Τα ελεύθερα άλογα του Μενοίκιου όρους. Πως δημιούργησαν αγέλη και προσαρμόστηκαν στην άγρια φύση (βίντεο)

Έως τη δεκαετία του 1970  ήταν το πιο χρήσιμα ζώα για τους αγρότες. Τα χρησιμοποιούσαν για το όργωμα και για κάθε είδους μεταφορές και μετακινήσεις. Όταν όμως  τα τρακτέρ και τα αγροτικά μηχανήματα αντικατέστησαν τα περήφανα ζώα, ορισμένοι από τους ιδιοκτήτες αποφάσισαν να τα αφήσουν ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον. Αυτά βρήκκαν το δρόμο τους.

Τα άλογα προσαρμόστηκαν σε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής. Έπρεπε να μάθουν να επιβιώνουν, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα από οικόσιτα να μετατραπούν σταδιακά αρχικά σε ημι-άγρια.

Πλέον, μετά από τέσσερεις γενιές, ζουν  ελεύθερα στη φύση και ανεξάρτητα, απομακρυσμένα πλήρως από την ανάγκη ανθρώπινης συμβολής για να επιβιώσουν.

Στη Μικρόπολη Σερρών, που βρίσκεται σε υψόμετρο 330 μέτρων στο Μενοίκιο όρος, λειτουργεί από το 2001 κέντρο ενημέρωσης των επισκεπτών που θέλουν να περιηγηθούν το βουνό και να δουν από κοντά τα άλογα.

Ακολουθώντας  τα μονοπάτια του Μενοίκιου ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά τα άγρια άλογα να καλπάζουν στις πλαγιές του βουνού

Κυρίως οι αγέλες εντοπίζονται στις θέσεις Ταμιευτήρας, Τσόγκα Καλύβια, Πατάτες και Δράνοβας. Όπως λένε οι ντόπιοι, είναι πανέμορφα και ακίνδυνα. Περισσότερο τρομάζουν τα ίδια από την παρουσία των ανθρώπων.

Αρκετές φορές, κυρίως το χειμώνα, πλησιάζουν σε στάνες και οι κτηνοτρόφοι τούς δίνουν από την τροφή που έχουν για τα ζώα τους. Όταν υπάρχουν ακραία καιρικά φαινόμενα, τα άγρια άλογα κατεβαίνουν στα πεδινά και συχνά αναζητούν τροφή σε κατοικημένες περιοχές.

Μετακινούνται στα απέραντα λιβάδια του οροπεδίου της Καλλίπολης, σε τρεις τέσσερις αγέλες το καλοκαίρι και σε μία το χειμώνα, ακολουθώντας τον αρχηγό τους, σύμφωνα με τους ντόπιους.

Εκτιμάται ότι τα βουνίσια άγρια άλογα είναι ανθεκτικά στο κρύο, στη βροχή και στο χιόνι, ότι αντέχουν για μέρες στην πείνα και στη δίψα και ότι μπορούν να τραφούν ακόμη και με φλοιούς δέντρων, για να επιβιώσουν.

Η καταγραφή των αλόγων είναι πολύ δύσκολη, διότι μετακινούνται συνεχώς και απομακρύνονται μόλις πλησιάσει άνθρωπος. Σύμφωνα με το κέντρο ενημέρωσης, ο αριθμός τους υπολογίζεται σήμερα σε περίπου τριακόσια.

Είδος υπό προστασία

Δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιτίθενται στα άλογα. Όπως έχουν καταγγείλλει μέλη οικολογικών οργανώσεων από τις Σέρρες και τη Δράμα, πρόκειται κυρίως για αγρότες και κτηνοτρόφους, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι τα άλογα καταστρέφουν τα λιβάδια, όπου βόσκουν τα δικά τους ζώα. Επίσης κάποιοι προσπαθούν να αιχμαλωτίσουν τα άλογα για να τα πουλήσουν.

Τα περιστατικά αυτά έθεσαν σε συναγερμό τα μέλη των περιβαλλοντικών οργανώσεων, τα οποία, με επιστολή τους προς το υπουργείο Ανάπτυξης και την περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, έχουν ζήτησαν την άμεση επέμβαση των υπηρεσιών, καθώς πρόκειται για είδος υπό προστασία.

Για την προστασία των άγριων αλόγων του Μενοίκιου αξιοποιούνται οι δυνατότητες που παρέχει η Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε. και συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Ο Δήμος Προσοτσάνης συμμετέχει ως εταίρος, στο έργο “Αξιολόγηση της πανίδας και διαχειριστικές πρακτικές για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας στη διασυνοριακή ορεινή περιοχή μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας: Καινοτόμες προσεγγίσεις για μελέτη και προστασία της βιοποικιλότητας σε τοπικά οικοσυστήματα – BIO-INNOVATE”, το οποίο υλοποιείται μέσω του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας “INTERREG V-A Ελλάδα – Βουλγαρία 2014-2020”.

Κι αν από ελληνικής πλευράς το ενδιαφέρον έχει στραφεί στα άγρια άλογα του Μενοικίου όρους, από πλευράς Βουλγαρίας το αντίστοιχο ζώο που εντάχθηκε στο πρόγραμμα είναι τα κόκκινα ελάφια.

Μέσω της ελεγχόμενης διαχείρισης του πληθυσμού των άγριων αλόγων στο Μενοίκιο, ή της ολιστικής αναπαραγωγής των ελαφιών από τη βουλγαρική πλευρά, ο κύριος στόχος του έργου είναι η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ βιοποικιλότητας και γεωργίας.

Τα άγρια άλογα έχουν τεθεί στο στόχαστρο του Τομέα Λιβαδοπονίας – Άγριας Πανίδας & Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ.

Δείτε στο  βίντεο Theo Porlidis ένα στιγμιότυπο από τη ζωή των άγριων αλόγων του Μενοικίου: