Κατοχή

Δέκα γεγονότα που πολλοί αγνοούν για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το έπος του '40 και την Κατοχή.

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Στις 10 Μαΐου 1944 οι Γερμανοί εκτέλεσαν 92 πατριώτες στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ανάμεσα σε αυτούς που εκτελέστηκαν ήταν και ο Νίκος Γλέζος, αδελφός του Μανόλη. Καθοδόν για τον τόπο της εκτέλεσης ο Νίκος πέταξε μέσα από το καμιόνι που τον μετέφερε ένα σημείωμα για την οικογένειά του. Αυτό που είναι […]

15 Οκτωβρίου 1944. Βρετανικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν το κάστρο της Νάξου, στο οποίο βρίσκονταν οχυρωμένοι Γερμανοί στρατιώτες που αρνούνταν να παραδοθούν. Το κάστρο στη συνέχεια πολιορκήθηκε από στρατιώτες του ελληνικού Ιερού Λόχου και τοπικές αντιστασιακές ομάδες. Στον βομβαρδισμό σκοτώθηκε ένας Γερμανός στρατιώτης, ενώ κατά την διάρκεια της τριήμερης μάχης στη Νάξο σκοτώθηκε ο Ν. Μπινίκος του […]

Μια μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας είναι η αρθρογραφία ελλήνων διανοουμένων σε προπαγανδιστικά περιοδικά που κυκλοφορούσαν επί Κατοχής. Ένα από αυτά ήταν το ιταλικό «Κουαδρίβιο». Ξεκίνησε να εκδίδεται στα ελληνικά το 1941, λίγο μετά την ιταλική κατοχή στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Το ιταλικό «αδερφάκι» του μετρούσε ήδη μία οκταετία ζωής. Το «Quadrivio» ιδρύθηκε το […]

Επιβίωσε ως μάχιμος ρεπόρτερ στα μέτωπα δύο Βαλκανικών και δύο Παγκοσμίων πολέμων, κάλυψε τη Μικρασιατική εκστρατεία και έγινε αυτόπτης μάρτυρας βομβαρδισμών και άγριων συρράξεων. Δεν επέζησε όμως της μεγάλης εθνικής διχόνοιας. Έπεσε νεκρός από χέρια συμπατριωτών του, με τους οποίους είχε πολιτικές διαφωνίες. Ο Κώστας Φαλτάιτς υπήρξε ένας από τους εμβληματικότερους Έλληνες δημοσιογράφους της εποχής […]

Μετά την κατάληψη της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1941 από τα γερμανικά στρατεύματα, ο Χίτλερ επέτρεψε στους Ιταλούς να κατέχουν 2/3 σχεδόν του ελλαδικού χώρου επιβάλλοντας μια σκληρή κατοχή. Έτσι τον Μάιο του 1941, οι ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις, που είχαν εκδιωχθεί και καθηλωθεί το προηγούμενο διάστημα από τον ελληνικό στρατό στο εσωτερικό της Αλβανίας, διάβηκαν […]

Τον χειμώνα του 1944 αποβιβάστηκε στην Ελλάδα μια μονάδα καταδρομέων του αμερικανικού στρατού με σκοπό να ενισχύσει την αντίσταση απέναντι στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Ήταν  το “Ελληνικό Τάγμα 122” το οποίο απαρτιζόταν από 12 αξιωματικούς και 120 νεαρούς μετανάστες, φοιτητές και Ελληνοαμερικάνους στρατιώτες. Το Τάγμα δημιουργήθηκε ύστερα από εντολή του Αμερικανού προέδρου Φράνκλιν Ρούσβελτ, ο […]

Η πρώτη αντιστασιακή πράξη εναντίον των Ναζί ήταν η αυτοθυσία του Μαθητή της Ε΄ Γυμνασίου του Βαρβακείου, Μαθιού Πόταγα από τη Βυτίνα, στις 2 Μαϊου του 1941. Στάθηκε στη γέφυρα Κουτρουμπή, στο δημόσιο δρόμο που περνούσε έξω από τη Βυτίνα και φώναξε στη φάλαγγα των αρμάτων μάχης των Ναζί : “Σταθείτε. Δεν θα μας σκλαβώσετε. […]

