Θωρηκτό Αβέρωφ. Ο «τυχερός μπαρμπα-Γιώργος» που διέλυσε τον τουρκικό στόλο και εδραίωσε την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο. Πώς η ελληνική κυβέρνηση βρήκε 23,5 εκατομμύρια για την αγορά του

Αραγμένο ανάμεσα στα γυαλιστερά υπέρπολυτελή κότερα της Αττικής, βρίσκεται το τελευταίο εναπομείναν θωρακισμένο καταδρομικό και ζωντανό μνημείο της ελληνικής ναυτοσύνης, το «Γεώργιος Αβέρωφ».

Αν δεν υπήρχαν οι περιορισμοί στον προϋπολογισμό των ιταλικών ναυπηγείων και το κληροδότημα ενός γενναιόδωρου ευεργέτη, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό θα έμοιαζε πολύ διαφορετικό από αυτό που κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και απέτρεψε αποβάσεις ξένων δυνάμεων στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.

Με το προσωνύμιο «O τυχερός μπάρμπα-Γιώργος» που του δόθηκε από τα πληρώματά του, αυτό το ατσάλινο θηρίο φέρει τη γαλανόλευκη για πάνω από 109 χρόνια, από τότε που τέθηκε στην υπηρεσία του Ελληνικού Στόλου το 1911.

Αρχικά ναυπηγήθηκε για τον ιταλικό στόλο με το όνομα Regia Marina. Η κατασκευή του, όμως, αποδείχθηκε πολύ ακριβή, ενώ παράλληλα οι Ιταλοί διέθεταν επαρκή στόλο, για αυτό και αποφάσισαν να το πουλήσουν.

Στο παιχνίδι της διεκδίκησης μπήκαν η Ελλάδα, η Βραζιλία και η Τουρκία. Παρότι οι δύο τελευταίες βρίσκονταν σε πολύ καλύτερη οικονομική κατάσταση από την Ελλάδα που πριν λίγα χρόνια είχε χρεοκοπήσει, η ελληνική κυβέρνηση είχε έναν «κρυφό άσο» στο μανίκι της. Ο εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ είχε αφήσει στη διαθήκη του 8 εκατομμύρια χρυσές δραχμές, με ρητή εντολή να αγοραστεί ένα πολεμικό πλοίο.

Η δωρεά του μεγάλου επιχειρηματία κάλυπτε το 1/3 του κόστους του ιταλικού θωρακισμένου και έδωσε τη δυνατότητα στην ελληνική κυβέρνηση να διαθέσει το υπέρογκο ποσό. Το πλοίο που τιμητικά πήρε το όνομα του Αβέρωφ πωλήθηκε έναντι 23,5 εκατομμυρίων δραχμών και εντάχθηκε αμέσως στον ελληνικό στόλο. Με την προσθήκη του στο πολεμικό ναυτικό οι ισορροπίες στη θάλασσα του Αιγαίου, άλλαξαν καθοριστικά.

Κάτι που σύντομα θα διαπίστωνε το πολεμικό ναυτικό της Τουρκίας.

‘Οταν αγοράστηκε το ελληνικό ναυτικό είχε μείνει τεχνολογικά πίσω. Στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τα 3 θωρηκτά κλάσης Ύδρα (ironclad) παρείχαν αρκετή δύναμη πυρός στο Πολεμικό Ναυτικό. Αμέσως μετά τον πόλεμο όμως, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ξεκίνησε το δικό της πρόγραμμα ναυτικού εκσυγχρονισμού. Η πτωχευμένη Ελλάδα είχε μείνει στάσιμη.

Παρόλο που το «Αβέρωφ» δεν ήταν το τελευταίο θωρακισμένο καταδρομικό που ναυπηγήθηκε, το συγκεκριμένο πολεμικό πλοίο των 10.200-τόνων διέθετε τεχνολογία αιχμής για την εποχή του, με αποτέλεσμα να υπερτερεί έναντι οποιοδήποτε πλοίου των Τούρκων.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του «Αβέρωφ» ήταν οι ιταλικές μηχανές που του έδιναν την εξωφρενική για εκείνη την εποχή ταχύτητα των 23,5 κόμβων, με 22 γαλλικούς λέβητες, προηγμένες γερμανικές γεννήτριες και διπλά βρετανικά πυροβόλα Armstrong των 234mm (9,2 ιντσών) και 190mm (7,5 ιντσών).

Οι Έλληνες υπολόγιζαν ότι το Αβέρωφ ήταν η λύση στα προβλήματα στο Αιγαίο, αλλά το πλοίο δεν είχε δοκιμαστεί στη μάχη.

Το βάπτισμα του πυρός

Όταν ξέσπασε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος το 1912, έλαβε μέρος στη Ναυμαχία της Έλλης, η οποία ήταν η μεγαλύτερη ναυμαχία του πολέμου, με τους Οθωμανούς να εξαπολύουν επίθεση από τα Δαρδανέλια προς τη νήσο Ίμβρο.

Πρόκειται για την πρώτη γενικευμένη αντιπαράθεση του ελληνικού και του τουρκικού στόλου από τα χρόνια της Επανάστασης.

Η τελική ταχύτητα του Αβέρωφ ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν των υπολοίπων ελληνικών πλοίων. Το γεγονός αυτό ανάγκασε τον Υποναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη να υψώσει τη σημαία “Z”, η οποία δήλωνε “Ανεξάρτητη Δράση”.

Έτσι εφόρμησε εναντίον του Οθωμανικού Στόλου μόνος του, επικεντρώνοντας τα πυρά του στην εχθρική ναυαρχίδα Barbaros Hayreddin.

Η τακτική του προκάλεσε χάος στις τάξεις του αντίπαλου στόλου, αναγκάζοντάς τον σε υποχώρηση και εγκλωβίζοντάς τον στα στενά των Δαρδανελίων. Σε όλη τη διάρκεια της εμπλοκής το Αβέρωφ έριξε 127 βλήματα ενώ θα μπορούσε να εκτοξεύσει τετραπλάσια, αν τα πυροβόλα του δεν πάθαιναν μία προσωρινή εμπλοκή. Δέχθηκε μόλις τέσσερα βλήματα μεγάλου διαμετρήματος και δεκαπέντε μικρού, αλλά οι ζημιές που υπέστη ήταν ελάχιστες.

Από την άλλη, η τουρκική ναυαρχίδα δέχθηκε δύο καίρια πλήγματα. Το πρώτο προκάλεσε πυρκαγιά και το δεύτερο μπλόκαρε τον οπίσθιο πυργίσκο. Οι ανθρώπινες απώλειες που υπέστησαν οι Τούρκοι ανήλθαν σε 58 νεκρούς και 40 βαριά τραυματίες. Το ελληνικό πλήρωμα θρήνησε μόλις ένα μέλος του.

Ύστερα από ένα μήνα, στις 5 Ιανουαρίου του 1913, η ιστορία έμελλε να επαναληφθεί.

Στη Ναυμαχία της Λήμνου, οι Τούρκοι ήταν πια υποψιασμένοι. Έτρεμαν τόσο το Αβέρωφ που κατέστρωσαν ειδικό σχέδιο για να το βυθίσουν. Το πλάνο τους ήταν να το παρασύρουν μακριά από τον υπόλοιπο Ελληνικό Στόλο για να μπορέσουν να του προκαλέσουν μέγιστη φθορά, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα βοήθειας. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά δεν παρασύρθηκε.

Ο ναύαρχος Πάνος Κουντουριώτης που διοικούσε τα θωρηκτά «Αβέρωφ», «Σπέτσαι», «Ύδρα» και «Ψαρά», τα ανιχνευτικά «Ιέραξ» και «Αετός» και τα αντιτορπιλλικά «Σφενδόνη», «Νίκη» και «Ναυκρατούσα», διέταξε την έξοδο του ελληνικού στόλου από το λιμάνι του Μούδρου για την κατά μέτωπο αντιμετώπιση του εχθρού. Πρόσεχε να μην εγκλωβιστεί στα στενά, ούτε όμως να απομακρυνθεί πολύ από το λιμάνι.

Έπειτα, ξεκίνησε σφοδρή ανταλλαγή πυρών από μεγάλη απόσταση. Υπολογίζεται ότι συνολικά εκτοξεύθηκαν πάνω από 1.600 βλήματα, με το Αβέρωφ να αξιοποιεί για ακόμη μία φορά τη μεγάλη του ταχύτητα για να επιφέρει σημαντικά πλήγματα χωρίς να δεχτεί κανένα. Αυτή τη φορά τα θύματα της τουρκικής πλευράς ανήλθαν σε εκατοντάδες. Ο εχθρικός στόλος προέβη σε άτακτη υποχώρηση.

Οι δύο αυτές θριαμβευτικές ναυμαχίες πέτυχαν κάτι πολύ σημαντικό. Αφενός εδραίωσαν την ναυτική κυριαρχία του ελληνικού στόλου στο Αιγαίο. Ταυτόχρονα όμως οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να  μεταφέρουν με πλοία το στρατό τους στα μέτωπα της Θράκης και της Μακεδονίας.

250.000 Τούρκοι δεν πάτησαν ποτέ τους πόδι στην εμπόλεμη ζώνη, καθώς το Αιγαίο ήταν απαγορευμένη θάλασσα.

Το πλεονέκτημα για τις χερσαίες δυνάμεις ήταν τεράστιο και το εκμεταλλεύτηκαν κατάλληλα.

Από τους Παγκόσμιους Πολέμους σε πλωτό μουσείο     

Κατά το μεγαλύτερο μέρος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα παρέμεινε ουδέτερη. Μπήκε στον πόλεμο μόλις ένα χρόνο πριν τη λήξη του. Το «Αβέρωφ», από κοινού με τον υπόλοιπο ελληνικό στόλο, ανέλαβε να περιπολεί το Αιγαίο και να αποκλείει τον τουρκικό στόλο.

