Στάλιν και Μολότοφ μεταφέρουν την τέφρα του Ρώσου συγγραφέα Μαξίμ Γκόργκι. Οι φήμες ότι πέθανε από δηλητήριο επειδή αρνήθηκε να γράψει την βιογραφία του Σοβιετικού ηγέτη

Το πλήρες όνομά του ήταν Αλεξέι Μαχίμοβιτς Πεσκόφ. Έμεινε γνωστός όμως με το ψευδόνυμο Γκόρκι, που σημαίνει πικρός.

Υπήρξε σημαντικός ρώσος συγγραφέας και δημοσιογράφος που υπέστη πολλές διώξεις από το τσαρικό καθεστώς με φυλακές και εξορία. Είναι ο θεμελιωτής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και θεωρείται από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς. Ο συγγραφέας, έλεγε, είναι μηχανικός των ανθρώπινων ψυχών.

Τα χρόνια της φτώχειας που έπλασαν τον πολιτικό και συγγραφικό χαρακτήρα του

Ο Μαξίμ Γκόρκι γεννήθηκε από φτωχούς γονείς στις 28 Μαρτίου του 1868. Ορφάνεψε από πατέρα όταν ήταν 9 ετών κι άρχισε να δουλεύει δεξιά-αριστερά όπου μπορούσε : υπήρξε λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος, βοηθός τσαγκάρη, φούρναρης, βοηθός αγιογράφου, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, καπνοδοχοκαθαριστής, εργάτης στα χωράφια.

Για πέντε χρόνια, σχεδόν ρακένδυτος γυρίζει τη Ρωσία και βλέπει με τα ίδια του τα μάτια τις κακουχίες και τα βάσανα του φτωχού λαού. Οι εικόνες και οι εμπειρίες που αποκόμισε έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πολιτική και λογοτεχνική του διαδρομή. Ο ίδιος έγραφε:

Όταν η εργασία είναι χαρά, η ζωή είναι ωραία. Όταν η εργασία είναι καθήκον, η ζωή είναι σκλαβιά.

Αρχίζει να γράφει ως δημοσιογράφος σε τοπικές εφημερίδες με το ψευδώνυμο Γιεχουντιέλ Χλαμίντα. Είναι 1892 και επιλέγει πλέον το ψευδώνυμο που τον έκανε γνωστό παγκοσμίως: Γκόρκι – Πικρός.

Το 1899 τα διηγήματά του που τυπώνονται και κυκλοφορούν εκτός συνόρων κερδίζουν τις εντυπώσεις στην Ευρώπη.

Το 1902 η Ρωσική Ακαδημία τον κάνει μέλος της αλλά ο Τσάρος Νικόλαος ακυρώνει την εκλογή του λόγω της αντίδρασης του Γκόρκι στην τσαρική λογοκρισία.

Στη συνέχεια γνωρίζεται με τον Λένιν και γίνονται φίλοι. Από τότε αρχίζει την πολιτική του δράση υπέρ του Κομμουνισμού και της Επανάστασης.

Η φυματίωση και η «λατρεία» από τον Στάλιν

Η φυματίωση είχε χτυπήσει τον Γκόρκι από την εποχή που ρακένδυτος γύριζε στους δρόμους της Ρωσίας δουλεύοντας. Το 1921 έφυγε από τη Μόσχα για το Κάπρι για «λόγους υγείας» όπως είπε στους ανθρώπους του κόμματος και του περιβάλλοντός του.

Επέστρεψε στη Μόσχα το 1929 όπου ο Στάλιν τον περιέβαλλε με μεγάλες τιμές: έδωσε το όνομά του σε μεγάλο πάρκο στο κέντρο της πρωτεύουσας, σε μια κεντρική λεωφόρο και στο Τουπόλεφ 20 της Αεροφλότ. Μετονόμασε σε Γκόρκι ακόμη και τη γενέτειρα πόλη του συγγραφέα, Νίζνι Νόβγκοροντ

Ο Γκόργκι ήταν αγαπητός στην Ευρώπη για τα γραπτά του που έφερναν στο προσκήνιο τους απλούς καταφρονεμένους ανθρώπους. Για πολλούς, εκτός Σοβιετικής Ένωσης, τα γραπτά του Γκόρκι ήταν μια άλλη πτυχή του Τσαρλς Ντίκενς.

Ο Στάλιν εκμεταλλεύτηκε επικοινωνιακά το όνομα του Γκόρκι για να προωθήσει την δική του πολιτική στο εξωτερικό.

Η κόντρα με τον Στάλιν  

Ο παντοδύναμος Στάλιν διόρισε τον Γκόρκι ως Πρόεδρο της νεοσύστατης Εταιρείας Σοβιετικών Συγγραφέων και του ζήτησε να απευθύνει τον εναρκτήριο λόγο στο πρώτο της συνέδριο, το καλοκαίρι του 1934.

