Τα ανατολίτικα τραγούδια των Ξυλούρηδων. Τα έφερε ο πατέρας τους από την Τουρκία μετά από 3 χρόνια αιχμαλωσίας (βίντεο)

Η ζωή του Νίκου Ξυλούρη, σημαδιακά ίσως, ξεκίνησε με ένα μεγάλο γλέντι.

Ήταν το πρώτο αγόρι της οικογένειας, μετά από τρεις κόρες, και ο πατέρας Γιώργος θέλησε να γιορτάσει τη γέννησή του. Στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγεια ηχούσαν λίρες και μπαλοθιές, ψήνονταν κρέατα και οι συγχωριανοί του χόρευαν.

Ο Γιώργος Ξυλούρης ήταν γνωστός στο χωριό με το παρατσούκλι Ψαρογιώργης. Το είχε πάρει από τον πατέρα του, ο οποίος είχε τη φήμη ότι «καθάριζε» τους Τούρκους σαν ψάρια. Με τη σειρά του, ο Ψαρογιώργης κληροδότησε το παρατσούκλι στους γιους του.

Οι Ξυλούρηδες στα Ανώγεια ήταν γνωστοί ως Ψαρονίκος, Ψαρογιάννης και Ψαραντώνης. Πέρα από το όνομα, τα αδέρφια «κληρονόμησαν» την ίδια αγάπη για τη μουσική.

Τα ανατολίτικα ακούσματα του Ξυλούρη

Το 1922, κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, ο Ψαρογιώργης πολέμησε στην πρώτη γραμμή. Με την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου, ο Κρητικός μαζί με πολλούς άλλους στρατιώτες, βρέθηκε αιχμάλωτος στα χέρια των Τούρκων.

Οι δικοί του πίσω στα Ανώγεια, που δεν είχαν νέα του, πίστεψαν ότι είναι νεκρός και του έκαναν μνημόσυνο. Όταν τρία χρόνια αργότερα, απελευθερώθηκε βάση των συμφωνιών, ο Ψαρογιώργης επέστρεψε στην Κρήτη και η οικογένειά του έπεσε από τα σύννεφα.

Ήταν ταλαιπωρημένος και «ζωσμένος» με εμπειρίες που τον είχαν στιγματίσει. Εκτός από τραυματικές εικόνες όμως, έφερε μαζί του ανατολίτικες μουσικές και τουρκικά τραγούδια που είχε μάθει στην μακρόχρονη παραμονή του στην ανατολή.

Μαζί με 4-5 ακόμα Ανωγειανούς που ήταν μαζί του στο μέτωπο, συνήθιζαν μάλιστα να μαζεύονται και να τραγουδούν από παραδοσιακά τουρκικά άσματα, μέχρι αμανέδες. Στο χωριό άρχισαν να τους λένε «ντερβίσηδες».

Ένα από τα αγαπημένα τους τραγούδια, που ο Ψαρογιώργης έμαθε αργότερα και στους γιους του ήταν το «Σώσε με γιατρέ μου». Το ήξεραν στα τουρκικά και στα ελληνικά.

Η κρητική λύρα

Έτσι, ο Νίκος Ξυλούρης μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον με γλέντια, χορούς και τραγούδια με πολλά ηχοχρώματα. Με κρητικά, αλλά και ανατολίτικα ερεθίσματα.

Ο παππούς του, από την πλευρά της μητέρας του ήταν ένας από τους πιο φημισμένους λυράρηδες της εποχής.

Ο μικρός Νίκος δεν άργησε να πιάσει κι εκείνος τη λύρα στα χέρια του, μετά από προτροπή ενός δασκάλου. Μόλις έπαιξε δεν την άφησε ποτέ. Παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα του, που θεωρούσε ότι το επάγγελμα του λυράρη δε θα μπορούσε στο μέλλον να τον «ταΐσει», ο Νίκος Ξυλούρης ξεκίνησε να παίζει σε μαζώξεις, σε γάμους και σε πανηγύρια.

Από πολύ νωρίς ήταν εμφανές ότι το παιδί δεν είχε μόνο σπάνιο ταλέντο, αλλά και τεράστιο πείσμα. Σύντομα παράτησε το σχολείο και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη μουσική. Έγραφε μαντινάδες και γύριζε σε ολόκληρη την Κρήτη για να παίζει και να βγάζει τα προς το ζην. Μέχρι να ενηλικιωθεί, η φήμη του είχε εξαπλωθεί σε όλο το νησί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Νίκος Ξυλούρης μετέδωσε την αγάπη για τη μουσική και στα μικρότερα αδέρφια του. Ο Ψαραντώνης και ο Ψαρογιάννης είναι μέχρι σήμερα από τους γνωστότερους εκπροσώπους της κρητικής μουσικής.

Μάλιστα ο Ψαραντώνης όταν βρέθηκε στην Κψνσταντινούπολη για συναυλία έπαιξε μπροστά στο τουρκικό κοινό το τραγούδι “Ντόκτορ Ντόκτορ”, οπως το είχε μάθει παιδί ακόμα από τον αιχμάλωτο πατέρα του.

Δείτε το απόσπασμα από το αφιέρωμα της εκπομπής «ΠΡΟΣΩΠΑ» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο στον Νίκο Ξυλούρη. Τα αδέλφια του τραγουδούν το “Doctor Doctor” (Σώσε με γιατρέ μου) στα τούρκικα: