Τα δάκρυα της Μαρίας από το Δίστομο. H φωτογραφία που έκανε διεθνώς γνωστή την σφαγή των SS. Η ιστορία πίσω από το διάσημο κλικ

Τον Νοέμβριο του 1944, επισκέφτηκε το Δίστομο ο ανταποκριτής του περιοδικού Life, Ντμίτρι Κέσελ και φωτογράφισε τους κατοίκους του μαρτυρικού χωριού, πέντε μήνες μετά από τη σφαγή της 10ης Ιουνίου 1944.

Μία από τις φωτογραφίες ξεχώρισε. Απεικόνιζε τη 19χρονη Μαρία Παντίσκα, που είχε χάσει τη μητέρα της, Παγώνα και άλλους 10 συγγενείς. Η φωτογραφία της μαυροφορεμένης Παντίσκα είχε για τίτλο “Τι έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα” και στη λεζάντα έγραφε:

“Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει, τέσσερις μήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη μητέρα της, σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο“.

Η Μαρία Παντίσκα ως η “Γυναίκα του Δίστομου” έγινε ένα παγκόσμιο σύμβολο της ναζιστικής θηριωδίας. Η κόρη της Νίκη Μίχα με συγκίνηση αναφέρεται στο ιστορικό στιγμιότυπο:

“Στη φωτογραφία είναι όλα αποτυπωμένα. Η μνήμη είναι το δάκρυ που κυλούσε, το πένθος τα μαύρα ρούχα και το μαύρο μαντήλι, ενώ η ελπίδα αντικατοπτρίζεται στο νεανικό της πρόσωπο“.

Η φωτογραφία είναι τοποθετημένη στην είσοδο του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού στο Δίστομο. Η κόρη της διηγήθηκε στη “Μηχανή του Χρόνου” την ιστορία πίσω από το διάσημο κλικ.

“Εκείνη την ημέρα η μητέρα μου, έπλενε στην αυλή του σπιτιού της, στη σκάφη και αυτό φαίνεται εξάλλου κι από τα ανασηκωμένα μανίκια που έχει στη φωτογραφία. Έκλαιγε και αποφάσισε να πάει πιο δίπλα που ήταν οι τάφοι, κοντά στην αυλή του σπιτιού να μοιρολογήσει.

Κι όπως ήταν σκυμμένη πάνω από τον τάφο και μοιρολογούσε, ένιωσε ένα χέρι να τη χτυπάει στην πλάτη. Ήταν ένας συγχωριανός, Γιώργος Σφουντούρης και δύο ξένοι δημοσιογράφοι. Της έριξαν την ακρομαντήλια της, κατά τα λεγόμενά της, προς τα πίσω. Ύστερα, τη βάλανε στην αυλή του σπιτιού και την τράβηξαν φωτογραφία“.

Σύμφωνα με την κ. Μίχα, η μητέρα της έμαθε για τη δημοσίευση της φωτογραφίας στο Life ένα χρόνο μετά. Όσο για τις αντιδράσεις που εισέπραξε, “υπήρχαν άτομα που ήθελαν να την παντρέψουν με τους γιους τους κι άλλοι να την υιοθετήσουνε. Είχε καλές αναμνήσεις“, είπε η κ. Μίχα στη “Μηχανή του Χρόνου“.

Το χρονικό της σφαγής

Η γερμανική επιχείρηση εκκαθάρισης των ανταρτών μετατράπηκε σε γενοκτονία κατά των κατοίκων του χωριού. Οι Γερμανοί πίστευαν ότι οι Διστομίτες βοηθούσαν τους αγωνιστές του ΕΛ.ΑΣ., που λίγες ώρες πριν, στο Στείρι Βοιωτίας, είχαν σκοτώσει 40 άνδρες των SS.

Τα αντίποινα κράτησαν μέχρι το βράδυ. Οι αδίστακτοι ναζί εκτέλεσαν 228 Έλληνες, εκ των οποίων οι 117 ήταν γυναίκες και 117 άνδρες. Ανάμεσά τους βρέφη, παιδιά και έφηβοι.

Για τη σφαγή του Διστόμου, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου θεώρησε υπεύθυνο τον επικεφαλής των Nαζί, Χάνς Τσάμπελ, ο οποίος μετά τον πόλεμο συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε στην Ελλάδα.

Όμως δεν δικάστηκε καθώς οι Ελληνικές Αρχές τον εξέδωσαν προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση και δεν επέστρεψε ποτέ για να λογοδοτήσει. Ο Τσάμπελ αργότερα χρησιμοποίησε την κλασσική στρατιωτική δικαιολογία για τη θηριωδία του Διστόμου. «Εκτελούσα εντολές ανωτέρων». Εννοούσε τον Συνταγματάρχη του Κάρλ Σύμμερς και άλλους αξιωματικούς των SS.

Την σφαγή του Διστόμου ερεύνησε στο COSMOTE HISTORY η τηλεοπτική εκπομπή “Μηχανή του Χρόνου” και σε μια τριλογία Δίστομο – Κλεισούρα – Υπάτη παρουσίασε την φονική διαδρομή του 7ου Συντάγματος SS από την Καστοριά έως την Ρούμελη.  Στα τρία επεισόδια φώτισε τα έργα και τις ημέρες του Συνταγματάρχη Κάρλ Σύμερς και των ατιμώρητων εγκλημάτων των ανδρών του στην Ελλάδα. Οι εκπομπές διατίθενται μέσω της COSMOTE TV και περιλαμβάνονται σημαντικά ντοκουμέντα.