Θεωρήθηκε το πιο άσχημο αεροπλάνο και σατιρίστηκε σε κινούμενα σχέδια. Όμως άνοιξε το δρόμο για τα τζετ!

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το “Στίπα-Καπρόνι” (Stipa-Caproni) ήταν ένα πειραματικό ιταλικό αεροσκάφος των αρχών της δεκαετίας του 1930.

Το περίεργο σχήμα του είχε δώσει το παρατσούκλι «ιπτάμενο βαρέλι». Πολλοί το θεωρούν ως το “ασχημότερο” ή το “πιο αστείο” αεροπλάνο που κατασκευάστηκε ποτέ! Δεν είναι τυχαίο ότι μοιάζει με αεροπλάνα σε κινούμενα σχέδια.

Όμως, το “Στίπα-Καπρόνι” θεωρείται από τους ειδικούς ως το αεροπλάνο που άνοιξε το δρόμο για την κατασκευή των αεριωθουμένων (τζετ). Έτσι αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην αεροπορική τεχνολογία.

Λουίτζι Στίπα και Τζοβάνι Καπρόνι

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 οι Ιταλοί κατασκευαστές αεροπλάνων είχαν ξεκινήσει να εφοδιάζουν την Ιταλική Πολεμική Αεροπορία (Regia Aeronautica) με νέους τύπους αεροσκαφών που αντικαθιστούσαν τους προηγούμενους που ήταν πια παρωχημένοι.

Στο πλαίσιο αυτό κατασκευάζονταν πειραματικά αεροπλάνα που στη συνέχεια παράγονταν μαζικά για την ιταλική αεροπορία εφόσον είχαν τα χαρακτηριστικά-κριτήρια που είχαν θέσει οι επικεφαλής της.

Ένας από τους πειραματικούς τύπους αεροσκαφών που κατασκευάστηκαν τότε αλλά δεν εγκρίθηκαν για μαζική παραγωγή ήταν το «Στίπα-Καπρόνι» (Stipa-Caproni). Σχεδιάστηκε από τον Λουίτζι Στίπα (1900–1992) και κατασκευάστηκε το 1932 από τον Ιταλό αεροναυπηγό Τζοβάνι Καπρόνι (1886-1957).

“Το ασχημότερο αεροπλάνο”

Το αεροπλάνο είχε ένα περίεργο σχήμα που το έκανε να ξεχωρίζει από τα άλλα της εποχής του ή παλαιότερα. Είχε μια τεράστια άτρακτο και μικρά πτερά! Πολλοί το χαρακτήρισαν ως το “ασχημότερο” ή το πιο “αστείο” αεροπλάνο που κατασκευάστηκε ποτέ.

Ο λόγος για το σχήμα και το μέγεθος της ατράκτου ήταν γιατί είχε ενσωματωθεί μέσα σε αυτό μία τεράστια έλικα που έδινε ώθηση στο αεροσκάφος.

Όταν έγινε η πρώτη δοκιμαστική πτήση του, στις 7 Οκτωβρίου 1932, διαπιστώθηκε ότι αυτή η έλικα είχε αυξήσει αρκετά την απόδοση του κινητήρα.

Πολλά πλεονεκτήματα και ένα αρνητικό

Το αεροσκάφος πετούσε καλύτερα από τα συμβατικά της ίδιας εποχής αφού μπορούσε να προσγειωθεί με τη χαμηλή ταχύτητα -για αεροσκάφος εκείνης της εποχής- των 68 χλμ την ώρα.

Ο δοκιμαστής πιλότος του «Στίπα-Καπρόνι», Ντομένικο Αντονίνι, διαπίστωσε επίσης ότι κέρδιζε ύψος πολύ ευκολότερα σε σχέση με τα άλλα αεροσκάφη με παρόμοια ισχύ κινητήρα και ότι ήταν το σταθερότερο αεροπλάνο που είχε πετάξει μέχρι τότε.

Το «Στίπα-Καπρόνι» ήταν σχετικά αθόρυβο σε μία εποχή που οι κινητήρες όλων των αεροπλάνων ήταν αρκετά θορυβώδης.

Στη συνέχεια, η Ιταλική Πολεμική Αεροπορία πραγματοποίησε πολλές άλλες δοκιμαστικές πτήσεις του “Στίπα-Καπρόνι” που επιβεβαίωσαν τα παραπάνω.

Το μόνο αρνητικό ήταν ότι το σχήμα προκαλούσε ισχυρή αεροδυναμική αντίσταση με αποτέλεσμα η ταχύτητα του αεροπλάνου να φθάνει μόλις τα 131 χλμ την ώρα. Αυτός ήταν και ο λόγος γιατί τελικά οι επικεφαλής της Ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας δεν έδειξαν ενδιαφέρον για την αξιοποίηση αυτού του αεροσκάφους.

Έτσι, ο Στίπα και ο Καπρόνι σταμάτησαν κάθε απόπειρα βελτίωσής του αφού δεν θα είχαν παραγγελίες.

Το πρώτο αεριωθούμενο;

Αυτό που γνωρίζουμε εκ των υστέρων είναι ότι παρά το αρνητικό της χαμηλής ταχύτητας, το «Στίπα-Καπρόνι» ήταν ένα καινοτόμο αεροσκάφος πολύ μπροστά από την εποχή του.

Η ιδέα της ενσωμάτωσης της τεράστιας έλικας και του κινητήρα σε πλαίσιο στην άτρακτο θεωρείται από κάποιος ειδικούς ότι καθιστά το αεροπλάνο αυτό ως το πρώτο αεριωθούμενο στην ιστορία.

Ακόμη και αυτοί που δεν του δίνουν αυτό το χαρακτηρισμό, αποδέχονται ότι υπήρξε πρόδρομος των αεριωθουμένων (τζετ) που κυριάρχησαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τόσο ως πολεμικά όσο και πολιτικά αεροπλάνα.

Έτσι το «Στίπα-Καπρόνι» αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην αεροπορική τεχνολογία.

Σε κινούμενα σχέδια και όχι στον πόλεμο

Από μία άποψη είναι ευτύχημα που η Ιταλία δεν απέκτησε αεριωθούμενο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία τέτοια τεχνολογική εξέλιξη θα έδινε ένα φοβερό πλεονέκτημα στην Ιταλική Πολεμική Αεροπορία το 1940-1941 στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Τελικά, οι Έλληνες αεροπόροι δεν χρειάστηκαν να αντιμετωπίσουν ιταλικά αεροπλάνα σαν το «Στίπα-Καπρόνι» ή παρόμοιας τεχνολογίας.

Σε κινούμενα σχέδια στις ΗΠΑ ήδη από τη δεκαετία του 1930 συναντάμε σχήματα αεροπλάνων που παραπέμπουν στο «Στίπα-Καπρόνι». Η τεράστια άτρακτος που μοιάζει με βαρέλι και τα μικρά φτερά του πράγματι του δίνουν μία αστεία εμφάνιση.

Έτσι αυτή υιοθετήθηκε στα κινούμενα σχέδια, κάτι που διαιωνίστηκε μέχρι και σήμερα.

Δείτε εδώ μία κινηματογραφική λήψη από μία δοκιμαστική πτήση του «Στίπα-Καπρόνι» το 1933