Τα εκπαιδευτικά αεροσκάφη που αποκάλεσαν “σκοτώστρες”. Ο μοιραίος ελιγμός και η συντριβή στη Λυκόβρυση του 1935

Πρωί 10ης Ιανουαρίου 1935. Ένας πολύ δυνατός βόμβος συντάραξε τους κατοίκους της Λυκόβρυσης. Ήταν ένα αεροσκάφος τύπου Armstrong – Whitworth “Atlas”, το οποίο κατέπεσε και καταστράφηκε ολοσχερώς.

Ο χειριστής του, ανθυποσμηναγός Ράλλης Κιουρτσής, σκοτώθηκε ακαριαία.

Ήταν μόλις 23 ετών και από τους πρώτους αποφοίτους της Σχολής Ικάρων, που εκείνη την εποχή ονομαζόταν Σχολή Αεροπορίας (Σ.Α.). Εκτελούσε ακροβατικό ελιγμό με το “Atlas” κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης.

Προσπαθούσε να οριζοντιώσει το αεροσκάφος φουλάροντας τη μηχανή, αλλά δεν τα κατάφερε. Το “Atlas” συνετρίβη με ιλιγγιώδη ταχύτητα στο έδαφος.

Δεκάδες κάτοικοι της Λυκόβρυσης και των όμορων περιοχών έσπευσαν στο σημείο του δυστυχήματος. Αντίκρισαν τα συντρίμμια και εντόπισαν το διαμελισμένο πτώμα του νεαρού “Ίκαρου” σε απόσταση πολλών μέτρων. Υπολείμματα του αεροπλάνου περισυνελλέγησαν σε ακτίνα 100 μέτρων.

Το δυστύχημα της Λυκόβρυσης συγκλόνισε την κοινή γνώμη και έγινε πρώτη είδηση στον Τύπο της εποχής. Η εφημερίδα “Ακρόπολις” έκανε λόγο για “ένα από τα φρικιαστικώτερα αεροπορικά δυστυχήματα των τελευταίων χρόνων” και χαρακτήρισε τα αεροσκάφη τύπου Atlas ως “σκοτώστρες“.

Πώς έγινε το δυστύχημα

Το αεροσκάφος τύπου Atlas απογειώθηκε περίπου στις 8 το πρωί από το αεροδρόμιο του Τατοΐου για εκπαιδευτική πτήση. Γύρω στις 08:45, το “Atlas” πετούσε πάνω από τη Λυκόβρυση σε ύψος μεγαλύτερο των 700 μέτρων. Ο ουρανός ήταν γεμάτος σύννεφα και η ορατότητα περιορισμένη λόγω ομίχλης.

Δύο αυτόπτες μάρτυρες υποστήριξαν ότι είδαν το αεροσκάφος του Κιουρτσή να πέφτει με μεγάλη ταχύτητα και να “σφυρίζει” πάνω από τα κεφάλια τους: “Στα διακόσια μέτρα, είδαμε να σπάζει η μία του φτερούγα και να πετιέται μακρυά. Ο αεροπόρος ήταν στην θέση του με το κεφάλι κάτω!“.

“Το αεροπλάνον έπαυσε να έχη οριζόντιαν θέσιν και εστράφη με την έλικά του προς την γην, προς την οποίαν ήρχισε να κατέρχεται περιδινούμενον με αφάνταστον ταχύτητα“, διαβάζουμε σε δημοσίευμα της εποχής.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το αεροσκάφος δημιούργησε ένα βαθύ λάκκο στο σημείο της συντριβής.

Η κηδεία του Ράλλη Κιουρτσή πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη την επομένη του δυστυχήματος, στη Μητρόπολη Αθηνών, παρουσία εκατοντάδων συναδέλφων του.

Από την πολιτική ηγεσία, το “παρών” έδωσαν ο πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης, ο υπουργός Ναυτικών και ο υφυπουργός Αεροπορίας. Στο παρακάτω στιγμιότυπο, απεικονίζεται ο Τσαλδάρης την ώρα που εκφράζει τα συλλυπητήριά του στη μαυροφορεμένη μητέρα του Ράλλη Κιουρτσή.

