“Τέχνη είναι η αλήθεια”. Γκουστάβ Φλωμπέρ. Ο συγγραφέας της απελευθερωμένης «Μαντάμ Μποβαρύ» έζησε μια αντισυμβατική ζωή με θαυμασμό “στα πορνεία γι΄αυτό που είναι πέρα από τις σαρκικές απολαύσεις”

Ο Γάλλος μυθιστοριογράφος υπήρξε τελειομανής στο έργο του.

Το πρώτο του δημοσιευμένο μυθιστόρημα «Μαντάμ Μποβαρύ» θεωρείται ένα από τα καλύτερα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το περιεχόμενο του βιβλίου, προκλητικό για την εποχή, τον έβαλε σε δικαστικούς μπελάδες. Αθωώθηκε και συνέχισε τον περίεργο τρόπο ζωής.

Ο Φλωμπέρ δεν παντρεύτηκε ποτέ, κράτησε σχέση από απόσταση και ικανοποιούσε τις ορμές του με αγοραίο έρωτα.

Τα πρώτα χρόνια και το επιληπτικό επεισόδιο

Ο Γκουστάβ Φλωμπέρ γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου του 1821 στην πόλη Ρουέν στην Γαλλία. Ο πατέρας του ήταν χειρουργός σε νοσοκομείο της πόλης και η μητέρα του Φλωμπέρ καταγόταν από οικογένεια ιατρών.

Ο Γκουστάβ από μικρός μεγάλωσε στο αποστειρωμένο περιβάλλον του νοσοκομείου, εξαιτίας των συχνών ασθενειών του.

Μάλιστα, ορισμένοι γιατροί είχαν ενημερώσει την οικογένεια ότι ο μικρός Φλωμπέρ ίσως να μη ζούσε πολλά χρόνια.

Οι φιλοδοξίες της οικογένειας στράφηκαν όλες προς τον πρωτότοκο γιο των Φλωμπέρ και ο Γκουστάβ απογοητευμένος βρήκε καταφύγιο στην λογοτεχνία και την συντροφιά της μικρής αδερφής του, Καρολίν.

Από τα οκτώ του χρόνια διάβαζε άπταιστα και μέχρι τα 14 είχε ολοκληρώσει το πρώτο του έργο, φαντασιακού περιεχομένου.

Παρακολούθησε μαθήματα στο Collége Royal de Rouen, έγραφε στην εφημερίδα του σχολείου και μελετούσε Σαίξπηρ.

Στα 15 του κέρδισε βραβείο για μια εργασία πάνω στα μανιτάρια, που αργότερα αποδείχτηκε ότι ήταν αντιγραφή.

Στις αρχές του 1840, ο Φλωμπέρ μετακόμισε στο Παρίσι για να σπουδάσει Νομική.

Απέτυχε να τελειώσει τη σχολή, καθώς το 1846 διαγνώστηκε ότι είχε επιληψία.

Η γνωμάτευση του γιατρού άλλαξε την ζωή του Γκουστάβ που εγκατέλειψε το Παρίσι, επέστρεψε στη Ρουέν και εγκαταστάθηκε μαζί με τη μητέρα του και την ανιψιά του σε εξοχικό σπίτι στην Κρουαζέ όπου και αφοσιώθηκε πλήρως στην μυθιστοριογραφία.

Το Παρίσι ο Φλωμπέρ το απεχθανόταν.

Είχε δηλώσει μια φορά πως «είμαι αρκούδα και θέλω να παραμείνω αρκούδα στην φωλιά μου».

Παρόλα αυτά κράτησε φιλίες με τον Βίκτωρα Ουγκό και άλλους διανοουμένους του Παρισιού.

Το 1848 μαζί με τον φίλο του Louis Bouilhet ταξίδεψαν στο Παρίσι και ήταν μάρτυρες της Φεβρουαριανής Επανάστασης της Γαλλίας, ενώ από το 1856 ο Φλωμπέρ περνούσε τους χειμώνες του στην γαλλική πρωτεύουσα.

Το βιβλίο που τάραξε τα θεμέλια της Γαλλικής κοινωνίας

Από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1856 δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Revue, το μυθιστόρημα του Γκουστάβ Φλωμπέρ «Μαντάμ Μποβαρύ».

Το περιεχόμενο του βιβλίου προκάλεσε σκάνδαλο για την προκλητικότητά του με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να βρεθεί ενώπιον της δικαιοσύνης με την κατηγορία ότι προσέβαλλε τη θρησκεία και τα ήθη της εποχής.

