Τα υπαίθρια, σαδιστικά βασανιστήρια της μεσαιωνικής Ευρώπης. Κρέμαγαν κατάδικους και ηττημένους αντιπάλους από σιδερένια κλουβιά, μέχρι θανάτου. Πώς τιμωρούσαν τις “στρίγκλες” και τους μοιχούς

ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση

Ο κύφωνας

Στη φυλακή δεν είναι το μόνο πεδίο όπου η τιμωρία μπορεί να πάρει τη μορφή βασανισμού.

Στο παρελθόν, μια σειρά διαφορετικών τιμωριών διαπόμπευε τους παραβάτες χωρίς στην πραγματικότητα να τους κλείνει πουθενά.

Ο ξύλινος κύφωνας στη μεσαιωνικής Ευρώπη ήταν μια μορφή υπαίθριας φυλάκισης.

Στην Αγγλία, ο ξύλινος κύφωνας ήταν βασικό αξιοθέατο της κεντρικής πλατείας κάθε πόλης ή μεγάλων διασταυρώσεων.

Ακόμα και άδειος, αποτελούσε μια ισχυρή υπενθύμιση της δύναμης του νόμου.

Ο τυπικός κύφωνας μπορούσε να κρατήσει δύο κρατούμενους ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι μοιχών ή ένα παντρεμένο ζευγάρι που καβγάδιζε συστηματικά.

Σε μερικά μέρη, ωστόσο, υπήρχαν και μεγαλύτερες εγκαταστάσεις όπου μπορούσαν να κρατηθούν ταυτόχρονα πέντε παραβάτες, που περνούσαν από την κατασκευή του βασανισμού τους καρπούς και τους αστραγάλους.

Μαγαζάτορες που έδιναν λειψά ρέστα ή πουλούσαν χαμηλής ποιότητας προϊόντα, αδιόρθωτοι μεθύστακες, «ελαφρές» γυναίκες ή αλήτες, ακόμα και άτομα που είχαν τη συνήθεια να βλαστημάνε, μπορούσαν να περάσουν ένα διάστημα στον κύφωνα.

Κατά κανόνα, ο παραβάτης περνούσε μόνο έξι ώρες ή και λιγότερο, αλλά όπως κάθε κανόνας είχε και εξαιρέσεις.

Έχουν αναφερθεί περίοδοι ημερών, ακόμα και εβδομάδων.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και η «ελαφρότερη» ποινή θα μπορούσε να έχει σοβαρότατες παρενέργειες, εάν το πλήθος που παρακολουθούσε χλεύαζε τον τιμωρημένο. Αυτό άλλωστε ήταν αναμενόμενο και επιθυμητό από την πολιτεία καθώς μέρος της ποινής ήταν η διαπόμπευση.

Ακινητοποιημένο στα κούτσουρα, το θύμα ήταν στην ουσία, απροστάτευτο, όχι μόνο απέναντι στη δημόσια χλεύη, αλλά και σε οποιαδήποτε αντικείμενα μπορούσε το πλήθος να εκσφενδονίσει εναντίον του ή στην πραγματικότητα, απέναντι σε οποιονδήποτε ήθελε να τον ξυλοφορτώσει.

Σκοπός του κύφωνα ήταν ακριβώς να κάνει το θύμα ευάλωτο σε τέτοιου είδους επιθέσεις, με το πρόσωπό του ανοιχτό και τα χέρια του καθηλωμένα, ώστε να μη μπορεί να προστατευτεί.

Ο κύφωνας, ιδιαίτερα η παραλλαγή του για το κεφάλι και τα χέρια, ήταν πολύ συνηθισμένος στις πόλεις και τον έβρισκε κανείς σε σημαντικά σταυροδρόμια όπου, όσοι είχαν κάνει ελαφρά αδικήματα, ήταν εκτεθειμένοι στις κοροϊδίες ή στην μομφή των συμπολιτών τους.

Η σκυφτή στάση και το κλείδωμα των δύο σανίδων στο λαιμό πρέπει να έκαναν τον κύφωνα εξαιρετικά δυσάρεστο, η ουσία όμως της τιμωρίας βρισκόταν στην αντίδραση του πλήθους.

Η τιμωρία για την πολιτική κριτική

Το 1704 ο Άγγλος συγγραφέας του «Ροβινσώνα Κρούσου», Ντάνιελ Ντιφό, τιμωρήθηκε με τη συγκεκριμένη διαπόμπευση, εξαιτίας μιας κριτικής που είχε γράψει κατά την κυβέρνησης.

Οι λαϊκοί άνθρωποι του Λονδίνου ωστόσο, που τον λάτρευαν, τον έραιναν με λουλούδια και του προσέφεραν φαγητό και ποτό.

Τέτοιου είδους εξαίρεση και αποθέωση του θύματος δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ στο παρελθόν.

Συνήθως, ο κόσμος πετούσε στους τιμωρημένους σάπια λαχανικά και φρούτα, κλούβια αβγά, ψοφίμια, χωρίς να λείπουν και τα ανθρώπινα περιττώματα.

Κι όταν ο κόσμος είχε στη διάθεσή του πέτρες, τότε η τιμωρία μπορούσε να έχει θανάσιμες επιπτώσεις

Το 1732, για παράδειγμα, πέθανε στον κύφωνα ο Τζον Γουόλερ, ένας κλέφτης και επίορκος, ενώ το 1751 δύο ληστές παρέδωσαν το πνεύμα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Το κλουβί

Μια άλλη μορφή δημόσιας διαπόμπευσης ήταν το κλουβί.

Ένα πραγματικό κλουβί κλεισμένο με μπάρες ή σανίδια, όπου οι παραβάτες ήταν εκτεθειμένοι στις αποδοκιμασίες του πλήθους.

Η τιμωρία είχε τις απαρχές της στους πολέμους της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, όπου οι νικητές έγδυναν τους αρχηγούς της κατακτημένης πόλης και τους στρίμωχναν σε κλουβιά, τα οποία κρεμούσαν έπειτα στα τείχη.

Εκεί τους άφηναν να πεθάνουν από την πείνα, τη δίψα και το μεσημεριάτικο ήλιο.

Πολλοί στην ηπειρωτική Ευρώπη αντιμετώπισαν την ίδια μοίρα, ακόμα και στα τέλη του 18ου αιώνα.

Πέθαναν από τη πείνα εκτεθειμένοι στον άνεμο, στη βροχή, στο χιόνι ή στον καυτό καλοκαιρινό ήλιο, μέσα σε κλουβιά κρεμασμένα από κρεμάλες ή από τα τείχη πόλεων και καθεδρικών ναών.

Οι στενές σιδερένιες μπάρες των κλουβιών ανάγκαζαν τα θύματα να παραμένουν όρθια μέχρι να πεθάνουν από την εξάντληση.

Το χαλινάρι της γλωσσούς

Μια τιμωρία ήταν αποκλειστικά και μόνο για γυναίκες: το «χαλινάρι της γλωσσούς», με το οποίο πειθαρχούσαν τις γυναίκες που χαρακτήριζαν “στρίγκλες”.

Συγκεκριμένα οι γυναίκες της θρησκευτικής αίρεσης των Κουακέρων που επέμεναν να βγαίνουν και να κάνουν κηρύγματα στους δρόμους. Προκαλούσαν με την ανδροπρεπή συμπεριφορά τους και με το κήρυγμά τους και πολύ συχνά υποβάλλονταν σ’ αυτή τη δοκιμασία.

Το χαλινάρι αποτελείτο από ένα σιδερένιο φίμωτρο με μια μεταλλική πλάκα, που σκοπό είχε να πιέζει κάτω τη γλώσσα.

Τα θύματα τα περιέφεραν σαν αλυσοδεμένα θηρία στους δρόμους, αλλά η ταπείνωση δεν ήταν το μοναδικό μαρτύριο.

Η μεταλλική πλάκα είχε πολύ συχνά στην κάτω πλευρά της αγκάθια ικανά να προκαλέσουν ανυπόφορο πόνο με την παραμικρή κίνηση της γλώσσας ή το τράβηγμα της αλυσίδας.

Το πόσο συχνά χρησιμοποιούσαν το “χαλινάρι της γλωσσούς” είναι άγνωστο, όμως έχουν βρεθεί πολλά σε πόλεις και χωριά στη Μεγάλη Βρετανία.

ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ποια ήταν η «κακίστρω» που είχε γίνει φόβος και τρόμος για όλες τις «γλωσσοκοπάνες». Το μεσαιωνικό βασανιστήριο της «πατητής» στα βρωμόνερα και τις λάσπες με το οποίο εξευτέλιζαν τις γυναίκες, έγινε τουριστικό αξιοθέατο στην Αγγλία.