Tα περίτεχνα τροχόσπιτα ως σύμβολο περιπέτειας και ανεξαρτησίας. Τα “vardos” των Ρομά, το εμπόριο και η ψυχαγωγία

Τη δεκαετία του 1800, η επιθυμία για εξερεύνηση και αναψυχή, πυροδότησε μια αυξανόμενη τάση προς τα  τροχόσπιτα, ιδιαίτερα μεταξύ των πλούσιων, που είχαν ελεύθερο χρόνο. Έτσι λοιπόν άρχισαν να χρησιμοποιούν τα τροχόσπιτα ως πολυτελή κινητά καταφύγια.

Συνήθως ήταν πλούσια διακοσμημένα, με περίπλοκες ξυλουργικές εργασίες και περίτεχνους εσωτερικούς χώρους που συνδύαζαν την πρακτικότητα με την κομψότητα.

Για όσους είχαν την οικονομική δυνατότητα, τα τροχόσπιτα πρόσφεραν την ευκαιρία να ξεφύγουν από τη αυστηρότητα της βικτωριανής αστικής ζωής. Μπορούσαν να “δραπετεύσουν” από τις πολυπηθείς και θορυβώδεις πόλεις, που είχε διαμορφώσει η εκβιομηχάνιση, να εξερευνήσουν την ύπαιθρο και να απολαύσουν τη γαλήνη των αγροτικών τοπίων.

Από τα πιο εμβληματικά τροχόσπιτα της εποχής, ήταν εκείνα που συνδέονταν με τις κοινότητες των Ρομά. Γνωστά ως “vardos” που σημαίνει κάρο ή άμαξα, τα πολύχρωμα αυτά οχήματα που έμοιαζαν με βαγόνια, έγιναν σύμβολο του νομαδικού τρόπου ζωής τους και αντανακλούσαν μια βαθιά σύνδεση με την τέχνη, τη φύση και την ελευθερία.

Τα οχήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά ως μορφή διαβίωσης (σε αντίθεση με τη μεταφορά ανθρώπων ή αγαθών) στη Γαλλία το 1810, από μη Ρομά θιάσους τσίρκου. Μεγάλα βαγόνια μεταφοράς συνδύαζαν αποθηκευτικό χώρο και χώρο διαβίωσης σε ένα όχημα που το έσερναν ομάδες αλόγων.

Μέχρι τον 19ο αιώνα τα βαγόνια έγιναν μικρότερα και ο αριθμός των αλόγων που απαιτούνταν, μειώθηκε. Οι Romanichal (Ρομά της Βρετανίας) άρχισαν να ζουν στα vardo γύρω στο 1850. Πιο πριν ταξίδευαν με κεκλιμένα κάρα, ή με τα πόδια και κοιμόντουσαν είτε στο έδαφος, είτε σε μικρές σκηνές.

Τα vardo ενσωμάτωναν στο εσωτερικό τους χώρους διαβίωσης και ήταν διακοσμημένα με το δικό τους χαρακτηριστικό στυλ. Βαμμένα σε φωτεινές αποχρώσεις και διακοσμημένα με φλοράλ μοτίβα, δεν αποτελούσαν μόνο ένα πρακτικό σπίτι, αλλά και έναν καμβά για καλλιτεχνική έκφραση.

Παρά τις διακρίσεις και τις κακουχίες, οι Ρομά διατήρησαν ισχυρή την αίσθηση της πολιτιστικής τους ταυτότητας. Παραδόσεις μουσικής και δεξιοτεχνίας,  αντικατοπτρίζονταν στα ζωηρά σχέδια των τροχόσπιτων τους και πέρασαν από γενιά σε γενιά.

Τα τροχόσπιτα έπαιξαν επίσης κρίσιμο ρόλο στο εμπόριο. Οι έμποροι διένυαν μεγάλες αποστάσεις και τα χρησιμοποιούσαν για να μεταφέρουν αγαθά και ειδήσεις σε απομακρυσμένα χωριά και πόλεις.

Επιπλέον, πολλά τροχόσπιτα χρησίμευαν ως κινητά θέατρα, παρέχοντας ψυχαγωγία, όπως  παραστάσεις με μάγους και αφήγηση ιστοριών στο κοινό, διαίτερα σε αγροτικές περιοχές όπου οι επιλογές ψυχαγωγίας ήταν περιορισμένες.

Καθώς η βικτωριανή εποχή προχωρούσε στον 20ο αιώνα, η έλευση των αυτοκινήτων, άρχισε να αντικαθιστά τα παραδοσιακά τροχόσπιτα με άλογα. Παρ’ όλα αυτά, η νοσταλγική γοητεία αυτών των τροχόσπιτων παραμένει και συνεχίζει να εμπνέει σύγχρονες ερμηνείες τόσο στην τέχνη όσο και στο design.

Τα καραβάνια του 19ου αιώνα αποτελούν απόδειξη της ανθεκτικότητας και του πνεύματος εξερεύνησης που καθόρισε μια εποχή. Θυμίζουν επίσης τις απλές χαρές της ζωής στο δρόμο, όπου το ίδιο το ταξίδι ήταν εξίσου σημαντικό με τον προορισμό.