Η οδύσσεια του Μεγάλου Αλέξανδρου στην Αθήνα. Το άγαλμα χρειάστηκε 32 χρόνια για να ολοκληρωθεί και πέρασε μισός αιώνας για να του βρουν θέση

Στην οδό Ανακρέοντος στου Ζωγράφου, ανάμεσα στις πολυόροφες πολυκατοικίες, δέσποζε για δεκαετίες το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου που προκαλούσε έκπληξη στους περαστικούς. Σχεδιάστηκε για να στηθεί σε κάποια πλατεία ή κεντρικό δρόμο, αλλά εναποτέθηκε στον κήπο ενός νεοκλασικού κτιρίου μέσα σε δέντρα.

Έξω από την πόρτα η επιγραφή έλεγε: “Εργαστήριο Γιάννη Παππά” Μουσείο Μπενάκη. Πρόκειται για το εργαστήριο του μεγάλου Έλληνα γλύπτη που έζησε τον περασμένο αιώνα και φιλοτέχνησε δεκάδες αγάλματα σπουδαίων προσωπικοτήτων. Όπως ανέφερε ο γιος του, Αλέκος Παππάς στη “Μηχανή του Χρόνου”, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου άρχισε να το μελετά από το 1941, όταν ήταν 28 ετών. Ήταν η εποχή της γερμανικής κατοχής. Ο Γιάννης Παππάς είχε πολεμήσει στο Μέτωπο και είχε μόλις επιστρέψει στην Αθήνα. Τότε άρχισε τη συστηματική του έρευνα για τον έφιππο. Μελέτησε τον σκελετό, το μυικό σύστημα, έφιππα αγάλματα της Αναγέννησης και επισκέφθηκε ιππικούς ομίλους και τον ιππόδρομο, προκειμένου να μελετήσει τη μορφή του αλόγου.

Μελέτησε το μικρό αττικό άλογο απ’ τα ανάγλυφα και τον Παρθενώνα, το μεγάλο θεσσαλικό και το μεγάλο πεδινό πόνυ της Βορείου Ελλάδος, το Αγγλικό περιπάτου, το ιππικής δεξιοτεχνίας και το άλογο κούρσας. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα άλογα δεν του ταίριαζε με τον περίφημο Βουκεφάλα. Ύστερα από μεγάλη έρευνα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα ιδιόρρυθμο άλογο που βρήκε στον τότε Ιππικό Όμιλο Παράδεισου Αμαρουσίου, του οποίου το μέγεθος ταίριαζε σε έναν αναβάτη ύψους 1,67 μέτρων.

Αφού βρέθηκε το “μοντέλο” για το γλυπτό του αλόγου ξεκίνησε η έρευνα για το άγαλμα του μακεδόνα στρατηλάτη. Ο Γιάννης Παππάς επισκέφθηκε όλα τα γνωστά Μουσεία, όπου υπήρχαν κεφαλές του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τελικά κατέληξε στην κεφαλή της Περγάμου, η οποία αποδίδεται στον Λύσιππο και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Για τη στολή του αναβάτη ταξίδεψε με τον ενδυματολόγο του Εθνικού Θεάτρου, Αντώνη Φωκά, στο Μουσείο της Νάπολης, με σκοπό να μελετήσουν το πρωτότυπο ψηφιδωτό της Μάχης της Ισσού από την οικία του Φαύνου στη Πομπηία. Αμέσως μετά, ο Φωκάς έφτιαξε το ένδυμα στο εργαστήρι του Εθνικού Θεάτρου, με το οποίο “έντυσαν” το άγαλμα.

Στη συνέχεια άρχισε να κατασκευάζει το τελικό πρόπλασμα στον γύψο. Ο Μέγας Αλέξανδρος θα απεικονιζόταν έφηβος, δίχως να κρατά όπλα. Το “μοντέλο” του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν ο γλύπτης Κώστας Οικονόμου, ενώ βοηθοί του ήταν οι τότε μαθητές του, Θόδωρος Βασιλόπουλος και Θόδωρος Παπαγιάννης.

Χρειάστηκαν 32 χρόνια συστηματικής εργασίας προκειμένου να ολοκληρωθεί! Το 1973 ο έφιππος ήταν το πρώτο μεγάλο σε διαστάσεις γλυπτό που χυτεύθηκε στην Ελλάδα. Είχε μήκος 3,8 και ύψος 3,45 μέτρα.

Η “περιπέτεια” του αγάλματος

Για τα επόμενα 20 χρόνια παρέμεινε στο εργαστήριο του Γιάννη Παππά στου Ζωγράφου. Πρώτη φορά εκτέθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη το 1992 και την επόμενη χρονιά το αγόρασε το Υπουργείο Πολιτισμού. Στη συνέχεια παραχωρήθηκε ως δωρεά στον Δήμο Αθηναίων και πλέον ανήκει στο Μουσείο Μπενάκη. Αρχικός σκοπός ήταν το άγαλμα να τοποθετηθεί στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, όμως το Κ.Α.Σ. αντιδρούσε και δεν επέτρεψε να γίνει κάτι τέτοιο.

Αν και έγιναν αρκετές μελέτες θέσεων για να εκτεθεί το αριστούργημα του Γιάννη Παππά, δεν καρποφόρησαν. Μετά από μισό αιώνα από την ολοκλήρωσή του βγήκε επιτέλους από το εργαστήριο του γλύπτη και πήρε την θέση του κοντά στις Στήλες του Ολυμπίου Διός στη συμβολή των οδών Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας.

Τα επίσημα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν το πρωί της 19ης Απριλίου 2019. Μετά από πολλά χρόνια περιπλάνησης βρήκε επιτέλους τη θέση του. Το βλέμμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι στραμμένο προς τη θάλασσα.

Τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη, ο οποίος χαρακτήρισε το γλυπτό «έργο μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας» και σημείωσε ότι «πρόκειται για έναν ανδριάντα χωρίς μιλιταριστικό συμβολισμό, αφού αναπαριστά τον Μέγα Αλέξανδρο όχι ως στρατηλάτη, αλλά ως έφηβο».

Διαβάστε επίσης:  Ο Μέγας Αλέξανδρος της Ακρόπολης. Ένα από τα ωραιότερα σωζόμενα γλυπτά του στρατηλάτη μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα. Ποια είναι τα υπόλοιπα γλυπτά από τα μουσεία όλου του κόσμου που διεκδικούν τα πρωτεία