Τα ξυλοπόδαρα ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα. Γιατί τα έλεγαν κωλόβαθρα και τους χρήστες τους κωλοβαθριστές

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Τα ξυλοπόδαρα είναι πάσσαλοι, δοκοί ή τεχνητές προσθήκες που προσαρμόζονται στα πόδια των ανθρώπων και τους επιτρέπουν να βαδίζουν πιο ψηλά από το έδαφος.

Δεν αποτελούνται απαραίτητα από ξύλο πάντα, αλλά η συστατική λέξη του ξύλου έχει επικρατήσει. Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν χρήση ξυλοπόδαρων.

Τα κωλόβαθρα και οι κωλοβαθριστές

Με βάση τις αρχαίες φιλολογικές πηγές και απεικονίσεις, στην Ελλάδα υπήρχαν «ξυλοπόδαροι» ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Τα ξυλοπόδαρα ήταν γνωστά ως κωλόβαθρα και αυτός που τα χρησιμοποιούσε ήταν ο κωλοβαθριστής.

Πρόκειται για σύνθετη λέξη από το κῶλον που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει το άκρο του σώματος και το βάθρον, δηλαδή τη βάση. Το ξυλοπόδαρο ήταν λοιπόν η βάση του άκρου, δηλαδή του ποδιού.

Σήμερα η λέξη κωλόβαθρον χρησιμοποιείται ως η ετυμολογική ρίζα για την ψυχιατρική πάθηση της κωλοβαθιστροφοβίας δηλαδή του αλόγιστου φόβου των ξυλοπόδαρων.

Φαίνεται ότι στην αρχαία Ελλάδα οι ξυλοπόδαροι διασκέδαζαν τον κόσμο ή μπορεί και να έπαιρναν μέρος σε τελετές. Αν ισχύει η τελευταία περίπτωση, μπορεί να ήταν προς τιμή του Διονύσου, θεού του γλεντιού και του μεθυσιού.

«Μάχες» ξυλοπόδαρων

Μετά την αρχαιότητα έχουμε αναφορές για τη χρήση ξυλοπόδαρων στο δυτικό Μεσαίωνα. Σε εορταστικές εκδηλώσεις της πόλης Ναμούρ του Βελγίου, ντόπιοι κάνουν ότι πολεμούν μεταξύ τους πάνω σε ξυλοπόδαρα. Πρόκειται για παράδοση που ξεκίνησε επίσημα το 1411, αλλά πιθανόν είναι πολύ παλαιότερη.

Πρακτική χρήση ξυλοπόδαρων

Στα νεότερα χρόνια έχουμε τη χρήση ξυλοπόδαρων για καθαρά πρακτικούς λόγους. Σε ορισμένες περιοχές της Γαλλίας όπου το έδαφος ήταν ελώδες ή πλημμύριζε νερό, οι ντόπιοι προκειμένου να μεταβούν στα χωράφια τους ή στους δουλειές τους στις πόλεις χρησιμοποιούσαν ξυλοπόδαρα.

Διάσημοι ήταν οι βοσκοί της περιφέρειας Λάντ της νότιας Γαλλίας που συνήθιζαν να φυλούν τα κοπάδια τους ενώ στέκονταν σε ξυλοπόδαρα για να επεκτείνουν το οπτικό τους πεδίο. Η χρήση αυτή μαρτυρείται από τον 16^ο αιώνα και συνεχίστηκε μέχρι και τα μέσα του 20^ου.

Άλλοι εργαζόμενοι στη Γαλλία που χρησιμοποιούσαν ξυλοπόδαρα ήταν εργάτες που έβαζαν καλώδια ηλεκτρισμού σε στύλους και ταχυδρομικοί που παρέδιδαν την αλληλογραφία σε αγροτικές περιοχές που είχαν έλη.

Ένα ακατάριπτο ρεκόρ

Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι το παγκόσμιο ρεκόρ για τη μεγαλύτερη απόσταση που έχει διανύσει ποτέ ξυλοπόδαρος το κατέχει ένας Γάλλος και μάλιστα από τη Λαντ. Πρόκειται για τον Σιλβαίν Ντορνόν που το 1891 κάλυψε με τα ξυλοπόδαρά του την απόσταση από το Παρίσι μέχρι τη Μόσχα, δηλαδή 2486 χιλιόμετρα!

Για το επίτευγμα του Ντορνόν, που παραμένει μέχρι σήμερα αξεπέραστο, δείτε εδώ:

Οι βοσκοί με τα ξυλοπόδαρα. Γιατί εφυήραν αυτόν το τρόπο μεταφοράς και ποιος κατάφερε να φτάσει από το Παρίσι στη Μόσχα σε λιγότερο από 60 μέρες

Σήμερα τα ξυλοπόδαρα χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά για να διασκεδάζουν τον κόσμο. Εκτός από το Βέλγιο και τη Γαλλία, είναι δημοφιλείς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Κίνα.

Αν και πολλοί θεωρούν ότι οι πρώτοι ξυλοπόδαροι εμφανίστηκαν στην τελευταία χώρα, στην πραγματικότητα οι Κινέζοι αντέγραψαν την τεχνική τους από τους Ευρωπαίους.