Τα αιματηρά μπλόκα στην κατοχική Αθήνα. Οι συνεργάτες των Γερμανών και οι κουκουλοφόροι. Νέα εκπομπή

Τα πρώτα αιματηρά μπλόκα της Κατοχής στην Αθήνα, παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα, 3 Ιανουαρίου στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY HD.

Η εκπομπή προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή 9 Ιανουαρίου στις 5 το απόγευμα.

Η Μηχανή του Χρόνου ανοίγει τον φάκελο με τα  αιματηρά μπλόκα της κατοχικής Αθήνας το 1943, όταν η ναζιστική κυριαρχία δεχόταν από παντού χτυπήματα και η αντίσταση είχε παλλαϊκή συμμετοχή.

Η ήττες της Βέρμαχτ ήταν διαδοχικές σε όλα τα μέτωπα και το ανατολικό μέτωπο εξελισσόταν σε εφιάλτη για την γερμανική πολεμική μηχανή.

Τα τάγματα Ασφαλείας

Η δημοσιογραφική έρευνα παρουσιάζει πως δημιουργήθηκαν και εξοπλίστηκαν  τα Τάγματα Ασφαλείας σε μια κρίσιμη στιγμή που οι Γερμανοί είχαν χάσει την υποστήριξη της φασιστικής Ιταλίας.

Στην Ελλάδα, το κενό αναπλήρωσαν ένοπλοι συνεργάτες των κατακτητών. Στο πλευρό τους εκτός από τα Τάγματα, είχαν την Ειδική Ασφάλεια με τους πληροφοριοδότες και το μηχανοκίνητο τμήμα της Αστυνομίας, που συμμετείχε σε εφόδους και αποκλεισμούς στις γειτονιές της Αθήνας.

Τα μπλόκα  

Η «Μηχανή του Χρόνου» παρουσιάζει τον μηχανισμό του τρόμου στα μπλόκα των συνοικιών και τους ανθρώπους που υλοποιούσαν την μαζική τρομοκράτηση.

Οι επιχειρήσεις ήταν στρατιωτικού τύπου και οι ένοπλες ομάδες περικύκλωναν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Συγκέντρωναν τους άρρενες σε κεντρικά σημεία, συνήθως σε πλατείες και στη συνέχεια προχωρούσαν σε διαλογή προσώπων, είτε για ομαδική εκτέλεση, είτε για ομηρία και μεταφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Οι συνεργάτες – κουκουλοφόροι ήταν η πιο απεχθής μορφή δοσιλογισμού. Ήταν αυτοί που στην τελική φάση υποδείκνυαν τους αντιστασιακούς και τους ξεχώριζαν μέσα στο πλήθος για να εκτελεστούν.

Το πογκρόμ στα νοσοκομεία

Μια άγνωστη πτυχή του αντιστασιακού κινήματος στα χρόνια της κατοχής ήταν οι ανάπηροι και τραυματίες πολέμου του Έπους του 40 που είχαν βρει καταφύγιο στα νοσοκομεία. Οι περισσότεροι είχαν στελεχώσει την αντίσταση και ήταν πρότυπα θάρρους και αποφασιστικότητας.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν το μπλόκο των νοσοκομείων που έγινε τον Νοέμβριο του 1943. Γερμανοί και ένοπλοι συνεργάτες τους εισέβαλαν στους θαλάμους και σε μια πρωτοφανή σε βιαιότητα επιχείρηση, εκκένωσαν τις κλινικές και συνέλαβαν δεκάδες ασθενείς πολεμιστές. Άλλους τους οδήγησαν στη φυλακή και άλλους στο εκτελεστικό απόσπασμα. Συνολικά εκτέλεσαν περισσότερους από 400.

Οι μάχες στις συνοικίες

Η έρευνα της εκπομπής φωτίζει τις μάχες στις συνοικίες της Αθήνας. Οι γειτονιές προσέφεραν το πλεονέκτημα του ελιγμού και του κλεφτοπόλεμου και ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορέσει ο ΕΛΑΣ να αναχαιτίσει τους υπεράριθμους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους.

Ως αντίπραξη, οι Γερμανοί προχώρησαν σε μπλόκα, κυρίως σε προσφυγικές συνοικίες, που η πλειονότητά τους είχε ενταχθεί στην αντίσταση και το ΕΑΜ.

Τον Μάρτιο του 1944, δόθηκε τριήμερη σκληρή μάχη στη συνοικία της Κοκκινιάς που θεωρούνταν προπύργιο του αντιστασιακού κινήματος. Οι κατοχικές δυνάμεις προσπάθησαν να εισβάλλουν και να διαλύσουν τους πυρήνες της αντίστασης, αλλά υπήρξε σθεναρή και γενναία άμυνα.

Το μπλόκο της Καλογρέζας

Η «Μηχανή του Χρόνου» περιγράφει τις δραματικές στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι της Καλογρέζας στις 14 Μαρτίου 1944, όταν Γερμανοί, Τάγματα Ασφαλείας, άνδρες της Ειδικής Ασφάλειας και το μηχανοκίνητο τμήμα της Αστυνομίας Πόλεων, κύκλωσαν τη συνοικία.

Οι διωκτικές δυνάμεις επιδόθηκαν σε ακρότητες προτού εκτελέσουν ομαδικά 22 αγωνιστές.  Ερευνητές περιγράφουν τις τραγικές στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι μετά το μπλόκο, αλλά και την «ταπείνωση» όταν φανερός συνεργάτης των κατακτητών έγινε δήμαρχος της συνοικίας.

Στην εκπομπή μιλούν:

Βασιλική Λάζου: – Καθηγήτρια Ιστορίας στο ΑΠΘ

Κώστας Χαλέμος – Συγγραφέας-Δημοσιογράφος

Κώστας Σκολαρίκος – Υπεύθυνος τμήματος Ιστορίας-μέλος κεντρικής επιτροπής ΚΚΕ

Περικλής Καπετανόπουλος – Ιστορικός

Μενέλαος Χαραλαμπίδης – Διδάκτορας Ιστορίας

Ειρήνη Ρηνιώτη -Υπεύθυνη Μνημείου Μάντρας Μπλόκου Κοκκινιάς

Γιάννης Σκαλιδάκης – Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

Παντελής Χατζηπαντελής – Αγωνιστής Εθνικής Αντίστασης

Φιλιώ Τόλια – Διδάκτορας Ιστορίας

Χάρης Ραζάκος-Υποψήφιος Διδάκτορας Ιστορίας

Κωνσταντίνος Χατζηγεωργίου-Ο θείος του ήταν ανάμεσα στους ανάπηρους πολέμου που εκτελέστηκαν

Γιώργος Ιωακειμίδης -Δήμαρχος Νίκαια;-Αγίου Ιωάννη Ρέντη

Λάζαρος Κωνσταντινίδης -Αγωνιστής Εθνικής Αντίστασης

Λουκάς Χριστοδούλου -Πρόεδρος ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ Νέας Ιωνίας

Στις αναπαραστάσεις συμμετέχουν μέλη της Θεατρικής Ομάδας Αγ. Στεφάνου (Δήμος Διονύσου), της ομάδας αναβίωσης Β παγκοσμίου “KAMPFGRUPPE SÜDEN” και του καλλιτεχνικού εργαστηρίου “Διάθεσις”.

Όλα τα επεισόδια της σειράς είναι διαθέσιμα on demand στην υπηρεσία COSMOTE TV PLUS.