“Σπάνιο φαινόμενο” πίσω από το μπλακ άουτ στην Ισπανία, λένε οι Πορτογάλοι. Τι απαντούν περί Κυβερνοεπίθεσης

Η REN, διαχειριστής του ηλεκτρικού δικτύου της Πορτογαλίας, ανακοίνωσε ότι η εκτεταμένη διακοπή ρεύματος που έπληξε τη χώρα οφείλεται σε πρόβλημα που ξεκίνησε από το ισπανικό δίκτυο ηλεκτροδότησης. Σύμφωνα με την εταιρεία, η αιτία του προβλήματος συνδέεται με ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», που προκάλεσε αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρο το διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό σύστημα.

Όπως διευκρινίζει η REN, στην Ισπανία σημειώθηκαν έντονες μεταβολές της θερμοκρασίας, οι οποίες προκάλεσαν «ανώμαλες ταλαντώσεις» στις γραμμές υπερυψηλής τάσης. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως «επαγόμενη ατμοσφαιρική μεταβολή», επηρέασε τη σταθερότητα του συστήματος και προκάλεσε αποτυχίες συγχρονισμού μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του ηλεκτρικού δικτύου.

Η αστοχία στη συγχρονισμένη λειτουργία των δικτύων οδήγησε σε αλλεπάλληλες διαταραχές στο ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτροδότησης, όπως αναφέρει η REN.

Η REN προειδοποιεί ότι, λόγω της πολυπλοκότητας του τεχνικού προβλήματος, η πλήρης αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του δικτύου μπορεί να χρειαστεί έως και μία εβδομάδα.

Πώς εξηγεί το φαινόμενο ο Θοδωρής Κολυδάς

Εξηγώντας το φαινόμενο, ο πρώην διευθυντής στην ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, σημειώνει: Η «επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση» που δημιουργείται στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (όπως αυτές των 400 kV) είναι ένα φαινόμενο που δημιουργείται πάνω σε αυτά τα πολύ μακριά καλώδια, τα οποία είναι εκτεθειμένα στον αέρα και στις ατμοσφαιρικές συνθήκες.

Όταν υπάρχει απότομη και ακραία αλλαγή της θερμοκρασίας — για παράδειγμα, απότομα κύματα ψύχους ή καύσωνα — τότε δημιουργούνται ισχυρά ανοδικά ή καθοδικά ρεύματα αέρα (θερμικές ανωμαλίες). Αυτές οι θερμικές μεταβολές προκαλούν ταλαντώσεις στα καλώδια μέσω δύο κυρίως μηχανισμών.

Αρχικά θερμική διαστολή και συστολή όπου το μέταλλο των καλωδίων διαστέλλεται ή συστέλλεται απότομα. Ακολουθούν και οι ατμοσφαιρικές ταλαντώσεις όπου οι διαφορές στην πυκνότητα του αέρα δημιουργούν τοπικούς ανέμους ή ρεύματα που επηρεάζουν τις γραμμές, προκαλώντας τις να πάλλονται.

Αυτό το φαινόμενο λέγεται επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση (induced atmospheric vibration) και μπορεί να οδηγήσει σε: Κραδασμούς, Ταλαντώσεις σε μεγάλη κλίμακα ακόμη και μηχανικές καταπονήσεις που απειλούν τη δομική ακεραιότητα των γραμμών. Είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο “galloping” που προκαλείται από πάγο και άνεμο».

«Δεν υπάρχουν ενδείξεις για κυβερνοεπίθεση»

Την ίδια ώρα, ο Αντόνιο Κόστα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η σημερινή διακοπή ρεύματος προκλήθηκε από κυβερνοεπίθεση.

Ο Κόστα ανέφερε ότι βρίσκεται σε επαφή με τον Ισπανό πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ και τον Πορτογάλο πρωθυπουργό Λουίς Μοντενέγκρο, ενώ οι διαχειριστές του δικτύου και στις δύο χώρες «εργάζονται για τον εντοπισμό της αιτίας και την αποκατάσταση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος».

Μπορεί το μπλακ άουτ να προκλήθηκε από κυβερνοεπίθεση;

Παρά το γεγονός ότι πολλοί έχουν αποδώσει το μπλακ άουτ σε «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», ανάμεσά τους οι διαχειριστές ενέργειας σε Ισπανία και Πορτογαλία, άλλοι επιμένουν στο ερώτημα αν ό,τι έγινε προήλθε από κυβερνοεπίθεση.

Ο Τζο Τάιντι, ειδικός για τις κυβερνοεπιθέσεις, απάντησε στο BBC ότι: «Η απλή απάντηση είναι ναι, θα μπορούσε να είναι, καθώς ποτέ δεν μπορείς να πεις ‘ποτέ’ στον κυβερνοχώρο.

Αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούμε κάτι τέτοιο, και είναι πολύ πιο πιθανό ότι κάποιο ατύχημα ή τεχνικό λάθος προκάλεσε τη διακοπή ρεύματος».

«Εάν πρόκειται για επίθεση στον κυβερνοχώρο, θα ήταν εντελώς πρωτοφανής σε κλίμακα και αντίκτυπο. Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας στο παρελθόν – σε δύο περιπτώσεις που γνωρίζουμε.