Θεοφάνια ή Θεοφάνεια. Πώς γράφεται σωστά η μεγάλη γιορτή του χριστιανισμού;

Η λέξη «Θεοφάνια» προκαλεί συχνά απορίες σχετικά με τη σωστή γραφή της, καθώς πολλοί θεωρούν ότι το «Θεοφάνεια» είναι το σωστό.

Το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής αναφέρει: 

«Θεοφάνια τα [θeofánia] O40: η γιορτή της βάφτισης του Χριστού, τα Φώτα [λόγ. < ελνστ. ἡ Θεοφάνεια (γιορτή της γέννησης και της βάφτισης του Χριστού, κατά το παλιότερο ἡ Ἐπιφάνεια) > μσν. τα Θεοφάνια (γιορτή της βάφτισης του Χριστού), με αλλαγή γένους και αριθμού αναλ. προς το η Χριστού γέννα > τα Χριστούγεννα (πρβ. αρχ. τά Θεοφάνια ‘γιορτή στους Δελφούς, όπου έδειχναν αγάλματα θεών’)]»

Επομένως, το Λεξικό δέχεται τη λόγια λέξη στο θηλυκό «η Θεοφάνεια».

Το Λεξικό Ετυμολογίας του Γιώργου Μπαμπινιώτη αναφέρει:

«Διάφορες εορτές εκφέρονται σε πληθυντικό ουδετέρου, όπως συμβαίνει με τα Επιφάνια και τα Θεοφάνια (πβ. επίσης Ίσθμια, Πύθια, ακόμη και Χριστούγεννα). Επειδή οι λέξεις αυτές προέρχονται απευθείας από θέμα τού ρήματος «φαίνομαι» και όχι από το αντίστοιχο επίθετο (επιφανής), είναι ορθό να γράφονται με -ι- (Επιφάνια, Θεοφάνια), πράγμα που τις διαχωρίζει από τα παράγωγα τού επιθέτου (π.χ. επιφανής – η επιφάνεια).

Ετυμολογικά, η γραφή με -ει- δικαιολογείται εν μέρει ως δήλωση της ιδιότητας του επιθέτου «θεοφανής». Όμως πρόκειται για γιορτή σε ουδέτερο γένος, οπότε και κρίνεται προτιμότερο να τηρείται η γραφή με -ι- (όπως τα Πύθια, τα Ίσθμια κ.λπ.)».

Συμπέρασμα

Εφόσον πρόκειται για γιορτή ουδετέρου γένους, και όχι θηλυκού, ενδείκνυται η γραφή «Θεοφάνια».

Πηγή αρχικής εικόνας: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