Η διαμάχη για την ιδιοκτησία αρχαίων αντικειμένων αποτελεί μια αυξανόμενης έντασης πρόκληση για τα μουσεία ολόκληρης της Ευρώπης και της Αμερικής, με τα φώτα της δημοσιότητας να έχουν πέσει στο Βρετανικό Μουσείο -αυτή τη φορά για τη Στήλη της Ροζέττας.
Οι επιγραφές στη σκούρα γκρι πλάκα γρανίτη αποτέλεσαν σημείο – σταθμό στην αποκρυπτογράφηση των αρχαίων αιγυπτιακών ιερογλυφικών, αφού την πήραν από την Αίγυπτο οι δυνάμεις της βρετανικής αυτοκρατορίας το 1801.
Τώρα, καθώς το μεγαλύτερο μουσείο της Βρετανίας συμπληρώνει τα 200 χρόνια από την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών, χιλιάδες Αιγύπτιοι απαιτούν την επιστροφή της Στήλης της Ροζέτας.
«Η Στήλη που κρατά το Βρετανικό Μουσείο είναι σύμβολο της δυτικής πολιτιστικής βίας κατά της Αιγύπτου», δήλωσε η Μόνικα Χάνα, κοσμήτορας της Αραβικής Ακαδημίας Επιστήμης, Τεχνολογίας και Θαλάσσιων Μεταφορών, και διοργανώτρια ενός από τα δύο βασικά αιτήματα επιστροφής της Στήλης.
Η απόκτηση της Στήλης της Ροζέττας συνδέθηκε με τις αυτοκρατορικές μάχες μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας. Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, Γάλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν την πέτρα το 1799 στη πόλη Ρασίντ του Βορρά, γνωστή από τους Γάλλους ως Ροσέτα. Όταν οι βρετανικές δυνάμεις νίκησαν τους Γάλλους στην Αίγυπτο, η Στήλη και πάνω από δώδεκα άλλες αρχαιότητες παραδόθηκαν στους Βρετανούς σύμφωνα με τους όρους μιας συμφωνίας παράδοσης του 1801 μεταξύ των στρατηγών των δύο πλευρών.
Από τότε η Στήλη της Ροζέττας παραμένει στο Βρετανικό Μουσείο.
Το αίτημα της Χάνα, που συνοδεύεται από 4.200 υπογραφές, αναφέρει ότι η Στήλη κατασχέθηκε παράνομα και αποτελεί «λάφυρο πολέμου». Το ίδιο επιχείρημα επαναλαμβάνεται σε ένα σχεδόν πανομοιότυπο αίτημα του Ζάχι Χαουάς, πρώην υπουργού αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, η οποία έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 100.000 υπογραφές. Ο Χαουάς υποστηρίζει ότι η Αίγυπτος δεν είχε λόγο στη συμφωνία του 1801.
Το Βρετανικό Μουσείο το διαψεύδει. Σε ανακοίνωσή του, το Μουσείο υποστηρίζει ότι η συνθήκη του 1801 περιλαμβάνει την υπογραφή ενός εκπροσώπου της Αιγύπτου. Αναφέρεται σε έναν Οθωμανό ναύαρχο που πολέμησε μαζί με τους Βρετανούς εναντίον των Γάλλων. Ο Οθωμανός σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη είχε ανακυρηχθεί ηγεμόνας της Αιγύπτου την εποχή της εισβολής του Ναπολέοντα.
Το Μουσείο είπε επίσης ότι η κυβέρνηση της Αιγύπτου δεν έχει υποβάλει αίτημα για την επιστροφή της Στήλης της Ροζέτας. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν 28 γνωστά αντίγραφα του ίδιου χαραγμένου διατάγματος και τα 21 από αυτά παραμένουν στην Αίγυπτο.
Τι είναι η Στήλη της Ροζέττας
Η Στήλη της Ροζέττας είναι μια πέτρινη πλάκα από γρανοδιορίτη (και όχι από βασάλτη ή γρανίτη όπως συχνά αναφέρεται λανθασμένα), που προέρχεται από τον ναό του Πτολεμαίου Ε’ του Επιφανούς. Εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ. και φέρει μια εγχάρακτη επιγραφή σε δύο γλώσσες (αιγυπτιακή και ελληνική) και τρία συστήματα γραφής (ιερογλυφικά, δημώδη αιγυπτιακή, ελληνική) Το ελληνικό μέρος της στήλης αρχίζει ως εξής: « Βασιλεύοντος του νέου και παραλαβόντος την βασιλείαν παρά του πατρός… ».
Το όνομά της προέρχεται από την πόλη Rachid (που εκγαλλίστηκε σε Rosette) της Κάτω Αιγύπτου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Δέλτα του Νείλου. Βορειότερα της πόλης, γύρω από το οχυρό Φορ Ζυλιέν (Fort Jullien), ο Γάλλος αξιωματικός Πιέρ Φρανσουά Ξαβιέ Μπουσάρ (Pierre-François-Xavier Bouchard), που υπηρετούσε στο στράτευμα του Ναπολέοντα Α΄, ανακάλυψε τη στήλη τελείως τυχαία το 1799. Μελετώντας την όμως κατάλαβε την αξία της, καθώς έως τότε κανείς δεν είχε καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Η ανακάλυψη της τρίγλωσσης στήλης αποδείχθηκε θεμελιώδους σημασίας.
Η αποκρυπτογράφηση του Σαμπολιόν
Ο σπουδαίος Γάλλος μελετητής Ζαν-Φρανσουά Σαμπολιόν (1790-1832) , από τους πιο διακεκριμένους γλωσσολόγους της εποχής, κατάφερε, με βάση τα ονόματα των βασιλέων Πτολεμαίου και Αρσινόης που αναφέρονται στην στήλη, να βρει το κλειδί για να αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Αυτή η ανεκτίμητης αξίας ανακάλυψη ήταν καθοριστική για την εξέλιξη της επιστήμης της Αιγυπτιολογίας. Το σύστημα που χρησιμοποίησε ο Σαμπολιόν για να αποκρυπτογραφήσει το κείμενο της στήλης, η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, αποτελεί σημαντικό οδηγό για όσους ενδιαφέρονται για τη μελέτη των αρχαίων συστημάτων γραφής.
Με πληροφορίες από Wikipedia
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