Ένα παμπάλαιο, ιδιαίτερο και μοναδικό έθιμο της Επανομής είναι ο στολισμός του λεγόμενου «Θρόνου» με πορτοκάλια και λεμόνια για τον Αγιασμό των Υδάτων.
Πρόκειται για τον μεγαλοπρεπή στολισμό της εικόνας της Βάπτισης του Ιησού, από τις δύο Ενορίες της περιοχής, οι οποίες στο παρελθόν, αρκετές ημέρες πριν, μετέβαιναν στη Θεσσαλονίκη και μετά τη διενέργεια πρόχειρου μειοδοτικού διαγωνισμού μεταξύ των οπωροπωλών της λαχαναγοράς, αγόραζαν τα πορτοκάλια και τα λεμόνια για να στολίσουν τον Θρόνο και να διακοσμήσουν τους ναούς.
Την παραμονή των Θεοφανείων, ομάδα γυναικών ασχολείται με το στόλισμα του Θρόνου, ο οποίος στην κορυφή του φέρει ένα ξύλινο ομοίωμα περιστεριού που συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα και στη μέση τον σταυρό. Τα πορτοκάλια και τα λεμόνια συνήθως διακοσμούνται με καρφιά από γαρύφαλλο και χρυσόσκονη. Ο «Θρόνος» τοποθετείται στο κεντρικό κλίτος του Ναού ενώ από τον πολυέλαιο κρέμεται ένα στεφάνι με χρυσωμένα πορτοκάλια και λεμόνια, άνθη και χρωματιστές κορδέλες. Ανήμερα των Θεοφανείων γίνεται πομπή μέχρι την κεντρική πλατεία και μπροστά από κάθε θρόνο τοποθετείται το δοχείο του Αγιασμού. Ο χώρος της πλατείας σχετίζεται με την ύπαρξη του πηγαδιού στα παλαιότερα χρόνια. Την επομένη, μέλη των Ενοριών αφήνουν σε κάθε σπίτι από ένα πορτοκάλι και ένα λεμόνι ως ευλογία.
Ο «Θρόνος» τοποθετείται στο κεντρικό κλίτος του Ναού ενώ από τον πολυέλαιο κρέμεται ένα στεφάνι με χρυσωμένα πορτοκάλια και λεμόνια, άνθη και χρωματιστές κορδέλες. Πηγή φωτογραφίας από την ομάδα του Facebook “Μακεδονική Παράδοση”
Το έθιμο θρυλείται πως ανάγεται στα χρόνια της Οθωμανικής περιόδου και κατόπιν της αυστηροποίησης των λατρευτικών εκδηλώσεων -μετά τις εξεγέρσεις στη Χαλκιδική- οπότε συστάδες με πορτοκάλια σχημάτιζαν τον σταυρό χωρίς να είναι αυτός διακριτός, ενώ το μοίρασμα των εσπεριδοειδών στα σπίτια διευκόλυνε τις συναντήσεις. Άφθονοι είναι και οι συμβολισμοί των εσπεριδοειδών για πλούτο, γονιμότητα και ευμάρεια. Επιπλέον, η εύκολη κύλισή τους στο έδαφος σχετίζεται με την αξιοπλοΐα, εφόσον μιλούμε για περιοχή με ανεπτυγμένη ναυτική παράδοση.
Ο «Θρόνος» με τα πορτοκάλια της Επανομής Θεσσαλονίκης. Πηγή φωτογραφίας από την ομάδα του Facebook “Μακεδονική Παράδοση”
Μπορεί ο στολισμός του Θρόνου να αποτελεί χαρακτηριστικό της Επανομής, ωστόσο ανάλογες περιπτώσεις στολισμού των ναών με εσπεριδοειδή εντοπίζονται και στο Λιτόχωρο Πιερίας, στα Βασιλικά, στο Μελισσοχώρι, στον Χορτιάτη και βεβαίως στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης, όπου έχουμε το παμπάλαιο έθιμο του στολισμού του Ναού του Αγίου Γεωργίου με πορτοκάλια και κλαριά από κυπαρίσσια, που συμβολίζουν την αιωνιότητα. Μάλιστα εντοπίζεται και το έθιμο των στολισμένων λευκών κεριών με πορτοκάλια, σύκα και το «ξάφι» (φύλλο χρυσού) για πλούτο και αφθονία. Η στολισμένη λαμπάδα των Θεοφανείων με πορτοκάλια, φύλλα και αποξηραμένους καρπούς απαντάται και στα Νταρνακοχώρια Σερρών, με τα λεγόμενα «κηρούδια» που ετοίμαζε και μοίραζε ο κάθε νονός στα βαφτιστήρια του.
Πηγές: Σπύρος Κουζινόπουλος, «Έθιμα των Θεοφανείων: Ο “Θρόνος” της Επανομής», Φάρος του Θερμαϊκού. – Βιβλιογραφία: Θεοχάρης Παζαράς, «Ο στολισμός του “Θρόνου” με τα πορτοκάλια στην Επανομή κατά την εορτή των Θεοφανείων», περιοδικό «Η φωνή της Επανομής», τχ. 87, 2003. – Αθανάσιος Τσακνάκης, «Επανομή, Ιστορία -Λαογραφία», Χρονικά της Χαλκιδικής, τχ 18, 1969.
Τι γιορτάζουμε τα Θεοφάνεια και τι συμβολίζει το λευκό περιστέρι. Ασπρόμαυρες εικόνες από τους βουτηχτάδες του Σταυρού
Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr