Τα Λαϊκά Υπνωτήρια που φιλοξενούσαν άστεγους την περίοδο Μεταξά. Φιλοξενούσαν μόνο άνδρες και τους χαρακτήριζαν “αλήτες”. Επιτρέπονταν να κοιμούνται μέχρι 8 ημέρες

Τον Ιανουάριο του 1937 η δικτατορία Μεταξά ίδρυσε τα Λαϊκά Υπνωτήρια, προκειμένου να λύσει το πρόβλημα των αστέγων στην ελληνική πρωτεύουσα. Παρά τη βοήθεια που παρείχε, το καθεστώς δεν έκρυψε το απολυταρχικό του πρόσωπο και σε αυτό τον τομέα.

Τα Λαϊκά Υπνωτήρια απευθύνονταν μόνο σε άνδρες και είχαν κύριο σκοπό την “συμμόρφωση των αλητών”. Ο μέγιστος χρόνος διαμονής ήταν 8 ημέρες και όποιος δεν είχε προλάβει να βρει σπίτι και δουλειά στο προβλεπόμενο χρονικό διάστημα ήταν αναγκασμένος να φύγει. Για εκείνους που έρχονταν από την επαρχία, η Διοίκηση του θεσμού έστελνε τους επαρχιώτες άστεγους πίσω στην γενέτειρά τους.

Ο θεσμός των Λαϊκών Υπνωτηρίων

Τα Λαϊκά Υπνωτήρια ήταν αυτοτελή κρατικά ιδρύματα, τα οποία υπάγονταν στο Υπουργείο Κρατικής Αντιλήψεως, όπως ονομαζόταν τότε το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Το ίδρυμα ΠΙΚΠΑ (Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως) είχε αναλάβει την εποπτεία του, ενώ ανάμεσα στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου ήταν και ο υποδιευθυντής της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών και επικεφαλής της Υπηρεσίας Διώξεως Κομμουνισμού, Σπύρος Παξινός.

Ο θεσμός λειτούργησε για πρώτη φορά στην Αθήνα, που ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι άστεγοι της χώρας. Τα Λαϊκά Υπνωτήρια εγκαταστάθηκαν σε μία από τις πτέρυγες που χρησιμοποιεί σήμερα το Δημοτικό Νοσοκομείο “Η Ελπίς”, το οποίο τότε στέγαζε το 6ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Οι υπηρεσίες

Εκεί μπορούσαν 200 άστεγοι να βρίσκουν στέγη, τροφή και καθαριότητα. Oι άστεγοι –”αλήται ή άνεργοι“, όπως αναφέρονταν στις εφημερίδες– προσέρχονταν περίπου στις 10:30 με 11:00 το βράδυ. Δήλωναν το όνομα και την ηλικία τους στον υπάλληλο της εισόδου και προχωρούσαν στα αποδυτήρια.

Διαβάστε ακόμα: Οι λονδρέζοι που πλήρωναν για να κοιμηθούν σε ανοικτά φέρετρα. Αν το πρωί είχαν πεθάνει έκλειναν την κάσα και τους έθαβαν! Το θέαμα που ενθουσίαζε τους πλούσιους

Αφού τους παρέχονταν τα απαραίτητα (πετσέτα λουτρού, πέδιλα, πιτζάμες, σαπούνι και αντιφθειρική αλοιφή), πήγαιναν υποχρεωτικά για μπάνιο. Τα ρούχα τους απολυμαίνονταν σε ειδικό κλίβανο και τα παραλάμβαναν το πρωί της επόμενης μέρας. Φορούσαν τις ειδικές φόρμες για τον ύπνο και ανέβαιναν στο επάνω πάτωμα, όπου βρίσκονταν οι κοιτώνες. Στον πρώτο όροφο έμεναν ανήλικοι και ηλικιωμένοι και στον δεύτερο οι υπόλοιποι.

