Τι είναι ο ταραμάς και από ποια περιοχή προέρχεται ο χαλβάς; Γιατί τα φαγητά της Καθαράς Δευτέρας έπρεπε να μεταφέρονται εύκολα

Η «Καθαρά Δευτέρα» συμβολίζει μια νέα αρχή. Είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, της 40ήμερης νηστεία που φτάνει έως και το Πάσχα.

Είναι επίσης, το επίσημο τέλος των Αποκριών ή του «Τριώδιου», όπως αποκαλείται η περίοδος των τριών εβδομάδων, κατά την οποία συνήθιζαν να τρώνε πολύ συχνά κρέας και να γλεντάνε με κρασί, τραγούδια και χορούς. Έτσι, η Καθαρά Δευτέρα είχε ως στόχο να «καθαριστούν» οι πιστοί ψυχικά και σωματικά.

Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας είναι ίσως το μοναδικό τραπέζι που, αν και δεν περιέχει καθόλου κρέας, αναμένεται με τεράστια ανυπομονησία απ’ τους Έλληνες. Φασολάδα, ελιές, θαλασσινά, ταραμάς, λαγάνα, χαλβάς είναι κάποιοι απ’ τους παραδοσιακούς πρωταγωνιστές της ημέρας.

Είναι όλα φαγητά νηστίσιμα, απλά με υλικά που βρίσκονται παντού στην Ελλάδα και εύκολα στο μαγείρεμα, καθώς η Καθαρά Δεύτερα εορταζόταν στην εξοχή και τα φαγητά έπρεπε να μπορούν να μεταφερθούν εύκολα από τη μια περιοχή στην άλλη.

Η φασολάδα ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένη με την Ελλάδα, μία φτωχή χώρα, η οποία όμως είχε ανάγκη την ενέργεια και τη θρεπτικότητα αυτού του πιάτου.

Τα θαλασσινά, μια εύκολη και πεντανόστιμη λύση, που λειτουργεί πάντα και ως υπενθύμιση ότι το καλοκαίρι καταφτάνει.

Ο ταραμάς αποτελείται από αυγά μπακαλιάρου και δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ελληνική εκδοχή για το θρυλικό «χαβιάρι», του πιάτου που για αιώνες αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πολυτέλειας και της αριστοκρατίας. Στο ελληνικό τραπέζι, ωστόσο, ο ταραμάς μετατρέπεται σε φαγητό του λαού και συνοδεύεται όχι με σαμπάνια και χρυσά μαχαιροπίρουνα, αλλά με κρασί και πέταγμα χαρταετού στην εξοχή.

Δεν θα μπορούσε να λείπει η λαγάνα, το αζύμωτο ψωμί που έτρωγαν ακόμα μέχρι και στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη.

Το αποκορύφωμα της μέρας είναι το επιδόρπιο: ο χαλβάς. Ένα από τα πιο δημοφιλή γλυκά όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, ακόμα μέχρι την Ινδία και το Πακιστάν. Το όνομά του μάλιστα προέρχεται από την αραβική λέξη «χάλουα», που σημαίνει γλυκό.

Διαδόθηκε στην Ελλάδα κυρίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όταν εκατομμύρια πρόσφυγες έφεραν μαζί τους την ιστορία και τις παραδόσεις τους, όπως είναι το φαγητό. Παντού καταναλώνεται σε περιόδους νηστείας, όπως είναι το Ραμαζάνι στο Ισλάμ και φυσικά, η Καθαρά Δευτέρα στην Ελλάδα.

Όπως για όλα τα πιάτα που καταναλώνονται για τόσους αιώνες σε τόσες χώρες, υπάρχουν δεκάδες εκδοχές του.

Υπάρχει χαλβάς από σιμιγδάλι, από ταχίνι, από ρύζι ή καλαμπόκι και από αλεύρι, όπως ο χαρακτηριστικός «κετέν χαλβάς» της Τουρκίας.

Συχνά, ο  χαλβάς περιέχει και σοκολάτα, ξηρούς καρπούς ή σταφίδες. Σε ορισμένες χώρες συνδυάζεται και με υλικά πιο εξεζητημένα, όπως ρεβύθια, καρότο ή ακόμα και παπάγια. Την Καθαρά Δευτέρα ωστόσο, η απλότητα και η νοστιμιά κυριαρχούν και ο παραδοσιακός σησαμένιος χαλβάς είναι ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του τραπεζιού.