Σπύρος Σημίτης. Ο “πατέρας” της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ο Δον Κιχώτης που τα έβαλε με τον ψηφιακό ολοκληρωτισμό

Ο Σπύρος Σημίτης, καθιέρωσε στη νομοθεσία της Γερμανίας και στη συνέχεια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, την προστασία των προσωπικών δεδομένων.  Σε μια εποχή που ο συγκεκριμένος τομέας ήταν άγνωστος, αναγνωρίστηκε ως διεθνούς κύρους νομικός και πρωτοπόρος στους συγκεκριμένους τομείς. Σε αναγνώριση του ρόλου του, περιγραφόταν ως ο «άνθρωπος που εφηύρε την προστασία δεδομένων».

Ο Σπύρος Σημίτης ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αθήνα. Αμέσως μετά, με τον αδελφό του Κώστα Σημίτη, συνέχισε στη Δυτική Γερμανία τις σπουδές του. Τα αδέρφια σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ.

Από το 1952 ως το 1956 ο Σπύρος Σημίτης ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Νομική, με θέμα “Οι πραγματικές συμβατικές σχέσεις ως έκφραση του μεταβαλλόμενου κοινωνικού σκοπού των νομικών αρχών στο αστικό δίκαιο”.

Σταδιοδρομία και διακρίσεις

Ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης έγραψε και εργάστηκε σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και διεθνείς επιτροπές  στην Γερμανία, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Διετέλεσε, με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Γερμανίας, πρόεδρος του «Γερμανικού Εθνικού Συμβουλίου Ηθικής και Δεοντολογίας». Επίσης ήταν πρόεδρος και μέλος διεθνών και ευρωπαϊκών επιτροπών για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων, όπως της «Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Υψηλού Επιπέδου για τα Κοινωνικά Δικαιώματα».

Ο πρώτος νόμος

Ο Σημίτης συνέταξε τον νόμο για την Προστασία Δεδομένων για την πολιτεία της Έσσης και τέθηκε σε ισχύ, στις 13 Οκτωβρίου 1970. Θεωρείται ο πρώτος νόμος στον κόσμο για την προστασία των δεδομένων. Ήταν, όπως έχει πει, μια «αντίδραση στη συνεχή βελτίωση και εξέλιξη της Πληροφορικής».

Το 1975 απέκτησε τη γερμανική υπηκοότητα και αυτό του άνοιξε τον δρόμο για να αναλάβει τη θέση του Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων για την πολιτεία της Έσσης.

Διορίστηκε επικεφαλής Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων για το κρατίδιο της Έσσης το 1975 και παρέμεινε μέχρι το 1991. Όταν η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας προετοιμάστηκε για τη δημιουργία του θεσμού σε εθνικό επίπεδο, το 1978, ο Σπύρος Σημίτης θεωρήθηκε η προφανής επιλογή για τη θέση του Ομοσπονδιακού Επιτρόπου.

Πράγματι, η θέση του προσφέρθηκε, αλλά την απέρριψε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κυβερνητική απόφαση, να περικόψει τους πόρους που διατέθηκαν στο νέο τμήμα. Αυτό περιλάμβανε τη μείωση του επιπέδου στελέχωσης στη νέα επιτροπή από 32 «που είχε συμφωνηθεί προηγουμένως ως απαραίτητο» σε 20. Είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: “Το κρατίδιο της Βαυαρίας από μόνο του προϋπολογίζει τουλάχιστον είκοσι άτομα προσωπικό προστασίας δεδομένων για το επόμενο έτος, μια αποκαλυπτική σύγκριση”.

Το πρώτο “σήμα συναγερμού”

Η νομοθεσία για τη δημιουργία του Ομοσπονδιακού Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων είχε προσδιορίσει ότι η ταυτότητα του πρώτου επικεφαλής της Προστασίας Δεδομένων της χώρας, έπρεπε να καθορισθεί μέχρι τον Ιούλιο του 1977. Με τη θέση ακόμη κενή τον Νοέμβριο του 1977, οι σχολιαστές έβγαλαν το συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση δεν ήθελε να προχωρήσει στη δέσμευση για την προστασία των δεδομένων από την πλευρά της κυβέρνησης. Το πανίσχυρο γερμανικό συνδικάτο μεταλλουργών IG Metall, το μεγαλύτερο βιομηχανικό σωματείο της  Ευρώπης, θεώρησε το γεγονός ως “σήμα συναγερμού για κάθε πολίτη”.

Όσοι τον γνώρισαν, τον περιέγραφαν ως έναν άνθρωπο χαμηλών τόνων, σπουδαίο επιστήμονα και κορυφαίο “όνομα” για πολλά χρόνια στη Γερμανία, στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δον Κιχώτης

Ο καθηγητής προσπάθησε να θέσει όρια στο χάος του κυβερνοχώρου. Το ζητούμενο ήταν, όπως είχε πει σε συνέντευξή του τον Μάϊο του 1997, να βρεθούν οι κανόνες που θα περιόριζαν την πρόσβαση στις “βάσεις” προσωπικών δεδομένων. Η επιμονή του  να επιβάλλει νομοθετικά όρια σε μια αγορά ψηφιακών πληροφοριών που δεν επιθυμούσε καμία σοβαρή “τάξη”, είχε χαρακτηριστεί δονκιχωτισμός. Ο ίδιος είχε απαντήσει:

“Πείτε με Δον Κιχώτη, αλλά είναι καλύτερο για τις δημοκρατικές ελευθερίες να μην έχει πρόσβαση το κράτος σε πληροφορίες που μπορεί να γνωρίζει την ύπαρξή τους, παρά να έχει πρόσβαση παντού. Όταν ο πολίτης ξέρει ότι το κράτος συγκεντρώνει γι’ αυτόν στοιχεία, παύει να συμμετέχει στις διαδικασίες σχηματισμού γνώμης.

Ο Σπύρος Σημίτης πέθανε στις 18 Μαρτίου του 2024, σε ηλικία 88 ετών, στη Γερμανία.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Πανεπιστήμιο Γκαίτε