Ο 15χρονος Ηπειρώτης, ο «Βλάχος» όπως τον έλεγαν όταν έφτασε στην Αθήνα, φοίτησε στο νυχτερινό σχολείο δουλεύοντας σερβιτόρος, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο, έγινε διευθυντής σε πολιτικό γραφείο υπουργού και λειτούργησε μεγάλο λογιστικό γραφείο. Μια παρακαταθήκη για τον άνθρωπο θέλει ν’ αφήσει ο Αντώνης Νούσιας με την αυτοβιογραφία του «Μια ζωή, πολλές ιστορίες», που μόλις κυκλοφόρησε απ’ […]

Ο «μεγάλος περίπατος του Πέτρου» αποτελεί έργο-σταθμό της νεοελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, έχοντας σημαδέψει μέχρι σήμερα τουλάχιστον τρεις γενιές παιδιών. Η Άλκη Ζέη έγραψε το βιβλίο στα χρόνια της Χούντας, όταν ζούσε αυτοεξόριστη με την οικογένειά της στο Παρίσι. Η συγγραφέας ήθελε να διηγηθεί την καθημερινότητα της γερμανικής κατοχής μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, έτσι ώστε […]

4 Νοεμβρίου 1944. Πάνοπλος ο ΕΛΑΣ έχει περικυκλώσει το Κιλκίς, όπου έχουν «οχυρωθεί» ένοπλες ομάδες γερμανόφιλων στην προσπάθειά τους να αμυνθούν κατά την αποχώρηση της Βέρμαχτ από την Ελλάδα. Ήταν η φονικότερη μάχης της κατοχής που σηματοδότησε και τον ελληνικό εμφύλιο που ξέσπασε αργότερα.  Το φθινόπωρο του ’44 η βόρεια Ελλάδα είχε επέλθει ουσιαστικά στα […]

Το φθινόπωρο του 1942, στην Ελλάδα, οι αντιστασιακές οργανώσεις ενέτειναν τη δράση τους και ο φόβος των Ιταλών κατακτητών για την πρόκληση επεισοδίων την 28η Οκτωβρίου ήταν διάχυτος. Εξάλλου, οι Ιταλοί είχαν απομυθοποιηθεί στα μάτια των Ελλήνων, οι οποίοι έτρεφαν ελάχιστη εκτίμηση για τη στρατιωτική δεινότητα των “απογόνων των λεγεωνάριων”. Ήδη από τις προηγούμενες ημέρες, οι […]

31 Μαΐου 1941. Δύο δεκαεννιάχρονοι φοιτητές σκαρφάλωσαν στο βράχο της Ακρόπολης ξημερώματα και κατέβασαν την γερμανική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό που κυμάτιζε στην κορυφή του λόφου. Μανώλης Γλέζος και Λάκης Σάντας. «Μακάρι να σε βρει καλό βόλι για να μην υποφέρεις» Το παράτολμο σχέδιο είχε μπει στο μυαλό του Μανώλη Γλέζου και του Λάκη […]

Ο τολμηρός κρητικός Ιωάννης ή “Χάρης” Γραμματικάκης με την βοήθεια πατριωτών από την Πάρο οργάνωσαν με απόλυτη μυστικότητα μια μυστική συμμαχική βάση στην Αντίπαρο τον Οκτώβριο του 1941.  Σκοπός ήταν η φυγάδευση με υποβρύχια κυρίως  Άγγλων και Νεοζηλανδών στη Μέση Ανατολή. Οι νησιώτες που ήταν «μυημένοι» στην υπόθεση διακινδύνευσαν πολλά και κάποιοι το πλήρωσαν με την ζωή τους. […]