Όπως έγραψε η εφημερίδα “Αθηναϊκά Νέα“, “το μέλλον δια τον Κιουρτσήν προοιωνίζετο λαμπρόν, η ειμαρμένη όμως το διέκοψε κατά τρόπον τραγικόν“.

Τα ελαττωματικά “Atlas”

Μετά από διαταγή του τότε Υπουργείου Αεροπορίας, συστάθηκε επιτροπή εμπειρογνωμόνων, για να διερευνήσουν τα αίτια του δυστυχήματος. Το πόρισμα που εκδόθηκε ανέφερε πως το αεροσκάφος απέκτησε εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα καθόδου και δεν ήταν δυνατό να αλλάξει πορεία, πιθανότατα εξαιτίας μηχανικής βλάβης.

Τα αεροπλάνα Atlas κατασκευάστηκαν ώστε να είναι διθέσια, εμπροσθοβαρή κι άνευ πολεμικής αξίας. Η Σχολή Ικάρων τα χρησιμοποιούσε μόνο για εκπαιδευτικές ασκήσεις. Θεωρούνταν, όμως, ακατάλληλα για πολλές ακροβασίες και, ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται ο ενθουσιώδης Κιουρτσής να υπερεκτίμησε τις δυνατότητες του αεροσκάφους και τις προσωπικές ικανότητές του.

Σύμφωνα με τον Τύπο, “επειδή τα “Άτλας” ήτο αδύνατον να πετάξουν με ισορροπίαν, είχεν αποφασισθή και έτσι γίνεται, να τοποθετούνται δύο ή και τρεις σάκκοι με βαρίδια εις το οπίσθιον μέρος του αεροσκάφους“.

Η επιτροπή προσπάθησε να εξακριβώσει αν είχε ληφθεί το μέτρο της τοποθέτησης των σάκων στο “Atlas” που χειριζόταν ο Κιουρτσής. Εντοπίστηκε ένας σάκος κάτω από τα ερείπια, αλλά δεν βρέθηκε τουλάχιστον ένας ακόμη που θα βοηθούσε το αεροπλάνο να εξισορροπήσει.

Ο τύπος της εποχής έγραψε ότι υπήρχαν κι άλλα περιστατικά, κατά τα οποία τα αεροσκάφη τύπου Atlas αποδείχθηκαν ελαττωματικά.

Σε μία περίπτωση το 1933, ένα “Atlas” με δύο επιβαίνοντες διαλύθηκε στον αέρα, αλλά οι τελευταίοι γλίτωσαν το θάνατο, επειδή χρησιμοποίησαν αλεξίπτωτα.

Ένα σύντομο ιστορικό

Το “Atlas” ήταν μονοκινητήριο και διπλάνο αεροσκάφος, σχεδιασμένο και κατασκευασμένο από τη βρετανική Armstrong Whitworth Aircraft. Υπηρέτησε ως αεροσκάφος στρατιωτικής συνεργασίας με τη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) τις δεκαετίες του 1920 και του 1930.

Παρόλο που οι επιδόσεις του ήταν γενικά καλές, το πρωτότυπο δεν μπορούσε να εκτελέσει κλειστές στροφές. Αυτό οδήγησε στον επανασχεδιασμό του.

Στις δοκιμές αποδείχθηκε ότι το “Atlas” είχε χάσει τα καλά πτητικά χαρακτηριστικά του, παρουσιάζοντας επικίνδυνα χαρακτηριστικά απώλειας στήριξης. Όμως το “Atlas” είχε ήδη παραγγελθεί και μετά από μία σειρά ατυχημάτων τροποποιήθηκε με την τοποθέτηση αυτόματων πτερυγίων στο χείλος των πτερύγων (slats) και αυξημένη οπισθόκλιση των πτερύγων, βελτιώνοντας τα πτητικά του χαρακτηριστικά.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: εφημερίδα “Ακρόπολις”