«Έρχομαι σαν προσκυνητής». Σπάνιο βίντεο με συγκινητικές δηλώσεις του Γιάννη Ρίτσου από την επίσκεψή του στην Κύπρο μετά την εισβολή

του Μιχάλη Γελασάκη

musicpaper

Τα βίντεο που είναι διαθέσιμα για τον μεγάλο ποιητή Γιάννη Ρίτσο, είναι μετρημένα στα δάχτυλα, για αυτό και το παρακάτω έχει τη δική του ιστορική αξία.

Το βίντεο είναι από το αρχείο του ΡΙΚ και ψηφιοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Ψηφιακός Ηρόδοτος. Στα πρώτα 35 δευτερόλεπτα τα πλάνα δεν έχουν ήχο.

Πρόκειται για πλάνα και δηλώσεις του ποιητή κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, όπου τον υποδέχονται εκπρόσωποι του Υπουργείου Παιδείας και του πνευματικού κόσμου της Κύπρου.

Ο Γιάννης Ρίτσος έφτασε στο νησί ύστερα από πρόσκληση του Υπουργού Παιδείας Χρυσόστομου Σοφιανού, στις 16 Μαΐου του 1979, λίγα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή. Η προσπάθειά του να βρεθεί στο νησί είχε γίνει σχεδόν είκοσι χρόνια νωρίτερα. Όπως μαθαίνουμε από την κόρη του Έρη Ρίτσου σε συνέντευξή της που δημοσιεύτηκε στο sigmalive.com:

«…είχε μεγάλη αγάπη στην Κύπρο. Βίωσε έντονα το δράμα της. Παρακολουθούσε πολύ τις πολιτικές και λογοτεχνικές εξελίξεις στο νησί. Το καλοκαίρι του 1974 ήταν σαν πεθαμένος. Για πρώτη φορά προσπάθησε να έλθει στην Κύπρο το 1960, αλλά η τότε κυβέρνηση της Ελλάδος δεν του έδωσε διαβατήριο. Αυτό τον είχε απογοητεύσει πάρα πολύ.»

Στις δηλώσεις του, μεταξύ άλλων, αναφέρεται και στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Αναλυτικά η δήλωσή του:

“Αισθάνομαι μια εντελώς ιδιαίτερη συγκίνηση, που πατώ το ιερό έδαφος της Κύπρου. Έρχομαι σαν προσκυνητής. Προσκυνητής της ιστορίας -της πανάχραιης- της Κύπρου. Προσκυνητής του εξαίρετου πολιτισμού της. Προσκυνητής, της σύγχρονης αγωνιστής ιστορίας της. Προσκυνητής, για όλους εκείνους που έπεσαν στους μεγάλους αγώνες για την ελευθερία. Λυπάμαι, πολύ βαθιά, που δεν μπορώ να ασπαστώ το χέρι του Μακαρίου και αισθάνομαι την παρουσία του τόσο ζωντανή, ώστε νομίζω ότι μου δίνει το χέρι να το ασπαστώ. Και ασπαζόμενος το χέρι του Μακαρίου, του πάντα παρόντος, του αθάνατου, ασπάζομαι το χέρι της ίδιας της Κύπρου. Ασπάζομαι τον κυπριακό λαό. Και μια ευχή: Εύχομαι η Κύπρος πολύ σύντομα να βρει την ελευθερία της, την ανεξαρτησία της, την ακεραιότητά της.”

Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Γιάννης Ρίτσος είχε αναφερθεί στην Κύπρο μέσα από το ποιητικό του έργο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η ποιητική συλλογή «Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο», που έγραψε στο Καρλόβασι της Σάμου τον Αύγουστο του 1974, με θερμή αφιέρωση στον Μακάριο.

Νησί πικρό, νησί γλυκό, νησί τυραγνισμένο,

κάνω τον πόνο σου να πω και προσκυνώ και μένω.

Εσύ της θάλασσας ρυθμός, ολάνθιστο κλωνάρι,

πώς σου μαδήσαν τ’ άνθια σου διπλοί, τριπλοί βαρβάροι.

Τι θλιβερά που σεργιανάν τριγύρω σου τα ψάρια, —

κι οι αντίχριστοι να παίζουνε την τύχη σου στα ζάρια.

Κουράγιο, μικροκόρη μας, που μας εγίνεις μάνα,

ύμνος και θρήνος της ζωής κι ανάστασης καμπάνα.

Η τελευταία επίσκεψη του Γιάννη Ρίτσου στην Κύπρο, κατά την οποία βραβεύτηκε δακρυσμένος από τη βαθιά συγκίνησή του, ήταν τον Μάιο του 1989, λίγο καιρό πριν το θάνατό του. Κατά τη βράβευσή του τότε είχε δηλώσει:

«Είμαι τόσο συγκινημένος, που δεν μπορώ να μιλήσω όπως θα ‘θελα να μιλήσω. Για ‘μένα αυτό είναι αφάνταστα μεγάλη τιμή. Γιατί τι έκανα πραγματικά για την Κύπρο; Έγραψα δύο-τρία-πέντε ποιήματα… Δεν ξέρω ποιας σημασίας και αξίας. Αν έχει κάτι που θα μπορούσε να τιμηθεί, είναι η απέραντη αγάπη μου για την Κύπρο».

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Έδωσα και πήρα πολλά. Ήρθε η ώρα να φύγω». Το συγκινητικό αντίο του Ρίτσου στους φίλους του μέσα από το νοσοκομείο. Ακόμη και στο χειρουργείο ζήτησε να καπνίσει …