“Θυμηθείτε την Αμμόχωστο”. Η ιαχή με την οποία οι Ενετοί επιτέθηκαν στους Οθωμανούς για να εκδικηθούν τη σφαγή στην πολιορκία της Αμμοχώστου. Οι Τούρκοι είχαν γδάρει τον ηγέτη τους, που δεν έβγαλε καν βογγητό

Η φλόγα έφτασε στο μπαρούτι της πυριτιδαποθήκης και το φρούριο Ριβελλίνο τινάχτηκε στον αέρα, σαν ηφαίστειο θάβοντας στα ερείπια Τούρκους και Ενετούς.

Η ορμητική επέλαση των Τούρκων στις 9 Ιουλίου 1571 ανακόπηκε από την απόφαση του συνταγματάρχη Μαρτινέγκο να ανατινάξει το φρούριο. Οι Τούρκοι κατέλαβαν τελικά την κατεστραμμένη Αμμόχωστο και εγκατέλειψαν την αρχαία πόλη με συνέπεια να σωθούν έως τον 20αιώνα πολλά ίχνη του πολέμου.

Η τουρκική απόβαση στην Κύπρο τον 16ο αιώνα

Τον Φεβρουάριο του 1570 η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε αξιώσει από την Ενετική Δημοκρατία να της παραδώσει την Κύπρο, η οποία ήταν το μόνο τμήμα της Ανατολής που παρέμενε υπό ευρωπαϊκό έλεγχο. Οι Ενετοί αρνήθηκαν με συνέπεια τη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Ο ισχυρός οθωμανικός στρατός αποβιβάστηκε στην Κύπρο την 1η Ιουλίου ανάμεσα στη Λεμεσό και τη Λάρνακα. Μετά από πολιορκία επτά εβδομάδων κατέλαβαν την πρωτεύουσα Λευκωσία και έσφαξαν δύο χιλιάδες ανθρώπους μέσα σε μία μέρα. Η Κυρήνεια παραδόθηκε χωρίς μάχη για να γλιτώσει το σπαθί και απέμενε η Αμμόχωστος. 

Περίπου 200 χιλιάδες Τούρκοι απέκλεισαν τους 7 χιλιάδες υπερασπιστές και η προσπάθεια της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου να συμμαχήσει με τους Ισπανούς δεν καρποφόρησε. Οι Ίβηρες συμφώνησαν να βοηθήσουν, αλλά βρήκαν πρόσχημα να μη φτάσουν ποτέ μέχρι την Κύπρο γιατί επεδίωκαν την αλληλοεξόντωση Ενετών και Τούρκων. Η μεσαιωνική Αμμόχωστος είχε κτιστεί τον 13ο αιώνα από τους Γάλλους σταυροφόρους με παλάτια και εκκλησίες σε γοτθικό ρυθμό, τις οποίες οι υπερασπιστές προσπάθησαν να προφυλάξουν από τους βομβαρδισμούς με ξύλινα υποστηρίγματα και σάκους με άμμο. Το φρούριο είχε κατασκευάσει ο αρχιτέκτονας Σαμμικέλι με ορθογώνιο εξωτερικό τοίχο που είχε μήκος τέσσερα χιλιόμετρα, πύργους και αναχώματα. Τα φρούρια Αντρούτζι και Ρεβελίνο δέχονταν το κύριο βάρος των επιθέσεων. Η Βενετία δεν έκανε καμία μεγάλη προσπάθεια να στείλει εφόδια στον επικεφαλής της υπεράσπισης Μαρκαντόνιο Μπραγκαντίν.

Αντίθετα, ο αρχηγός των πολιορκητών Καρά Μουσταφά είχε ανεξάντλητη ροή ενισχύσεων στρατιωτών και πυρομαχικών και στις 19 Μαίου, εξαπέλυσε επίθεση με 1.500 κανονιοβολισμούς. Ο πληθυσμός κατέφυγε στα οχυρά και τις νύχτες, οι γυναίκες μετέφεραν σακιά με άμμο και οτιδήποτε υλικά έβρισκαν για να κλείσουν τα ρήγματα. Οι Τούρκοι έριξαν συνολικά 170.000 οβίδες και πραγματοποιούσαν συνεχείς εφόδους μέσα από στοές που είχαν σκάψει κάτω από την τάφρο για να φτάσουν στα σπλάχνα του οχυρού. Στις 14 Ιουλίου αποκρούσθηκε μια ακόμη τρομερή επίθεση των Τούρκων στο Ριβελλίνο και οι κάτοικοι άρχισαν να συζητούν το ενδεχόμενο της παράδοσης. Ο Μπραγκαντίν έγραψε την τελευταία του αναφορά προς τη Γαληνοτάτη και το τελευταίο γράμμα προς την οικογένειά του, κάνοντας λόγο για εγκατάλειψη που έπαιρνε χαρακτήρα προδοσίας.

Η συνθηκολόγηση και το μαρτύριο του Μπραγκαντίν 

Παρά την πείνα και την εξάντλησή τους, οι Ιταλοί υπερασπιστές και οι κάτοικοι απέκρουσαν μια μαζική επίθεση δεκάδων χιλιάδων Οθωμανών που διήρκεσε από τις 19 έως τις 31 Ιουλίου, κατά την οποία σκοτώθηκε ο πρωτότοκος γιος του Καρά Μουσταφά. Αγανακτισμένος ο Τούρκος πολέμαρχος, που έχασε 80 χιλιάδες άνδρες στην πολιορκία, πρότεινε συνθηκολόγηση στους υπερασπιστές. Ο Μπραγκαντίν αρνούνταν γιατί πίστευε ότι οι Τούρκοι δεν θα τηρούσαν τη συμφωνία, αλλά πείστηκε να δεχθεί υπό την πίεση των υπολοίπων, που τόνιζαν ότι δεν υπήρχαν πλέον πυρομαχικά και υποστήριζαν ότι έπρεπε να σωθούν οι ζωές όσων κατοίκων και στρατιωτών είχαν επιβιώσει. 

Οι Τούρκοι μπήκαν στην πόλη και μόλις οι Ενετοί επιβιβάσθηκαν στα καράβια που τους είχε παραχωρήσει ο Μουσταφά για να φύγουν, ο Καρά κάλεσε τον Μπραγκαντίν και τους αξιωματικούς για να γνωρίσει τους γενναίους υπερασπιστές.

Όμως δεν έμεινε μόνο στη γνωριμία. Οι Τούρκοι τους αφόπλισαν και τους έσφαξαν, και έκοψαν τα αυτιά στον Μπραγκαντίν και τον Μαρτινέγκο, τον οποίο απαγχόνισαν τρεις φορές γιατί τις πρώτες δύο, έσπασε το σχοινί. Ο Μπριγκαντίν υπέστη φρικαλέα μαρτύρια. Στις 17 Αυγούστου τον έσυραν στους δρόμους της Αμμοχώστου όπου τον εξευτέλισαν και των ταπείνωσαν δημοσίως. Στο τέλος, τον έδεσαν στην κολώνα από την οποία είχαν γκρεμίσει τον λέοντα της Βενετίας και τον έγδαραν.

Ο θρύλος λέει ότι δεν έβγαλε ούτε βογγητό προκαλώντας τον θαυμασμό όσων παρακολουθούσαν το βασανιστήριό του. Το δέρμα του μεταφέρθηκε σαν τρόπαιο στην Κωνσταντινούπολη αλλά δέκα χρόνια αργότερα το έκλεψε ένας στρατιώτης της Αμμοχώστου που ήταν αιχμάλωτος των Τούρκων και το πήγε στη Βενετία, όπου βρίσκεται στη βασιλική των Αγίων Ιωάννου και Παύλου. Οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Αμμόχωστο αλλά οι τεράστιες απώλειες και η φθορά του στρατού τους από την πολιορκία, επέδρασαν καταλυτικά στην έκβαση της ναυμαχίας της Ναυπάκτου. Στις 7 Οκτωβρίου 1571 ο συμμαχικός στόλος κατατρόπωσε τα τουρκικά πλοία με τα βενετσιάνικα πληρώματα να ορμούν στα αντίπαλα καράβια με την ιαχή, «θυμηθείτε την Αμμόχωστο».

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: To θέρετρο της Κύπρου που στοίχειωσαν οι Τούρκοι. Βαρώσια, ο αγαπημένος προορισμός του Χόλιγουντ. Φωτογραφίες που σοκάρουν, αλλά δεν ταράζουν τη διεθνή κοινή γνώμη