Στην ανατολική πλευρά της αρχαίας τρικαλινής ακρόπολης, εκεί όπου σήμερα απλώνεται το ιστορικό μεσαιωνικό φρούριο, δεσπόζει ένας επιβλητικός πύργος με ένα μεγάλο ρολόι στην κορυφή. Οι δείκτες του ρολογιού κάποτε έδειχναν τέσσερα λεπτά μπροστά. Η ιστορία του μας πάει τετρακόσια χρόνια πίσω. «Έργο του Γιουσούφ Σεναΐ κατοίκου Φρουρίου. Τίρχαλα 1648». Αυτή ήταν η επιγραφή που έφερε η καμπάνα […]

Το κείμενο είναι του φιλόλογου – λαογράφου Βασίλη Μαλισιόβα  Η πείνα της Κατοχής στη μνήμη των ηλικιωμένων είναι αποτυπωμένη ως μια από τις πιο φριχτές στιγμές της ζωής τους. Καθόλου τυχαία η επιβίωση της φράσης «με το δελτίο», που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για κάτι που διατίθεται σε περιορισμένη ποσότητα. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τι ήταν το […]

Του Χρήστου Θ. Πετρόπουλου Την περίοδο 1942 – 1943 στην κατοχική Αθήνα έδρασε η ολιγομελής αντιστασιακή οργάνωση Ελληνική Πατριωτική Υπηρεσία, με την κωδική ονομασία «Υπηρεσία 5 – 165». Η προσφορά της ήταν σημαντική, καθώς απέσπασε απόρρητες πληροφορίες από τους Γερμανούς, που οδήγησαν τους Συμμάχους σε συντριπτικά χτυπήματα κατά του Άξονα. Η δοτή κυβέρνηση Ράλλη κατάφερε […]

“Η Ικαρία είναι το πιο δυστυχισμένο νησί”, έγραφε σε αναφορά του ο απεσταλμένος του Ερυθρού Σταυρού, όταν πέρασε από το νησί τον Ιούλιο του 1943. Οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν την Ικαρία τον Μάιο του 1941. Στο νησί ωστόσο παρέμειναν για λίγο μέχρι που παρέδωσαν την εξουσία στην ιταλική μεραρχία Κούνεο. Έτσι η Ικαρία παρέμεινε υπό […]

Τρέλα και πάθος. Βασικά χαρακτηριστικά κάθε “ξένοιαστου καβαλάρη”. Ο Παναγιώτης Μαριολόπουλος τα διαθέτει στον υπερθετικό βαθμό κι έτσι έφτιαξε το πρώτο Μουσείο Μοτοσικλέτας με σπάνια και εν λειτουργία “διαμάντια” σε δύο ρόδες.  Σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Μετς, 100 σπάνιες μοτοσυκλέτες περιμένουν τους λάτρεις της δίτροχης κίνησης. Η πιο παλιά είναι του 1916. Μηχανές του […]

Οι έρωτες της Μελίνας Μερκούρη στην Κατοχή.

20 Ιουλίου 1942. Ο Μπενίτο Μουσολίνι προσγειώθηκε αιφνιδιαστικά στο Τατόι. Η παραμονή του στην Αθήνα ήταν ολιγόωρη, όμως η υποδοχή του από το επίσημο κατοχικό κράτος πανηγυρική.    Από τα τέλη του Ιουνίου, ο Ντούτσε βρισκόταν στη Βόρεια Αφρική, όπου επιθεωρούσε τα στρατεύματα και τις ναυτικές βάσεις που είχε υπό τον έλεγχό του στο αφρικανικό […]

Το δεύτερο μέρος της έρευνας για τις δίκες των δοσίλογων της Κατοχής παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY HD. Η εκπομπή ερευνά το πιο σκληρό κομμάτι του δοσιλογισμού στην κατοχική Ελλάδα. Τους Έλληνες που εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς και έδρασαν στο πλευρό […]