«Σκέφτομαι, άρα υπάρχω». Η ζωή και το προσωπικό δράμα του Καρτέσιου, ο οποίος διατύπωσε τη διάσημη φιλοσοφική φράση

Ο Ρενέ Ντεκάρτ, γνωστός με το εξελληνισμένο του όνομα, Καρτέσιος, ήταν Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός. Έχει χαρακτηριστεί σαν ο «φιλόσοφος της αμφιβολίας».

Θεωρείται ο εκφραστής της πιο ακραίας μορφής σκεπτικισμού και οι ιδέες του πολεμήθηκαν από τους εκφραστές του εμπειρισμού.

Η πιο γνώστη φιλοσοφική του διατύπωση, είναι το «cogito ergo sum», «Σκέφτομαι, άρα υπάρχω».

Το απόφθεγμά του στηρίζεται στο εξής σκεπτικό:

«Μπορώ να αμφιβάλλω για όλα τα πράγματα που με περιβάλλουν και για όλα όσα σκέφτομαι.

Οι άνθρωποι συχνά σφάλλουν στους συλλογισμούς τους, ακόμα και σε απλά θέματα και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύω, ότι οι αισθήσεις μου δεν με ξεγελούν, ή ότι οι σκέψεις μου δεν είναι, παρά σαν τα όνειρά μου όταν κοιμάμαι. Μπορώ να αμφιβάλλω λοιπόν, για όλα όσα σκέφτομαι και πιστεύω, αλλά για ένα πράγμα σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να αμφιβάλλω, δηλαδή για το ότι αμφιβάλλω.

Αμέσως όμως κατόπιν, πρόσεξα πως, ενώ εγώ ήθελα να σκεφτώ έτσι, ότι όλα ήταν ψεύτικα, έπρεπε αναγκαστικά, εγώ που το σκεπτόμουν, να είμαι κάτι. Και παρατηρώντας πως τούτη η αλήθεια: σκέπτομαι, άρα υπάρχω ήταν τόσο γερή και τόσο σίγουρη, ώστε όλες μαζί οι εξωφρενικές υποθέσεις των σκεπτικών φιλοσόφων, δεν ήταν ικανές να την κλονίσουν, έκρινα πως μπορούσα δίχως ενδοιασμούς, να την παραδεχθώ σαν την πρώτη αρχή της φιλοσοφίας που αναζητούσα».

Το όραμα του Καρτέσιου

Μετά τη συνάντησή του με τον Ισαάκ Μπέκμαν, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τα μαθηματικά και τη φυσική.

Θεωρείται ο θεμελιωτής της αναλυτικής Γεωμετρίας.

Το 1619, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του, με προορισμό τη Γερμανία, είχε ένα όραμα, το οποίο τον ενέπνευσε για να εφαρμόσει μια νέα μέθοδο για την επιστημονική έρευνα.

Η σχέση του με την υπηρέτριά του και η «νόθη» κόρη τους

Το 1634, ο Καρτέσιος βρέθηκε στο Άμστερνταμ, όπου έμεινε για λίγο καιρό φιλοξενούμενος σε φιλικό σπίτι.

Επιστρέφοντας στο σπίτι του στο Ντέβεντερ, τον ακολούθησε μια από τις υπηρέτριες, η Έλενα, με την οποία είχε ερωτική σχέση.

Το 1635, η Έλενα έφερε στο κόσμο της κόρη τους, την Φρανσίν.

Αν και ο Ντεκάρτ δεν παντρεύτηκε ποτέ με την αγαπημένη του και η κόρη τους ήταν «νόθο» παιδί, στη βάφτιση καταγράφηκε ως νόμιμο παιδί.

Παρόλο που ο φιλόσοφος αγαπούσε πολύ τη μικρή, την παρουσίαζε στον κόσμο σαν ανιψιά του και ποτέ ως κόρη του.

Το 1640, ο Ντεκάρτ είχε αποφασίσει να στείλει την κόρη του στη Γαλλία, για να ξεκινήσει να μαθαίνει τη γλώσσα, ώστε αργότερα να είναι σε θέση να μορφωθεί.

Πριν καν ξεκινήσει η εκπαίδευσή της και ενώ η μικρή ήταν μόλις πέντε ετών, πέθανε από οστρακιά.

Ο Καρτέσιος συνετρίβη από τον πρόωρο χαμό της κόρης του.

Ο θάνατός της τον επηρέασε πολύ και τότε ξεκίνησε μια έρευνα, που δεν αφορούσε καθαρά στην ιατρική, αλλά αναζητούσε καθολικές απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα.

Η Έλενα είναι η μοναδική γυναίκα με την οποία σχετίστηκε ερωτικά ο Γάλλος φιλόσοφος.

Μετά το θάνατο της κόρης τους, οι δυο τους παρέμειναν δεμένοι, αλλά δε συνέχισαν την κοινή τους ζωή.

Περίπου δέκα χρόνια μετά, η Έλενα παντρεύτηκε με ένα ξενοδόχο. Ο Ντεκάρτ εξασφάλισε 1000 φιορίνια σαν προίκα για τη μητέρα της αδικοχαμένης κόρης του και πρώην αγαπημένης του.

Ο Καρτέσιος πέθανε στις 11 Φεβρουαρίου του 1650 στη Στοκχόλμη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ζούσε στη Σουηδία και δίδασκε τη βασίλισσα Χριστίνα.

Ο θάνατός του αποδόθηκε σε πνευμονία, αλλά πρόσφατα ήρθαν στο φως επιστολές, που δείχνουν ότι ο φιλόσοφος μπορεί να δηλητηριάστηκε με αρσενικό, χωρίς κάτι τέτοιο να έχει αποδειχτεί.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Όταν οι πλούσιοι κάνουν πόλεμο, οι φτωχοί πεθαίνουν». Ζαν Πολ Σαρτρ, ο Γάλλος υπαρξιστής που αιχμαλωτίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και αρνήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας