Τα “σκαλοπάτια του θρήνου” στην αρχαία Ρώμη. Οι Γεμόνιες Σκάλες όπου γίνονταν εκτελέσεις. Tα διάσημα θύματα

Οι «Γεμόνιες Σκάλες» (Λατινικά: Scalae Gemoniae, Ιταλικά: Scale Gemonie) ήταν μια σειρά από σκαλοπάτια που βρίσκονταν στο κέντρο της αρχαίας Ρώμης.

Τον 1^ο και 2^ο αιώνα μ. Χ. τα σκαλοπάτια αυτά έγιναν διαβόητα ως τόπος εκτέλεσης και έκθεσης πτωμάτων εγκληματιών. Το αποτέλεσμα ήταν να μείνουν στην ιστορία ως «σκάλες του θρήνου»

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Χώρος εκτέλεσης και έκθεσης πτωμάτων

Σύμφωνα με τις αρχαίες φιλολογικές πηγές, στο κέντρο της αρχαίας Ρώμης υπήρχε ένα από τα πιο φοβερά σημεία της πόλης. Επρόκειτο για μία σειρά από σκαλοπάτια όπου γίνονταν εκτελέσεις εγκληματιών, συνήθως με στραγγαλισμό.

Οι σοροί των εκτελεσμένων αφήνονταν στη συνέχεια για μεγάλο χρονικό διάστημα στα σκαλοπάτια, για να σαπίσουν και να τις κατασπαράξουν σκυλιά και όρνια. Ό,τι απέμενε από τα πτώματα κάποια στιγμή πετιούνταν στον Τίβερη. Στις Γεμόνιες Σκάλες περιστασιακά μεταφέρονταν και σοροί εγκληματιών από άλλους χώρους εκτέλεσής τους στη Ρώμη.

Τα διάσημα θύματα των Γεμονίων Σκαλών

Ο θάνατος στα σκαλοπάτια αυτά θεωρήθηκε εξαιρετικά ατιμωτικός και φριχτός. Συνήθως κατέληγαν εκεί Ρωμαίοι πολίτες. Μάλιστα, οι περισσότεροι που γνωρίζουμε ήταν αριστοκράτες.

Η πρώτη αναφορά στη χρήση των Γεμονίων Σκαλών ως χώρος εκτέλεσης και έκθεσης πτωμάτων είναι στα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Τιβερίου (14–37 μ. Χ.). Πιθανότατα, τα σκαλοπάτια προϋπήρχαν, αλλά χρησιμοποιήθηκαν τότε γι’ αυτό το σκοπό.

Ο Τιβέριος είχε διατάξει τη θανάτωση πολλών συγκλητικών και άλλων αριστοκρατών που θεωρούσε απειλή για την εξουσία του. Αρκετοί εκτελέστηκαν στις Γεμόνιες Σκάλες.

Ανάμεσά τους ήταν και ο διοικητής της πραιτοριανής φρουράς του, Λούκιος Αίλιος Σεηιανός. Κάποτε υπήρξε το πιο έμπιστο πρόσωπο του αυτοκράτορα και επίδοξος διάδοχός του.

Όμως, το 31 μ. Χ. ο Τιβέριος ανακάλυψε ότι ο Σεηιανός συνωμοτούσε εναντίον του. Επιπλέον, ότι είχε συνάψει ερωτικές σχέσεις με τη γυναίκα του γιου του, Δρούσου, και ότι οι δυο τους τον είχαν δηλητηριάσει.

Για τους λόγους αυτούς, ο Τιβέριος επιφύλαξε για τον Σεηιανό εκτός από ένα φριχτό θάνατο και την ατιμωτική έκθεση του πτώματός του στις Γεμόνιες Σκάλες.

Την ίδια τύχη είχαν και πολλοί συγγενείς και φίλοι του. Ο Τιβέριος δεν λυπήθηκε ούτε καν τα τρία μικρά παιδιά του Σεηιανού. Και αυτά κατέληξαν στις Γεμόνιες Σκάλες. Μάλιστα, οι στρατιώτες που ενεργούσαν ως δήμιοι πριν δολοφονήσουν την ανήλικη κόρη του Σεηιανού, πρώτα τη βίασαν αφού θεωρούταν ιεροσυλία να δολοφονήσουν μία παρθένα.

Ο φριχτός θάνατος ενός αυτοκράτορα

Ένα άλλο διάσημο θύμα των Γεμονίων σκαλοπατιών ήταν ο αυτοκράτορας Αύλος Βιτέλλιος Γερμανικός.

Ο στρατηγός αυτός είχε ανακηρυχθεί αυτοκράτορας το 69 μ. Χ., στη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων που ακολούθησαν το θάνατο του Νέρωνα. Ήταν ο τρίτος αυτοκράτορας αυτής της ταραγμένης περιόδου της ρωμαϊκής ιστορίας και ο πλέον άτυχος.

Οι δυνάμεις του ηττήθηκαν από εκείνες του Βεσπασιανού, ενός άλλου στρατηγού που είχε ανακηρυχθεί αυτοκράτορας.

Οι άνδρες του Βεσπασιανού εισήλθαν στη Ρώμη και ξεκίνησαν να αναζητούν τον Βιτέλλιο που είχε κρυφθεί μέσα στην πόλη. Κάποιος τον πρόδωσε, και οι στρατιώτες τον έβγαλαν έξω από την κρυψώνα του ημίγυμνο. Αφού του πέρασαν ένα σχοινί στο λαιμό, τον οδήγησαν στις Γεμόνιες Σκάλες. Εκεί τον χτύπησαν αλύπητα πριν τον στραγγαλίσουν με το σχοινί περασμένο στο λαιμό του.

Τα τελευταία λόγια του Βιτελλίου όπως τον τραβούσαν πάνω στα διαβόητα σκαλοπάτια ήταν: «Κι όμως ήμουν κάποτε ο αυτοκράτοράς σας».

Το 106 μ. Χ. στις Γεμόνιες Σκάλες πετάχτηκε το κεφάλι και το δεξί χέρι του Δεκέβαλου, βασιλιά της Δακίας (σημερινή Ρουμανία). Όταν ο αυτοκράτορας Τραϊανός κατέλαβε τη χώρα του, ο Δεκέβαλος αυτοκτόνησε. Τότε αυτός έστειλε στη Ρώμη ως τρόπαια το κεφάλι και το δεξί του χέρι του αντιπάλου του.

Η θέση των σκαλοπατιών

Οι Γεμόνιες Σκάλες βρίσκονταν κοντά σε σημαντικά σημεία της πόλης, όπως ο Λόφος του Καπιτωλίου και το Φόρουμ (Ρωμαϊκή Αγορά) Καθώς δεν έχουν βρεθεί κατάλοιπα των σκαλοπατιών, η ακριβής τους θέση παραμένει άγνωστη.

Εκτιμάται ότι στην αριστερή πλευρά τους βρισκόταν ο Ναό της Ομόνοιας και δεξιά η φυλακή της Μαμερτίνης. Έτσι, η θέση των σκαλοπατιών συμπίπτει κατά προσέγγιση με τη σημερινή οδό Αγίου Πέτρου (Via di San Pietro) στο κέντρο της «αιώνιας πόλης».