Η θυσία των Ελλήνων πιλότων. Οι λιγοστοί πιλότοι γίνονται ολοκαύτωμα σε άνισες αερομαχίες απέναντι σε καλύτερα και πολυάριθμα γερμανικά μαχητικά

Στις 6 Απριλίου 1941, ο γερμανικός στρατός επιτίθεται ταυτόχρονα εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας. Στα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά» οι εισβολείς αντιμετωπίζουν δυσεπίλυτα προβλήματα από τη λυσσώδη ελληνική άμυνα.

Ο πόλεμος στον αέρα ωστόσο ήταν ουσιαστικά χαμένος για τους Έλληνες πριν καν ξεκινήσει. Οι σημαντικότατες ελλείψεις σε αεροπορικό υλικό, τα σοβαρά μηχανικά προβλήματα των ήδη καταπονημένων ελληνικών αεροσκαφών, η κακή κατάσταση των αεροδρομίων, αλλά κυρίως η αναμφισβήτητη ποσοτική και ποιοτική υπεροχή της “Luftwaffe” (Λουτβάφε) καθιστούσαν βέβαιη την έκβαση του αγώνα υπέρ των Γερμανών. Ακόμη και οι ηρωικές προσπάθειες των Βρετανών της “RAF” (ΡΑΦ), που επιχειρούσαν στην Ελλάδα, δεν επαρκούσαν για την ανατροπή της κατάστασης.

Η RAF στην Ελλάδα αριθμούσε περίπου 80 επιχειρησιακά αεροσκάφη σε τέσσερις μοίρες βομβαρδιστικών, την 30η Μοίρα Δίωξης (με καταδιωκτικά Blenheim), τρεις μοίρες μονοκινητήριων καταδιωκτικών (την 33η με Hurricane και τις 80η και 112η με Gladiator), καθώς και τρεις μοίρες βομβαρδισμού νυκτός με Wellington, οι οποίες όμως επιχειρούσαν από βάσεις της Αιγύπτου. Η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (ΕΒΑ) διέθετε πλέον λιγότερα από 20 επιχειρησιακά αεροσκάφη, κυρίως δίωξης, αφού δεν είχε τη δυνατότητα να αναπληρώσει τις απώλειες των αεροσκαφών της από τις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών.

Η αεροπορική ισχύς των Γερμανών ήταν συντριπτική. Επρόκειτο συγκεκριμένα για το VIII Σώμα Αεροπορίας, υπό τον πτέραρχο Ριχτχόφεν, με δύναμη 650 αεροσκαφών, από τα οποία τα 280 ήταν κλασικά βομβαρδιστικά, τα 150 βομβαρδιστικά καθέτου εφόρμησης (“Stuka”), τα 90 μονοκινητήρια (Bf 109), τα 90 δικινητήρια καταδιωκτικά (Bf 110) και τα 40 αναγνωριστικά.

Μετά το αντιαξονικό πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία προστέθηκε και το IV Σώμα Αεροπορίας, με δύναμη 576 αεροσκαφών, το οποίο επιχειρούσε από τη Σικελία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ άλλα 168 αεροσκάφη είχαν προστεθεί από το Χ Σώμα Αεροπορίας. Παράλληλα υπήρχαν περίπου 160 ιταλικά στην Αλβανία και άλλα 150 σε αεροδρόμια της Ιταλίας.

Στις 6 Απριλίου 1941 αεροσκάφη PZL της 22ης Μοίρας Διώξεως κατέρριψαν δύο γερμανικά αναγνωριστικά. Την ίδια ημέρα καταρρίφθηκε ένα ακόμη Dornier Do 17.

Στις 15 Απριλίου ελληνικά αεροσκάφη έσπευσαν να προστατέψουν το αεροδρόμιο των Τρικάλων από επίθεση σχηματισμού Stuka και Bf 109. Επλήγησαν τρία γερμανικά αεροσκάφη, αλλά καταρρίφθηκαν και τρία ελληνικά.

Την ίδια ημέρα φονεύθηκε και ο επισμηνίας Π. Κουτρουμπάς της 23^ης Μοίρας Διώξεως, αφού προηγουμένως κατέρριψε ένα γερμανικό αναγνωριστικό.

Κατά τις τρεις εβδομάδες των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση της γερμανικής εισβολής, η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (ΕΒΑ) πραγματοποίησε 179 αποστολές διώξεως, αναγνώρισης και βομβαρδισμού.

Απέναντι στην καταφανή γερμανική υπεροπλία, η λύση της διαφυγής των αεροπλάνων και του προσωπικού της ΕΒΑ προς την Κρήτη και τη Μέση Ανατολή κατέστη σύντομα η πλέον ενδεδειγμένη.

Προηγουμένως όμως, τα ελληνικά αεροσκάφη συνέβαλαν ενεργά στην κάλυψη της υποχώρησης του Ελληνικού Στρατού, αν και σχεδόν κανένα από τα αεροδρόμια της χώρας δεν παρείχε την παραμικρή ασφάλεια, λόγω της αποδιοργάνωσης του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, το οποίο έδινε πληροφορίες στο αεροδρόμιο της Λάρισας για τις επικείμενες κινήσεις εχθρικών αεροσκαφών.

Λόγω της μείωσης των παρατηρητήριων εξαιτίας της σύμπτυξης του στρατού, το Κέντρο Επιχειρήσεων Αεράμυνας διέκοψε τη ροή πληροφοριών, με συνέπεια τα γερμανικά σμήνη να αιφνιδιάζουν τα αεροδρόμια.

Υπό αυτές τις συνθήκες καταστράφηκαν πολλά ελληνικά, βρετανικά αλλά και γιουγκοσλαβικά αεροσκάφη στα αεροδρόμια Παραμυθιάς, Βασιλικής και Νιαμάτων.

Άμεση προτεραιότητα στα σχέδια διαφυγής είχε και η μεταφορά του Εκπαιδευτικού Κέντρου Ιπταμένων.

Το Υπουργείο Αεροπορίας είχε ήδη από νωρίς μεριμνήσει για τη μεταφορά των εκπαιδευόμενων στο ασφαλέστερο αεροδρόμιο του Άργους.

Σύμφωνα με διαταγή του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας η οποία εκδόθηκε στις 16 Απριλίου 1941, όλες οι αεροπορικές μονάδες και υπηρεσίες υποχρεώνονταν να προβούν στην άμεση καταστροφή υλικών, εφοδίων και εμπιστευτικών εγγράφων ώστε να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού.

Παρά τη σαφήνεια της διαταγής, η ταυτόχρονη έκδοση και ορισμένων άλλων αντικρουόμενων οδηγιών προκάλεσε σύγχυση με αποτέλεσμα να μην υλοποιηθεί πλήρως.

Οι οδηγίες αυτές σε συνδυασμό με την απουσία συγκροτημένου σχεδίου διαφυγής συνετέλεσαν στη μη έγκαιρη αναχώρηση των αεροσκαφών από τα αεροδρόμια πρώτης γραμμής με συνέπεια τα περισσότερα να καταστραφούν.

Ακόμη και όσα κατάφεραν να φθάσουν στα αεροδρόμια της Ελευσίνας και του Άργους καταστράφηκαν από τις συνεχείς γερμανικές επιδρομές. Ειδικά οι μοίρες βομβαρδισμού αφανίστηκαν κυριολεκτικά.

Οι μοίρες στρατιωτικής συνεργασίας προέβησαν σε συνεχείς συμπτύξεις, έως ότου διαδοχικές γερμανικές επιθέσεις επέφεραν την καταστροφή τους.

Μόνο ένα αεροπλάνο διασώθηκε στο αεροδρόμιο του Αγρινίου.

Οι μοίρες ναυτικής συνεργασίας προβλεπόταν να αναχωρήσουν για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με ενδιάμεσο σταθμό την Κρήτη για ανεφοδιασμό.

Η 11^η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας απώλεσε όλα τα υδροπλάνα Fairey III F, καθώς τεχνικά προβλήματα τα υποχρέωσαν σε προσθαλάσσωση στη Μονεμβασία. Εκεί, δυστυχώς, εντοπίστηκαν από τη Luftwaffe και καταστράφηκαν.

Από τα τέσσερα Dornier Do 22 της 12^ης Μοίρας Ναυτικής Συνεργασίας ένα μόνο κατάφερε να φθάσει στη Σούδα.

Τα γερμανικά αεροσκάφη είχαν αποδυθεί σε ένα ανελέητο κυνηγητό των ελληνικών και ουσιαστικά ακύρωσαν κάθε πιθανότητα διαφυγής.

Η 13^η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας, με εννέα Avro Anson, προετοιμαζόταν για τη διαφυγή της από τη βάση της Σαλαμίνας στην Κρήτη. Δέχθηκε όμως σφοδρή αεροπορική επιδρομή με συνέπεια πέντε αεροπλάνα της να καθηλωθούν στο έδαφος.

Τα υπόλοιπα τέσσερα ξεκίνησαν το ταξίδι τους. Αφού απέφυγαν ένα σχηματισμό 15 εχθρικών αεροσκαφών που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της πτήσης, έφθασαν τελικά στον προορισμό τους.

Ένα ακόμη Anson κατόρθωσε τελικά να απογειωθεί για την Κρήτη. Εκεί βρίσκονταν ήδη και τέσσερα εκπαιδευτικά Avro 621, τα οποία είχαν προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Μάλεμε.

Η ΕΒΑ δεν υφίστατο πλέον ως μάχιμη δύναμη. Στη Μέση Ανατολή όμως- χάρη στις συγκινητικές προσπάθειες του προσωπικού της- ανασυστάθηκε στην κυριολεξία από τις στάχτες της.

Όταν οι Έλληνες χειριστές (με βρετανικά πλέον «φτερά») επανεμφανίστηκαν στους ουρανούς της πατρίδας, όλοι κατάλαβαν ότι η ώρα της απελευθέρωσης ήταν πλέον πολύ κοντά.

Νίκος Γιαννόπουλος

ιστορικός

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο βομβαρδισμός από τους Γερμανούς του ατμόπλοιου «Ελλάς» που ήταν γεμάτο τραυματίες του μετώπου και γυναικόπαιδα. Ήθελαν να ταξιδέψουν στην Κρήτη για να σωθούν, αλλά έπεσαν στην παγίδα των Στούκας…