίστηκε στις 22 Απριλίου 1945, μία εβδομάδα πριν από την αυτοκτονία του Χίτλερ, όταν στη διάρκεια σύσκεψης με τους στρατηγούς του γενικού επιτελείου του κατάλαβε ότι ο πόλεμος είχε πια χαθεί και ξέσπασε πάνω τους. Η σκηνή αυτή είναι γνωστή ως «του Στάινερ», καθώς ο Χίτλερ και οι στρατηγοί του επαναλαμβάνουν το όνομα αυτό.

Στη σκηνή ο Χίτλερ μελετά ένα χάρτη του Βερολίνου. Οι επιτελείς του δείχνουν που βρίσκονταν οι Ρώσοι στα περίχωρα της πόλης. Όταν ο Χίτλερ τους λέει ότι η επίθεση του Στάινερ θα συγκρατούσε την προέλαση των Ρώσων στο Βερολίνο, οι στρατηγοί του αποκρίνονται ότι αυτό ήταν αδύνατο να συμβεί γιατί ο Στάινερ δεν διέθετε επαρκή αριθμό στρατιωτών για να μπορέσει να πραγματοποιήσει με επιτυχία τον ελιγμό που είχε διατάξει ο Χίτλερ.

Έτσι είχαν συμφωνήσει με τον Στάινερ -εν αγνοία του Χίτλερ- να μην επιτεθεί εναντίον των Ρώσων και να παραμείνει σε αμυντική διάταξη. Ο Φήλιξ Στάινερ, στρατηγός των SS, είχε υπό τη διοίκησή του τις τελευταίες αξιόλογες γερμανικές δυνάμεις στα βόρεια του Βερολίνου. Τρείς μεραρχίες πεζικού και μία τεθωρακισμένη.

Διαβάστε ακόμα: Ο σκηνοθέτης που λάτρευε τον Χίτλερ και τα ψέματα. Γιατί προσπάθησε να κάψει τη νεογέννητη αδελφή του. Πώς καλλιεργήθηκε ο μύθος του ιδιοφυούς Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Στους άνδρες αυτούς ο Χίτλερ είχε αποθέσει τις τελευταίες του ελπίδες για να συγκρατηθεί η προέλαση του σοβιετικού στρατού στο Βερολίνο. Η αντεπίθεσή τους φαινόταν στο χάρτη ως μία ριψοκίνδυνη και παράτολμη ενέργεια που θα μπορούσε θεωρητικά να σταματήσει τους Ρώσους.

Όμως, η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική.

Αυτό είναι ακριβώς που αποτυπώνεται στη «σκηνή του Στάινερ» στην «Πτώση». Ο Χίτλερ ανακαλύπτει την τελευταία στιγμή ότι ο Στάινερ δεν θα εκτελούσε τον ελιγμό που ανέμενε και έτσι οι Ρώσοι θα έμπαιναν στο Βερολίνο.

Μέχρι τότε οι στρατηγοί του Χίτλερ του απέκρυπταν το πόσο άσχημη ήταν η κατάσταση. Μόλις ο Χίτλερ συνειδητοποίησε την πραγματικότητα, ζήτησε να μείνει μόνος με τους πιο υψηλόβαθμους στρατηγούς. Στη συνέχεια είχε ένα φοβερό ξέσπασμα και έβγαλε όλο το μένος του.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιων στρατηγών, όταν ο Χίτλερ ηρέμησε, παραδέχτηκε ότι πόλεμος είχε πια οριστικά χαθεί. Στα έξι χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χίτλερ είχε σκοτώσει ή απαλλάξει από τα καθήκοντά τους τους καλύτερους Γερμανούς στρατηγούς. Είχε μείνει μόνο με φανατικούς ναζί που ήταν κόλακές του, αλλά μέτριοι ή και ανίκανοι στα στρατιωτικά ζητήματα.

Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν οι Κρέμπς, Γιόντελ, Μπέργκντορφ, και Κάιτελ, τους οποίους ο Χίτλερ ζήτησε να δει ιδιαιτέρως. Στην σκηνή της ταινίας «Η Πτώση», ο Χίτλερ ξεσπά πάνω τους λέγοντας ότι από την αρχή του πολέμου όλοι οι στρατηγοί του έλεγαν ψέματα και τον πρόδιδαν. Μετά τους λέει κατά πρόσωπο ότι είναι δειλοί, ηλίθιοι και άχρηστοι.

Σε αυτό ο Χίτλερ δεν είχε άδικο. Ήταν όμως στελέχη που ο ίδιος είχε επιλέξει στις πιο καίριες θέσεις του Γενικού Επιτελείου!

Όμως, το μεγάλο ξέσπασμα του Χίτλερ στην ταινία, είναι όταν πληροφορείται ότι ο Στάινερ ενημέρωσε την ηγεσία του Γενικού Επιτελείου, ότι δεν ήταν σε θέση να επιτεθεί εναντίον των Ρώσων, γιατί δεν διέθετε ούτε τον απαραίτητο αριθμό ανδρών ούτε τη δύναμη πυρός.

Αν το έκανε αυτό, όλοι οι άνδρες του θα εξουδετερώνονταν, δίχως να μπορέσουν να προσφέρουν το παραμικρό στην άμυνα της πόλης. Οι στρατηγοί στο Γενικό Επιτελείο γνώριζαν ακριβώς τι συνέβαινε στην πρώτη γραμμή στο Βερολίνο και έτσι αποδέχθηκαν αυτό που τους είπε ο Στάινερ.

Προδοσία

Αντίθετα, ο Χίτλερ, που δεν είχε επαφή με την πραγματικότητα, εξέλαβε τη στάση των στρατηγών ως προδοσία. Για τον Χίτλερ, ο Φήλιξ Στάινερ είχε δεχθεί μία διαταγή που θα έπρεπε να εκτελέσει αμέσως, άσχετα αν θα σκοτώνονταν αυτός και όλοι οι άνδρες του.

Έτσι, στην τελευταία φάση της Μάχης του Βερολίνου από πλευράς Γερμανών πολέμησαν μονάδες που βρίσκονταν υπό διάλυση,  ηλικιωμένοι που είχαν επιστρατευθεί ως πολιτοφύλακες και νεαρά αγόρια και κορίτσια της χιτλερικής νεολαίας.

Είναι ιστορική ειρωνεία, ότι ίσως η τελευταία γερμανική μονάδα που διατήρησε τη συνοχή της και πολέμησε τους Ρώσους στο Βερολίνο, γύρω από το καταφύγιο του Χίτλερ, ήταν η ταξιαρχία SS Γρεναδιέρων «Καρλομάγνος», που αποτελούνταν από Γάλλους εθελοντές! Αυτοί πολέμησαν συγκροτημένα και μέχρις εσχάτων αφού ήταν βέβαιοι ότι αν συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι θα εκτελούνταν ως προδότες της πατρίδας τους.

Η τύχη του Στάινερ

Πάντως, ο Φήλιξ Στάινερ είχε καλύτερη κατάληξη από τους περισσότερους ναζί που ήταν στο καταφύγιο με τον Χίτλερ και οι οποίοι στο τέλος αυτοκτόνησαν, σκοτώθηκαν ή εκτελέστηκαν ως εγκληματίες πολέμου.

Όταν τελείωσε η Μάχη του Βερολίνου, ο Στάινερ παραδόθηκε στους Ρώσους οι οποίοι τον κράτησαν αιχμάλωτο πολέμου μέχρι το 1948. Τότε στάλθηκε στη Νυρεμβέργη όπου γίνονταν δίκες με κατηγορούμενους Γερμανούς στρατιωτικούς για εγκλήματα πολέμου και εναντίον της ανθρωπότητας.

Όμως στη δίκη του ο Στάινερ απαλλάχθηκε καθώς δεν υπήρχαν ισχυρά στοιχεία εναντίον του. To 1951 με άλλους, πρώην SS, ίδρυσαν ένα σύνδεσμο (με τον τίτλο Gilfsgemeinschaft auf Gegenseitigkeit der Angehörigen der ehemaligen Waffen-SS) για την αλληλοϋποστήριξη των μελών του.

Ωστόσο ο βασικός στόχος τους ήταν να προπαγανδίσουν στους Γερμανούς την άποψη ότι τα Waffen SS αποτελούσαν «κανονικές μονάδες» του γερμανικού στρατού και ότι τα εγκλήματα πολέμου είχαν κάνει τα SS-Totenkopfverbände που ήταν υπεύθυνα για τα στρατόπεδα θανάτου.

Το 1953 η ΣΙΑ προσέλαβε τον Στάινερ ως πράκτορά της και με δική της χρηματοδότηση, ίδρυσε την «Εταιρεία Αμυντικών Μελετών/Σπουδών» (Gesellschaft für Wehrkunde) που προπαγάνδιζε τη δημιουργία στρατού στη Δυτική Γερμανία και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ (κάτι που έγινε δύο χρόνια αργότερα).

Δείτε εδώ την «σκηνή του Στάινερ» της ταινίας «Η Πτώση» με ελληνικούς υπότιτλους:

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: “Καζαμπλάνκα”, η ταινία που δημιουργήθηκε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Γιατί οι κομπάρσοι που τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο της Γαλλίας έκλαιγαν πραγματικά στα γυρίσματα