Τον Μάιο όμως πεθαίνει ο γιος του Γκόρκι κάτω από περίεργες συνθήκες. Μόλις είχε επιστρέψει από μια νυχτερινή έξοδο με καταχρήσεις μαζί με τον τότε Σοβιετικό Υπουργό Εσωτερικών Γκέρνιχ Γιαγκόντα.

Οι φήμες στη Μόσχα δίνουν και παίρνουν ότι ο θάνατος του γιου του συγγραφέα έγινε από το καθεστώς προκειμένου ο Γκόρκι να πάρει ένα μήνυμα και να είναι προσεκτικός στις δηλώσεις του.

Τελικά ο Μαξίμ Γκόρκι κάνει την ομιλία του για το μέλλον της Σοβιετικής λογοτεχνίας στο συνέδριο που έγινε τον Αύγουστο. Τελικά μέχρι τον Ιούνιο του 1935 οι δεσμοί του Γκόρκι και του Στάλιν σπάνε οριστικά.

Ο Γκόρκι αποσύρεται από το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Συγγραφέων στο Παρίσι την τελευταία στιγμή επικαλούμενος λόγους υγείας. Ο Στάλιν θεώρησε την πράξη του ως προδοσία και του απαγόρευσε την επικοινωνία με αλλοδαπούς συναδέλφους του.

Τέθηκε υπό αυστηρή παρακολούθηση και σχεδόν σταμάτησε να βγαίνει από το πολυτελές σπίτι που του είχε παραχωρηθεί στο κέντρο της Μόσχας. Οι φήμες ανέφεραν ότι ο Στάλιν έγινε έξαλλος με τον Γκόρκι, όταν ο συγγραφέας αρνήθηκε να γράψει τη βιογραφία του.

Στις 18 Ιουνίου του 1936 το ραδιόφωνο ανήγγειλε τον θάνατο του Μαξίμ Γκόρκι: Πέθανε ένας μεγάλος Ρώσος συγγραφέας, ένας ιδιοφυής τεχνίτης του λόγου, φίλος των εργατών και μαχητής για τη νίκη του Κομμουνισμού.

Ο Ρώσος ιστορικός Αρκάντι Βάκσμπεργκ υποστήριξε τη θεωρία ότι ο Γκόρκι δεν πέθανε ούτε από καρδιακό επεισόδιο, ούτε από τα προβλήματα που του προκαλούσε η παλιά φυματίωση αλλά ότι δηλητηριάστηκε από ανθρώπους του Στάλιν. Η θεωρία αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί ποτέ.

Στάλιν και Μολότοφ σηκώνουν το φέρετρο του σπουδαίου συγγραφέα

Όταν πέθανε ο Γκόρκι  οι γιατροί αφαίρεσαν τον εγκέφαλό του και τον τοποθέτησαν δίπλα στους εγκεφάλους των Μαγιακόφσκι, Λένιν και άλλων σπουδαίων Σοβιετικών πολιτικών και συγγραφέων στο Ινστιτούτο Νευρολογίας της Μόσχας.

Η σωρός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα σε παρεκκλήσι της Μόσχας και πάνω από 500 χιλιάδες Μοσχοβίτες πέρασαν για να τιμήσουν τον μεγάλο τους λογοτέχνη.

Ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Ζιντ, προσωπικός φίλος του Γκόρκι ήταν παρών κι εκφώνησε τον επικήδειο εκ μέρους της Διεθνούς Ένωσης Συγγραφέων.

Η σωρός του αποτεφρώθηκε και η στάχτη του τοποθετήθηκε σε λήκυθο και εν συνεχεία με τιμές μεταφέρθηκε στη νεκρόπολη της Κόκκινης Πλατείας δίπλα στο Μαυσωλείο του Λένιν.

Ο ίδιος ο Στάλιν και ο Πρωθυπουργός Μολότοφ κουβάλησαν τις στάχτες του.

Στην Κόκκινη Πλατεία την ταφή παρακολούθησαν πάνω από 100 χιλιάδες πολίτες.

Ο Γκόρκι πάντως είχε ζητήσει η στάχτη του να ταφεί δίπλα στον γιο του, στο νεκροταφείο του Νοβόντεβιτσι.

Μια απο τις πιο γνωστές του ρήσεις ήταν: «Να μαθαίνετε από όλους, αλλά να μη μιμείστε κανέναν».

Ο επιχρωματισμός της φωτογραφίας της κηδείας του Γκόρκι έγινε από τον Χρήστο Καπλάνη για την ομάδα  του Facebook: Past in Color/Χρώμα στο Παρελθόν

Διαβάστε ακόμη: Η μοιραία σχέση του Λέοντος Τολστόι που έγραψε το «Πόλεμος και Ειρήνη», με τη γυναίκα του. Της έκανε πρόταση γάμου με επιστολή, έκαναν 13 παιδιά, ήταν η γραμματέας του και την εγκατέλειψε λίγο πριν πεθάνει…