Στον Μεσαίωνα έπλεκαν οι άντρες. Μετά έγινε χόμπι πλούσιων γυναικών. Στην Ελλάδα ήταν μέρος της καθημερινότητας και ανέδειξε το περίφημο σεμεδάκι!

Η ιστορία του πλεξίματος περιβάλλεται από ένα μυστήριο. Κανείς δεν γνωρίζει πότε ακριβώς ξεκίνησε και έχουν σωθεί ελάχιστα αρχαία πλεκτά, καθώς κατασκευάζονταν από φυσικά υλικά, τα οποία αποσυντίθονταν με το πέρασμα του χρόνου.

Δεν υπάρχουν αρχαίοι μύθοι ή ιστορίες που να αναφέρουν το πλέξιμο, κάτι που έχει οδηγήσει τους ιστορικούς στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια ασχολία πολύ πιο σύγχρονη απ’ ότι πίστευαν. Ως πρόγονος του πλεξίματος θεωρείται η τεχνική «nalbinding», η οποία γινόταν με μία βελόνα.

Για πολλά χρόνια, οι ιστορικοί αγνοούσαν ότι το πλέξιμο και το “nalbinding” ήταν διαφορετικές τεχνικές.

Εξαιτίας της σύγχυσης, επικράτησε ότι το αρχαιότερο πλεκτό στην ιστορία χρονολογούνταν στα 200 μ.Χ. και είχε βρεθεί στη Συρία.

Ως το αμέσως πιο «σύγχρονο» πλεκτό, θεωρούνταν ένα ζευγάρι κάλτσες από το 250 ή 300 μ.Χ.

Οι ειδικοί όμως κατέληξαν ότι η αρχαιότερη τεχνική του “nalbinding” δεν πρέπει να συγχέεται με το πλέξιμο και αναζήτησαν αλλού της απαρχές του.

Αίγυπτος, η «μητέρα» του πλεξίματος

Το αρχαιότερο δείγμα πλεκτού προέρχεται από την Αίγυπτο και χρονολογείται στα 1000 μ.Χ.

Πρόκειται για ένα ζευγάρι κάλτσες από βαμβάκι, πάνω στις οποίες είναι πλεγμένες προσευχές στα αραβικά.

Το πλέξιμο ταξίδεψε μαζί με τους Άραβες από την Αίγυπτο στην Ισπανία, το νότιο τμήμα της οποίας είχαν καταλάβει.

Έχουν βρεθεί πλεκτά εξαιρετικής ποιότητας σε τάφους αριστοκρατών, που αποδεικνύουν ότι το πλέξιμο ήταν εξαιρετικά δημοφιλές και θεωρούνταν είδος πολυτελείας.

Τα πλεκτά ήταν περισσότερο διακοσμητικά, όπως μαξιλαροθήκες, τσάντες, καλύμματα λειψάνων, παρά είδη ρουχισμού.

Περίτεχνα διακοσμημένα με χρυσές κλωστές και μεταξωτά υφάσματα.

Από την Ισπανία, το πλέξιμο διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου και εδραιώθηκε.

Στη μεσαιωνική Ευρώπη έπλεκαν οι άντρες

Αν και αρχικά το πλέξιμο ήταν μια οικιακή ασχολία που αφορούσε αποκλειστικά τις γυναίκες, γρήγορα επεκτάθηκε και στον ανδρικό πληθυσμό.

Οι άντρες ανέλαβαν το «επαγγελματικό» πλέξιμο.

Τα προϊόντα τους δεν προορίζονταν για προσωπική κατανάλωση, όπως οι κάλτσες που μπορεί να έπλεκαν οι γυναίκες για τους συζύγους τους, αλλά για πώληση.

Ειδικά τον 16ο αιώνα, οι πλεκτές ανδρικές κάλτσες έγιναν τόσο δημοφιλείς, που δημιουργήθηκαν ολόκληρες συντεχνίες για να καλύψουν τη ζήτηση.

Μάλιστα, οι εκπαιδευόμενοι χρειαζόταν να περάσουν από εξαετή εκπαίδευση πριν να τους επιτραπεί να ασκήσουν το επάγγελμα του «αρχιπλέκτη».

Με τη βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα, οι μηχανές κάλυπταν τις ανάγκες για πλεκτά μαζικής κατανάλωσης.

Το πλέξιμο, από βασική οικιακή ασχολία μετατράπηκε σε χόμπι για γυναίκες ανώτερων τάξεων.

Η Ελληνίδα καλλιτέχνης που κατέκτησε το Μιλάνο και έκανε διάσημο το βελονάκι στο εξωτερικό

Στην Ελλάδα, το πλέξιμο ήταν μέρος της καθημερινότητας. Ανάμεσα στις απαραίτητες γνώσεις μιας νοικοκυράς ήταν και το λεγόμενο πλέξιμο με βελονάκι. Μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα, το πλέξιμο, αν και χρονοβόρο, ήταν πιο οικονομικό από την αγορά έτοιμων ενδυμάτων από τα καταστήματα. Το χειροποίητο πλεκτό ήταν μια ένδειξη φροντίδας και αγάπης.

Οι γυναίκες έπλεκαν για τους άντρες τους που πολεμούσαν και οι γιαγιάδες για τα εγγόνια τους. Ίσως το πιο αντιπροσωπευτικό είδος πλεξίματος για τους Έλληνες είναι το λεγόμενο «σεμεδάκι» που διακοσμούσε κάθε γωνιά του σπιτιού.

Τη δεκαετία του ’80 το πλέξιμο εμφάνισε μια πτώση παγκοσμίως. Ο κόσμος το αντιμετώπιζε ως «παλιομοδίτικο» και παρωχημένο.

Όμως τα τελευταία χρόνια, με την αναβίωση πολλών άλλων «παλιομοδίτικων» τάσεων, το λεγόμενο «vintage», το πλέξιμο ήρθε πάλι στο προσκήνιο.

Ελληνίδες, όπως η Χαρά Καραμιχάλη, αναβιώνουν παραδοσιακές τεχνικές και τους δίνουν ένα νέο περιτύλιγμα. Η αγάπη για τη χειροτεχνία, τα πρωτότυπα υλικά και το παραδοσιακό βελονάκι, αποτελούν τη “μαγική συνταγή” που την οδήγησε στην επιτυχία. Για τη Χαρά Καραμιχάλη το χειροποίητο κόσμημα είναι πολλά περισσότερα από απλή ενασχόληση. Οι δημιουργίες της φιλοξενούνται σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ελβετία και άλλες. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός, ότι στο εξωτερικό η απήχηση των κοσμημάτων ήταν εξαρχής μεγάλη. Στην Ιταλία έχει σταθερό κοινό και τα έργα της πωλούνται σε Ρώμη, Βενετία και Μιλάνο.

Για να δείτε δημιουργίες της και να ενημερώνεστε για σεμινάρια και εκθέσεις επισκεφτείτε τη σελίδα της HaraKaramihaliJewellery και ακολουθήστε τη στο facebook harakaramihalicontemporaryjewells.

* Η αρχική Φωτογραφία του 1940 με τις κοπέλες να πλέκουν για το μέτωπο από Evangrek63

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Κράνος με σεμεδάκι στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Και όμως, δεν το έπλεξε ελληνίδα μάνα…