Ο Φλωμπέρ, ρεαλιστικός και ωμός σκιαγράφησε τα γρανάζια της γαλλικής κοινωνίας και τη θέση που έχουν σε αυτή τα δύο φύλα.

Η Έμμα Μποβαρύ, μια παθιασμένη γυναίκα που αναζητά τον έρωτα και τις αληθινές απολαύσεις με κάθε κόστος, παύει να είναι απλά ένα αντικείμενο διακοσμητικής θηλυκότητας και παλεύει για αυτά που πιστεύει.

Δεν παραδίνεται σε έναν πεθαμένο μηχανικό γάμο, αλλά μέσα από ερωτικούς συντρόφους ανακαλύπτει τον έρωτα και την ηδονή.

Η Έμμα απαξιεί και κλυδωνίζει τα κοινωνικά ταμπού της εποχής.

Η μητρότητα δεν είναι η απόλυτη ευτυχία και το αίσθημα καταξίωσης δεν είναι μόνο προτέρημα των ανδρών.

Ο Γκουστάβ έθεσε τα θεμέλια του φεμινισμού και κοίταξε κατάματα «πίσω από τα παραβάν» τη διπρόσωπη και δήθεν αψεγάδιαστη καλή κοινωνία της Γαλλίας.

Για να ολοκληρώσει το βιβλίο ο Φλωμπέρ χρειάστηκε έξι χρόνια.

Με τη δημοσίευση του όμως σκιαγράφησε σχολαστικά την καθημερινή ζωή και πέτυχε να αναστατώσει τις συντηρητικές κοινωνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις που υπήρχαν στην Γαλλία.

Η σχέση με την Λουίζ Κολέ και οι ερωτικές επιστολές

Ο Φλωμπέρ το 1846 γνώρισε τη συγγραφέα Λουίζ Κολέ και είχαν σχέση από απόσταση μέχρι το 1855.

Οι δυο τους συναντήθηκαν ελάχιστες φορές όσο καιρό ήταν μαζί.

Ωστόσο αλληλογραφούσαν ανελλιπώς.

Ο Φλωμπέρ ζητούσε τη συμβουλή και την προσωπική άποψη της Κολέτ όσο έγραφε την «Μαντάμ Μποβαρύ».

Αντάλλασαν γνώμες γύρω από τις τέχνες, την ποίηση και τη ζωή.

Πολλές φορές όμως ο Φλωμπέρ στις επιστολές του αποκάλυπτε και τον ερωτικό του χαρακτήρα καθώς και τις σεξουαλικές ορμές που τον ακολουθούσαν.

Σε επιστολή του το 1846 γράφει στην Κολέ: «Θα σε σκεπάσω με έρωτα την επόμενη φορά που θα ιδωθούμε. Τα χάδια θα έχουν έκταση. Θα σε μπουκώσω με όλες τις χαρές της σάρκας μέχρι να λιγοθυμήσεις, να πέσεις να πεθάνεις. Θέλω μαζί μου να τα χάσεις ολότελα και να ομολογήσεις κρυφά στον εαυτό σου ότι ποτέ δεν είχες τολμήσει να ονειρευτείς τέτοιο παραλήρημα…»

Και το 1854: «Θα πέσω οριζόντια με τα χέρια παραδομένα, ανήμπορα, θα ανοίξω το στόμα διάπλατα, θα κρατήσω τα βλέφαρα ορθάνοιχτα, θα εκθέσω την καρδιά μου άφοβα, να μου δοθείς με όποιο τρόπο σταθεί δυνατό. Σαν ήλιος, σα φως, σαν αέρας, σα νερό, σα ζωή, σα θάνατος, σαν αγάπη. Είμαι αχόρταγος άνθρωπος και θα σε πείσω γι’ αυτό. Είμαι πειναλέος άνθρωπος και πείσε με γι’ αυτό. Λουίζ, σε χρειάζομαι. Επισκέψου με «πανταχόθεν…».

Ο Φλωμπέρ σε όλη τη διάρκεια της ζωής του επισκεπτόταν πορνεία.

Υπήρχαν φορές που αναζητούσε και αντρική συντροφιά, πέρα από γυναικεία.

Ο απρόσεχτος τρόπος που ικανοποιούνταν είχε ως αποτέλεσμα να κολλήσει αφροδίσια νοσήματα.

Σε ένα ταξίδι στο Μπεϊρούτ του Λιβάνου ο Φλωμπέρ νόσησε με σύφιλη.

Ο ίδιος είχε αναφέρει για το περίεργο γούστο του πως « μπορεί να είναι μια διεστραμμένη επιλογή, αλλά αγαπώ την πορνεία για αυτό που είναι, πέρα από τις σαρκικές πτυχές της».

Τα ταξίδια του στη Μεσόγειο και η επιρροή των κειμένων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων στο δεύτερο βιβλίο του Φλωμπέρ

Ο Γκουστάβ πραγματοποίησε πολλά ταξίδια.

Το 1846 ταξίδεψε με ένα φίλο του στη Βρετάνη και τρία χρόνια αργότερα πραγματοποίησε ταξίδι στην Ανατολική Μεσόγειο περνώντας χρόνο στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Τουρκία.

Μετά τη «Μαντάμ Μποβαρύ», ο Φλωμπέρ θέλησε να γράψει ένα βιβλίο φαντασιακού περιεχομένου που θα αφορούσε την Αίγυπτο και θα ονομαζόταν Ανούβις.

Άλλαξε γνώμη σύντομα και επικεντρώθηκε στον πολιτισμό των Καρχηδονίων και στην περίοδο της παρακμής του, όταν το 240 π.Χ. μισθοφόροι σταμάτησαν την άνθιση του πολιτισμού.

Το βιβλίο με την ονομασία «Σαλαμπό» δημοσιεύτηκε το 1862. Ο Φλωμπέρ το δούλευε από το 1857.

Για να αντλήσει μάλιστα υλικό, ο Φλωμπέρ μετακόμισε στην Τυνησία.

Παρόλο που η υπόθεση δεν είναι πραγματική, ο Φλωμπέρ εμπνεύστηκε από τα κείμενα Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων, μεταξύ των οποίων κείμενα του Πολύβιου, του Ξενοφώντα, του Ιπποκράτη και του Πλουτάρχου.

Το «Σαλαμπό» απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και πολλοί επιφανείς Γάλλοι συγγραφείς στήριξαν το έργο του Φλωμπέρ.

Ο θάνατος του σχολαστικού συγγραφέα

Ο Φλωμπέρ τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο σπίτι του στην Κρουαζέ με την ανιψιά του που κατά κάποιο τρόπο τον γηροκόμησε. Τα νοσήματα που είχε κολλήσει στα ταξίδια που έκανε, δυσχέραναν την υγεία και στις 8 Μαΐου του 1880, ο Φλωμπέρ πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία.

Ο Φλωμπέρ υπήρξε ένας σχολαστικός συγγραφέας. Ακολούθησε τη σχολή του ρεαλισμού, ωστόσο στα βιβλία του διαφαίνονται και στοιχεία του ρομαντισμού.

Πίστευε πως «τέχνη είναι η αλήθεια» και άφησε έξω από την τέχνη του ότι είχε διφορούμενη ή «ρευστή» έννοια.

Περνούσε ατελείωτες ώρες ψάχνοντας την κατάλληλη λέξη που θα ήταν η ιδανικότερη για αυτό που εννοούσε.

Χωρίς να υπολείπεται στο ελάχιστο το εξαιρετικό περιεχόμενο των βιβλίων του υπήρξε και υπηρέτης του μοναδικού του στυλ.

Απίστευτα τελειομανής επηρεασμένος από Ονορέ ντε Μπαλζάκ, μέσα από τα έργα του ο Φλωμπέρ αποκάλυψε τον κυνισμό και τον πεσιμισμό που ένιωθε για την ανθρωπότητα.

Μέχρι σήμερα θεωρείται από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς, ενώ με την πολυδιαβασμένη «Μαντάμ Μποβαρύ», ο όρος μποβαρισμός καθιερώθηκε και δηλώνει ακόμη και σήμερα τάσεις φυγής από την πραγματικότητα που προκαλείται από την έλλειψη ικανοποίησης και τη δημιουργία μιας φανταστικής εξιδανικευμένης προσωπικότητας.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Η πιο ωραία πονηριά του διαβόλου είναι να μας πείσει ότι δεν υπάρχει». Σαρλ Πιέρ Μπωντλαίρ, ο καταραμένος ποιητής που έγραψε τα «Άνθη του Κακού» και καταδικάστηκε για προσβολή της δημοσίας αιδούς.