Τα πέτρινα γεφύρια του Αχελώου που ένωσαν τους ανθρώπους. Μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν επικίνδυνες κατασκευές με κορμούς από έλατα και σχεδίες (drone)

Στις αρχές του 20^ου αιώνα, δύο πέτρινα γεφύρια χτίστηκαν στην Κοιλάδα του Αχελώου. Η γέφυρα Τέμπλα και η γέφυρα Αυλακίου κατασκευάστηκαν για να ενώσουν ανθρώπους και τόπους μεταξύ τους.

Η γέφυρα Τέμπλας

Το πέτρινο γεφύρι της Τέμπλας χτίστηκε το 1915 επιτρέποντας την επικοινωνία μεταξύ των χωριών της Ευρυτανίας και της Αιτωλοακαρνανίας. Ο Βαλτινός πολιτικός, Νικόλαος Στράτος, αναγνώρισε, από πολύ νωρίς, την αναγκαιότητα κατασκευής μιας γέφυρας στα ορμητικά νερά του Αχελώου και προχώρησε στη χρηματοδότηση της. Έτσι, υπό την επίβλεψη του Ηπειρώτη μάστορα Νικόλαου Σούλη, ξεκίνησαν οι εργασίες περί το 1909.

Μόλις 75.000 δραχμές χρειάστηκαν για την κατασκευή του έργου, ενώ η αμοιβή κάθε εργάτη ανερχόταν στις 75 δεκάρες. Οι κάτοικοι συνήθιζαν να αποκαλούν την γέφυρα ως «γεφύρι του Στράτου», προς τιμήν του πολιτικού που μερίμνησε γι’ αυτή την εντυπωσιακή λιθόκτιστη κατασκευή.

Ο κορμός έλατου έκανε “χρέη” γέφυρας

Η ονομασία της, «Τέμπλα», σημαίνει μονοκόμματος κορμός από έλατο. Πράγματι, η ένωση των χωριών Τοπόλιανα της Ευρυτανίας και Βρουβιανά του Βάλτου γινόταν μέσω ενός μεγάλου κορμού δέντρου στη θέση που βρίσκεται, σήμερα, η γέφυρα.

Εξήντα άνδρες χρειάστηκαν για να μεταφέρουν και να τοποθετήσουν, κατά μήκος του ποταμού, τον μεγάλο κορμό έλατου που θα χρησίμευε ως γεφύρι. Η τέμπλα επέτρεψε την συγκοινωνία μεταξύ των χωριών, αλλά όχι για πολύ. Με τον καιρό, το ξύλο άρχισε να σαπίζει.

Η γέφυρα έσπασε και το ποτάμι παρέσυρε έναν τσοπάνη με τα πρόβατα του που είχε την ατυχία να περνάει από πάνω της. Κάπως έτσι, το 1908, ο Νικόλας Στράτος έφερε στη Βουλή το θέμα της κατασκευής μιας πραγματικής γέφυρας.

Τελικά η γέφυρα Τέμπλας χτίστηκε με πέτρες πελεκητές και έχει μήκος 76 μέτρα και ύψος 13 μέτρα. Πρόκειται για ένα επιβλητικό κτίσμα που γεφυρώνει τις δύο όχθες του Αχελώου, απόλυτα εναρμονισμένο με το φυσικό περιβάλλον. Ένα πέτρινο κεντρικό τόξο με ελαφρώς ανηφορική κλίση που στηρίζεται πάνω σε άλλα πέντε τόξα και επιτρέπει τη διέλευση πεζών και οχημάτων από τη μία μεριά του ποταμού στην άλλη.

Οι περιπέτειες της γέφυρας

Το 1927, ένα μεγάλο μέρος της γέφυρας –περίπου 15 μέτρα- “χτυπήθηκε” από μεγάλη πλημμύρα με αποτέλεσμα να κοπεί στα δύο. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών παραπονέθηκαν στην κυβέρνηση, η οποία προχώρησε στην άμεση επισκευή της.

Η γέφυρα έμοιαζε σαν και πρώτα, ώσπου το 1947, κατά τον εμφύλιο πόλεμο, υπονομεύτηκε με εκρηκτικά. Αν και αποτυχημένη, η έκρηξη προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγάλο τόξο της γέφυρας. Μπαλωμένη, απλώς, με λίγο τσιμέντο δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει, πια, την διέλευση τροχοφόρων, ενώ ο κόσμος «με φόβο Θεού αποφάσιζε και περνούσε». Λίγο καιρό αργότερα, η Νομαρχία την έκρινε ως ακατάλληλη.

