Οι δύο απότακτοι αξιωματικοί που προσπάθησαν να δολοφονήσουν το Βενιζέλο. Τι απέγιναν μετά τη δίκη τους στο Παρίσι; Η άγνωστη εξέλιξή της ζωής τους

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Τον Ιούλιο του 1920 ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος βρισκόταν στο Παρίσι. Εκεί στις 28 του μηνός υπέγραψε τη συνθήκη των Σεβρών στο ομώνυμο προάστειο της γαλλικής πρωτεύουσας.

Η συνθήκη αυτή τερμάτιζε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και η Οθωμανική αυτοκρατορία κατέρρεε.

Η συνθήκη των Σεβρών

Με βάση τη συνθήκη των Σεβρών η Ελλάδα ενσωμάτωνε την Ανατολική Θράκη. Η Σμύρνη αποκτούσε καθεστώς αυτονομίας και μετά από μία πενταετία οι κάτοικοί της θα αποφάσιζαν μέσω δημοψηφίσματος για την ενσωμάτωσή τους ή όχι στην Ελλάδα.

Για τον Βενιζέλο η συνθήκη αυτή αποτελούσε το σημαντικότερο επίτευγμά του στην εξωτερική πολιτική από τότε που έγινε πρωθυπουργός μία δεκαετία πιο πριν.

Θεωρητικά ολοκλήρωνε το όραμα της Μεγάλης Ιδέας και δημιουργούσε την Ελλάδα «των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών».

Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου

Δύο ημέρες μετά την υπογραφή της συνθήκης, στις 30 Ιουλίου 1920, ο Βενιζέλος ξεκινούσε το ταξίδι της επιστροφής στην Ελλάδα.

Στο σιδηροδρομικό σταθμό Λυών στο Παρίσι ενώ ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί στο τραίνο, δύο απότακτοι Έλληνες αξιωματικοί αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν με τα πιστόλια τους. Επρόκειτο για τον Απόστολο Τσερέπη απότακτο υποπλοίαρχο του Πολεμικού Ναυτικού και τον Γεώργιο Κυριάκη, απότακτο υπολοχαγό του Μηχανικού.

Οι δύο αξιωματικοί ήταν φανατικοί βασιλόφρονες που μετά την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνο το 1917 αποτάχθηκαν από το στρατό.

Στον Βενιζέλο έριξαν δέκα πυροβολισμούς από απόσταση λίγων μέτρων. Παρά ταύτα, ο Βενιζέλος δέχτηκε μόνο δύο σφαίρες στο χέρι του.

Οι δράστες συνελήφθησαν από τη γαλλική αστυνομία και ο Βενιζέλος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Είχε τραυματιστεί ελαφρά και έτσι δεν κινδύνευε η ζωή του. Όμως, τα τηλεγραφήματα που έφθασαν στην Αθήνα για το συμβάν μιλούσαν για σοβαρή τραυματισμό ή ακόμη και για θάνατο του πρωθυπουργού.

Από αντίδραση, χωροφύλακες που ήταν φανατικοί βενιζελικοί δολοφόνησαν, στις 31 Ιουλίου 1920, έναν από τους αρχηγούς της αντιβενιζελικής αντιπολίτευσης. Τον Ίωνα Δραγούμη. Ο Δραγούμης όχι μόνο δεν είχε καμία σχέση με την απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου αλλά ήταν ένας από τους μετριοπαθείς πολιτικούς αντιπάλους του που προσπαθούσε να βρει τρόπο συνεννόησης με τους βενιζελικούς.

Ο 32χρόνος Τσερέπης φαίνεται ότι υπήρξε ο εγκέφαλος της τρομοκρατικής ενέργειας και είχε παρασύρει τον 25χρονο Κυριάκη στο σχέδιο του να δολοφονήσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Μετά τη σύλληψή τους ισχυρίστηκαν ότι κανένας άλλος δεν είχε ανάμειξη στην απόπειρα.

Αν και υπήρξαν υπόνοιες ότι το χτύπημα είχε οργανωθεί από υψηλόβαθμους εξόριστους βασιλόφρονες και ότι οι δύο επίδοξοι δολοφόνοι ενήργησαν ως όργανά τους, κάτι τέτοιο δεν αποδείχτηκε ποτέ.