Τον Οκτώβριο του 1918, με το τέλος της παγκόσμιας σύρραξης, η Τουρκία συνθηκολόγησε και η Ελλάδα βρέθηκε στην πλευρά των νικητών. Το «Γ. Αβέρωφ» κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί ύψωσε την ελληνική σημαία ως μία από τις νικήτριες δυνάμεις του Μεγάλου Πολέμου. Περισσότεροι από 100.000 Έλληνες αντίκρισαν συγκινημένοι την έπαρση, υπό το άκουσμα του Εθνικού Ύμνου που έπαιζε η μπάντα του θωρηκτού από την πρύμνη.

Στη Μικρασιατική Καταστροφή, το «Γ. Αβέρωφ» βρέθηκε στα Μικρασιατικά παράλια, βοηθώντας στη μεταφορά των στρατευμάτων και των ξεριζωμένων Ελλήνων.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ύστερα από τη Γερμανική εισβολή τον Απρίλιο 1941, το πλήρωμα του Αβέρωφ παράκουσε την άμεση διαταγή για βύθιση του πλοίου και χρησιμοποιώντας πριόνια και τσεκούρια έλυσε τους κάβους και έπλευσε με προορισμό την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Είχαν την ελπίδα ότι οι Βρετανοί θα το εντάξουν στις δυνάμεις των Συμμάχων, καθώς είχε εκσυγχρονιστεί πρόσφατα. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι πλέον ήταν πολύ αργό για να συμμετέχει σε πολεμικές επιχειρήσεις μαζί με το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, γι’ αυτό και στάλθηκε σε περιπολίες στον Ινδικό Ωκεανό. Τον Οκτώβριο 1944, μετέφερε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση από το Κάιρο στην απελευθερωμένη Αθήνα. Αυτή επρόκειτο να είναι και η τελευταία αξιομνημόνευτη πράξη με βάση, πριν τεθεί οριστικά εκτός υπηρεσίας το 1952.

Το Αβέρωφ υπήρξε το μοναδικό θωρακισμένο καταδρομικό από την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που έλαβε μέρος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επέζησε.

Το 1984 μετατράπηκε σε μουσείο. Πλέον βρίσκεται αραγμένο στην προκυμαία στο Τροκαντερό, ως το πιο σημαντικό  μνημείο του Πάρκου Ναυτικής Παράδοσης.

Εσείς θα τα καταφέρνατε σε μία ναυμαχία;

Κατεβάστε και παίξτε δωρεάν το MMO παιχνίδι World of Warships για PC, σήμερα κιόλας!

Ηγηθείτε ενός τεράστιου στόλου, αποτελούμενου από τα πιο θρυλικά πολεμικά πλοία της ιστορίας. Στο οπλοστάσιό σας μπορείτε να έχετε πάνω από 300 πολεμικά πλοία από 11 έθνη. Το κάθε πλοίο έχει δημιουργηθεί με ιστορική ακρίβεια χρησιμοποιώντας 3D scans των πραγματικών εκδόσεων, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Στο World of Warships θα βρείτε περιεχόμενο που ανανεώνεται κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να υπάρχει πάντα κάτι καινούριο να εξερευνήσετε, όπως νέες αποστολές και διοργανώσεις του παιχνιδιού.

Ακολουθήστε το παρακάτω link εγγραφής και χρησιμοποιήστε τον αποκλειστικό κωδικό για να λάβετε ως δώρο το αεροπλανοφόρο USS Langley, με τον ξεχωριστό τρόπο παιχνιδιού από τους υπόλοιπους τύπους πλοίων του World of Warships:

Τύπος: Θωρακισμένο Καταδρομικό

Καθέλκυση: 12 Μαρτίου 1910

Τοποθεσία: Ναυπηγεία Cantieri Orlando, Λιβόρνο, Ιταλία

Σε υπηρεσία: 16 Μαΐου 1911

Μήκος: 459,3 πόδια (140 μέτρα)

Πλάτος: 68,9 πόδια (21 μέτρα)

Βύθισμα: 24,6 πόδια

Εκτόπισμα: 10.000 τόνοι (βασικό) / 10.200 τόνοι (πλήρους φορτίου)

Οπλισμός: 2 διπλοί πυργίσκοι των 234 mm, 4 διπλοί πυργίσκοι των 190 mm, 8 πολυβόλα των 76 mm, 4 αντιαεροπορικά πολυβόλα των 76 mm, 6 πολυβόλα των 37 mm και 3 τορπιλοσωλήνες.

Κάντε κλικ εδώ και ξεκινήστε την καριέρα σας με τα ακολούθα αποκλειστικά δώρα:

• Το Αμερικάνικο καταδρομικό St. Louis
• Το Γερμανικό Προνομιακό καταδρομικό Emden
• 7 ήμερες Προνομιακό λογαριασμό
• 200 Δουβλόνια
• 2,5 Εκατομμύρια credits
• 20 καμουφλάζ για τα πλοία

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η ναυμαχία του Καφηρέα όταν 20 ελληνικά πλοία νίκησαν 3 φρεγάτες και 48 πολεμικά πλοία των Οθωμανών. Η άτακτη φυγή του τουρκικού στόλου