Το γεφύρι της Τέμπλας χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο από την υπουργό πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη. Το βασικό του πρόβλημα ήταν η διέλευση οχημάτων μεγάλου βάρους που δημιουργούσαν φθορές στο πέρασμα τους. Έτσι, τρεις μεταλλικές πινακίδες τοποθετήθηκαν επιτρέποντας την διέλευση μόνο μικρών οχημάτων.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου από τη γέφυρα Τέμπλας:

Η γέφυρα Αυλακίου

Το άλλο λίθινο γεφύρι του Αυλακίου ενώνει τον νομό Αιτωλοακαρνανίας με τους νομούς Καρδίτσας και Ευρυτανίας. Οι εργασίες κατασκευής του ξεκίνησαν το 1907 και διήρκησαν τέσσερα χρόνια, περίοδος ικανοποιητική για ένα τόσο μεγάλο οικοδόμημα, αποκλειστικά χειροποίητο.

Εργάστηκαν σε αυτό 60 Ηπειρώτες μάστορες και άλλοι τόσοι εργάτες από τα χωριά του Βάλτου. Έτσι, το 1911 ένα πανέμορφο γεφύρι μήκους 76,50 μέτρων και με ύψος 14,50 μέτρα ένωσε τις δύο όχθες του ποταμού Αχελώου. Το γεφύρι ήταν ζωτικής σημασίας, καθώς επέτρεπε το πέρασμα από τη μια μεριά ως το Μουζάκι, την Καρδίτσα και το Καρπενήσι όπου υπήρχαν οι αλευρόμυλοι και οι νεροτριβές.

Πριν από την κατασκευή της γέφυρας, οι κάτοικοι περνούσαν το ποτάμι με κίνδυνο της ζωής τους.

Τα ορμητικά νερά του Αχελώου προκαλούσαν φόβο και δέος, ειδικά τις μέρες της βαρυχειμωνιάς. Οι ηλικιωμένοι θυμούνται να χρησιμοποιούν σχοινιά και ξύλα, να φτιάχνουν αυτοσχέδιες περαταριές, πλωτές ή εναέριες, ακόμα και να δένουν τα μάτια σε όσους είχαν υψοφοβία προκειμένου να φτάσουν στην απέναντι όχθη.

Το γεφύρι αποτέλεσε το ασφαλές πέρασμα του ποταμού και κόσμησε την κατά τ’ άλλα μαγευτική τοποθεσία. Το κεντρικό του τόξο ακολουθεί την τροχιά του κύκλου και στηρίζεται σε τέσσερα μικρότερα τόξα που ψηλώνουν μακρόστενα. Το 1993, χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο ως αντιπροσωπευτικό έργο υποδομής του αιώνα, αλλά κυρίως ως αναπόσπαστο κομμάτι των κατοίκων της περιοχής. Η γέφυρα είχε συμβάλει στην διευκόλυνση των αγροτικών, εμπορικών και κοινωνικών τους δραστηριοτήτων.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου από τη γέφυρα Αυλακίου:

«Έργα τέχνης και κληρονομιάς»

Αν και κομμάτια πολιτιστικής κληρονομιάς, οι γέφυρες βρέθηκαν έρμαια λησμονιάς των αρμόδιων αρχών. Από την άλλη, τα ορμητικά νερά του ποτάμιου θεού Αχελώου δημιουργούσαν φθορές και “έξυναν” χρόνο με το χρόνο τις ήδη υπάρχουσες ρωγμές τους. Το 2015, σφοδρές καιρικές συνθήκες προκάλεσαν σοβαρές ζημιές και διαβρώσεις στα ιστορικά αυτά γεφύρια. «Ως έργα τέχνης και πολιτισμού», όμως, η αναστήλωση τους κρίθηκε επιτακτική και οι εργασίες ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2018.

Σήμερα διατηρούν την αίγλη τους γεφυρώνοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Πηγή αρχικής εικόνας: Μάκης Θεοδώρου

Διαβάστε στη ΜτΧ:  Ντοκουμέντο. Η ιστορική διαταγή του Βελουχιώτη για το σαμποτάζ στoν Γοργοπόταμο. Την συνέταξε μέσα σε μια τσοπάνικη καλύβα παρουσία του Ζέρβα και των Βρετανών κομάντος…