Μετά τη σύλληψή τους δικάστηκαν από γαλλικό δικαστήριο. Ο συνήγορος του Τσερέπη ήταν ο Μαρό Τζαφερί (Vincent de Moro-Giafferi), ίσως ο καλύτερος και ακριβότερος ποινικός δικηγόρος στη Γαλλία εκείνης της εποχής.

Η αμοιβή του Τζαφερί 

Ο Χριστόφορος ήταν παντρεμένος με μία πλούσια Αμερικανίδα χήρα και έτσι είχε την οικονομική δυνατότητα να πληρώνει τον Τζαφερί.

Σύμφωνα με καταγραφές ξένων δημοσιογράφων που παρακολουθούσαν τη δίκη, η υπεράσπιση του Τζαφερί για τον Τσερέπη ήταν από τις καλύτερες στην καριέρα του.

Αν και ο Κυριάκης δεν είχε τόσο προβεβλημένο δικηγόρο όπως τον Τζαφέρι, είναι βέβαιο ότι η υπερασπιστική γραμμή του τελευταίου για τον Τσερέπη ευνόησε και τον Κυριάκη.

Στη δίκη των δύο επίδοξων δολοφόνων του κατέθεσε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος τότε έμενε στο Παρίσι ως αυτοεξόριστος μετά την ήττα του στις εκλογές της 1^ης Νοεμβρίου 1920.

Στις 14 Φεβρουαρίου 1921 ο Τσερέπης και ο Κυριάκης καταδικάστηκαν σε μόλις πέντε χρόνια φυλάκιση.

Το 1923 ενώ διένυαν τον τρίτο χρόνο του εγκλεισμού τους στις γαλλικές φυλακές, ο Τσερέπης και ο Κυριάκης έγραψαν μία επιστολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Εκείνος ήταν τότε εξόριστος στην Ελβετία και διαπραγματευόταν στη Λωζάνη συνθήκη ειρήνης με τους Κεμαλικούς.

Στην επιστολή τους ανέφεραν στον Βενιζέλο ότι είχαν μετανιώσει για την πράξη τους και ότι επιθυμούσαν να καταλαγιάσουν τα κομματικά πάθη και να επικρατήσει η εθνική ομόνοια ώστε να ανακάμψει η Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Στο πλαίσιο αυτό παρακαλούσαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο να μεσολαβήσει στη γαλλική κυβέρνηση ώστε να τους χαριστεί το υπόλοιπο της ποινής τους.

Ο Βενιζέλος διαβίβασε το αίτημά τους στους Γάλλους, προσθέτοντας και τη δική του παράκληση όπως ικανοποιηθεί.

Πράγματι, το 1923 ο Τσερέπης και ο Κυριάκης απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στην Αθήνα. Ο πρίγκιπας Χριστόφορος έδωσε δουλειά στον Τσερέπη κάνοντας τον διαχειριστή των κτημάτων του στην Ελλάδα. Έζησε την υπόλοιπη ζωή του μακριά από πολιτικές αντιπαραθέσεις και πέθανε το 1980 σε ηλικία 92 ετών.

Αντίθετα, ο Κυριάκης ανέπτυξε πολιτική δραστηριότητα ως βασιλόφρονας στα χρόνια της αβασίλευτης Δημοκρατίας (1924-1935). Υπήρξε συνεργάτης του Ιωάννη Μεταξά και στη διάρκεια της δικτατορίας του διορίστηκε πρώτος διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, που ξεκίνησε να λειτουργεί στις 25 Μαρτίου 1938.

Στην Κατοχή, ο Κυριάκης ήταν ένας από τους εκφωνητές του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών και στις εκπομπές του μιλούσε εναντίον των Συμμάχων και υπέρ των Γερμανών.

αρχική φωτογραφία: Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1920 σε λαϊκή λιθογραφία της εποχής. Διακρίνονται κάτω δεξιά ο Τσερέπης και ο Κυριάκης να πυροβολούν. (Ιδιωτική συλλογή)

Στοιχεία για τη δίκη και την καταδίκη των δύο επίδοξων δολοφόνων του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι αντλήθηκαν από το άρθρο του Γιάννη Μουρέλου, «Η απόπειρα κατά της ζωής του Βενιζέλου στο Παρίσι: Η πορεία των ανακρίσεων και η δίκη των δραστών»

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Τα πρώτα βήματα του ραδιοφώνου στην Ελλάδα. Οι συσκευές κόστιζαν μέχρι και 50.000 δραχμές και οι ακροατές έπρεπε να πληρώνουν ετήσια συνδρομή