Μόνον για άνδρες

Τα Λαϊκά Υπνωτήρια ήταν αποκλειστικά για άνδρες. Σκοπός του Ιδρύματος ήταν να αποκτήσουν οι συγκεκριμένοι άστεγοι “τη διάθεση να βρουν εργασία”. Γι’ αυτό άλλωστε και η παραμονή τους στο Υπνωτήριο δεν μπορούσε να υπερβαίνει τις 8 ημέρες.

Όσο για εκείνους που έρχονταν από την επαρχία και δεν μπορούσαν να βρουν στέγη και δουλειά στην Αθήνα στο προβλεπόμενο χρονικό διάστημα, η δικτατορία Μεταξά ήταν απόλυτη.  Η λύση για αυτές τις περιπτώσεις ήταν η “απέλαση”. Η αποστολή, δηλαδή, των επαρχιωτών αστέγων στη γενέτειρά τους, “αποσυμφορουμένης κατ’ αυτόν τον τρόπον βαθμηδόν και εν περιορισμένω έστω μέτρω της πρωτευούσης από της πληγής των αλήτών“.

Οι θάλαμοι

Οι θάλαμοι ήταν ιδιαίτερα μεγάλοι και διαιρούνταν σε μικρότερα διαμερίσματα με ξύλινα χωρίσματα. Εκεί βρίσκονταν περίπου διακόσιες κλίνες. Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Τύπου της εποχής, οι κλίνες αυτές ήταν

“ελληνικής κατασκευής εκ χαλυβδοσωλήνος, υγιειναί, άνετοι και απολύτοι καθαριότητος με δύο σινδόνας και δύο κλινοσκεπάσματα εκάστη“,

Κάθε κλίνη είχε και έναν αριθμό που αντιστοιχούσε στον αριθμό του αστέγου, τον οποίο έπαιρνε με την είσοδό του στο ίδρυμα. Όλοι οι θάλαμοι θερμαίνονταν με 18 θερμάστρες εποχής, ενώ υπήρχαν και τέσσερις μεμονωμένοι θάλαμοι, τα “μονωτήρια”, όπου διέμεναν όσοι “ατακτούσαν” και έχρηζαν ιδιαίτερης προσοχής.

Οι άστεγοι που αναζητούσαν καταφύγιο στα Λαϊκά Υπνωτήρια μπορούσαν να παραμείνουν στο κρεβάτι τους μέχρι τις 7:30 το πρωί. Όταν ξυπνούσαν πλένονταν σε ειδικό θάλαμο, όπου έβρισκαν πετσέτες προσώπου, σαπούνια και τα καθαρά, πλέον, ρούχα τους. Έπαιρναν τα ρούχα του Ιδρύματος και κατέβαιναν για πρωινό ρόφημα και 100 δράμια ψωμιού.

Όταν τα Λαϊκά Υπνωτήρια είχαν αδειάσει, αναλάμβαναν οι καθαρίστριες, οι οποίες απολύμαιναν χώρους και αντικείμενα, υπό την επίβλεψη δύο γυναικών εθελοντριών που συμμετείχαν στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος.

Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους τα Υπνωτήρια σε Αθήνα και Πειραιά φιλοξένησαν 1.059 αστέγους, εκ των οποίων 321 ήταν ανήλικοι και 196 ηλικιωμένοι. Από αυτούς οι μισοί ήταν υγιείς, ενώ 40% έπασχαν από διάφορα νοσήματα και αρκετοί παραπέμφθηκαν σε νοσοκομεία. 180 στάλθηκαν πίσω στην επαρχία,  32 σε Αναμορφωτικό Σχολείο ενώ 98 αποκαταστάθηκαν επαγγελματικά.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από: Μικρός Ρωμηός – Εφημερίδα για την Αθήνα

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Το κάψιμο δεκάδων χιλιάδων βιβλίων από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Οι φοιτητικές νεολαίες του Μεταξά έκαιγαν τα έντυπα σε κεντρικές πλατείες όλης της Ελλάδας