Σφακτηρία το νησί των πολέμων. Η άγνωστη αναμέτρηση αρχαίων Αθηναίων και Σπαρτιατών. Τα μνημεία των Γάλλων που έπεσαν το 1821

Η Σφακτηρία είναι μια μικρή βραχονησίδα με μεγάλη ιστορία. Θεωρείται από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Πελοποννήσου. Εκεί πραγματοποιήθηκαν ιστορικές μάχες και βρήκαν τον θάνατο γενναίοι άνθρωποι της αρχαιότητας και της νεότερης ιστορίας.

Βρίσκεται μπροστά το λιμάνι της Πύλου και στην αρχαιότητα αποτελούσε ορμητήριο, καθώς ήταν σε στρατηγική θέση και προστάτευε τη δυτική πλευρά του λιμανιού.

Στα ομηρικά χρόνια στο βόρειο άκρο της βραχονησίδας υπήρχε το φρούριο του Νέστορα, μυθικού βασιλιά της Πύλου.

Το όνομά της βραχονησίδας προέρχεται από εκείνη την περίοδο και πιθανόν από το ρήμα σφάζω που σήμαινε και θυσιάζω, επειδή εκεί πραγματοποιούσαν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου θυσίες προς τιμήν του θεού Ποσειδώνα.

Η Σφακτηρία είναι μακρόστενη και έχει πλατιά επιφάνεια. Ανάμεσα στους βράχους υπάρχει μια μεγάλη στοά γνωστή ως Τρυπητό. Σύμφωνα με την παράδοση αν μια έγκυος περάσει μέσα από την στοά τότε θα αποκτήσει αγόρι.

Πάνω στις βραχώδεις επιφάνειες του νησιού υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι, η Παναγούλα και μια ξύλινη εκκλησία του Αγίου Νικολάου που χτίστηκε από τους Ρώσους για να τιμήσουν τους νεκρούς τους στην ιστορική μάχη της Σφακτηρίας το 1825.

Η ναυμαχία της αρχαιότητας. Αθηναίοι εναντίον Σπαρτιατών

Το 424 π.Χ. ο Αθηναίος Δημοσθένης έπλεε με πέντε τριήρεις στη δυτική Πελοπόννησο με σκοπό να ενισχύσει τον Αθηναϊκό στόλο που βρισκόταν στη Ζάκυνθο.

Την περίοδο εκείνη μαινόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος μεταξύ της Σπάρτης και της Αθήνας. Ήταν η έβδομη χρονιά του πολέμου και ο Δημοσθένης σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί την παρουσία του στη δυτική Πελοπόννησο, ώστε να προκαλέσει ρήγμα στους εχθρούς.

Όταν περνούσε μπροστά από τον κόλπο του Ναυαρίνου, διέταξε τα πλοία να αγκυροβολήσουν απέναντι από το βόρειο άκρο της Σφακτηρίας, που την περίοδο εκείνη άνηκε στη Σπάρτη και κατοικούνταν από είλωτες.

Στη συνέχεια έδωσε εντολή στο πλήρωμα να αποβιβαστεί από τις τριήρεις  και να οχυρωθεί απέναντι από τη βραχονησίδα. Συνολικά 1.076 άντρες οχυρώθηκαν σε εκείνο το σημείο, εκ των οποίων 900 ελαφρά οπλισμένοι ερέτες, 150 οπλίτες και και 20 τοξότες.

Όταν οι Σπαρτιάτες αντιλήφθηκαν την παρουσία των Αθηναίων στον κόλπο, στρατοπέδευσαν στο νότιο τμήμα της Σφακτηρίας και αποβίβασαν 600 Σπαρτιάτες πάνω στη βραχονησίδα, ενώ μια μοίρα από 40 τριήρεις κατέφθασε στην περιοχή για να τους αποκλείσει από τη θάλασσα.

Οι Αθηναίοι είχαν ήδη στείλει δύο τριήρεις στη Ζάκυνθο για να φέρουν ενισχύσεις και προέβαλαν σθεναρή αντίσταση πίσω από τις πρόχειρες οχυρώσεις.

Όταν οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν τις υπόλοιπες τρεις τριήρεις που τους είχαν απομείνει, ο Δημοσθένης διέταξε να πυρποληθούν

Με αυτό τον τρόπο κέρδισε λίγο χρόνο ώσπου κατέφθασαν 20 Αθηναϊκές τριήρεις από τη Ζάκυνθο.

Οι Αθηναίοι που υπερτερούσαν στις μάχες στη θάλασσα νίκησαν τον στόλο της Σπάρτης και απέκλεισαν τους Σπαρτιάτες, που βρίσκονταν στη Σφακτηρία. Οι Σπαρτιάτες έστελναν είλωτες που κολυμπούσαν και έδιναν κρυφά εφόδια και τρόφιμα στους πολιορκημένους.

Η Αθήνα παραχώρησε ανακωχή στη Σπάρτη αλλά τελικά οι σκληροί όροι που έθεσε δεν έγιναν δεκτοί. Ο Δημοσθένης δίσταζε να αποβιβαστεί στη Σφακτηρία, αλλά έπειτα από πιέσεις του δήμου έστειλε στους Σπαρτιάτες αγγελιοφόρο να τους δώσει το τελεσίγραφο.

Οι Σπαρτιάτες αρχικά αρνήθηκαν να παραδοθούν και οι Αθηναίοι τους επιτέθηκαν και τους περικύκλωσαν.

Οι Σπαρτιάτες συγκεντρώθηκαν στο οχυρό του νησιού αλλά δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους υπεράριθμους άντρες του Δημοσθένη. Οι Αθηναίοι πριν τους αποτελειώσουν έστειλαν τελευταία φορά αγγελιοφόρο για να τους ζητήσει να παραδοθούν και οι Σπαρτιάτες προς έκπληξη όλων παρέδωσαν τα όπλα τους και μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στην Αθήνα.

Ήταν από τις λίγες φορές που οι Σπαρτιάτες δεν πολέμησαν μέχρι θανάτου και το γεγονός προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στη Σπάρτη.

Διαβάστε ακόμα : Η ηρωική έξοδος του «Άρη» από το Ναβαρίνο μετά την επίθεση του Ιμπραήμ. Πώς διέσπασε τον ασφυκτικό κλοιό στη Σφακτηρία και με κουρελιασμένα τα πανιά του κατάφερε να θέσει εκτός μάχης επτά εχθρικά πλοία

Στη νεότερη ιστορία στο ίδιο σημείο πολέμησαν οι Έλληνες υπό την ηγεσία του Μαυροκορδάτου τους Τουρκοαιγύπτιους του πανίσχυρου Ιμπραήμ το 1825.  Στο πλευρό των Ελλήνων πολέμησαν πολλοί φιλέλληνες ευρωπαίοι. Έπειτα από επίμονη πολιορκία της Σφακτηρίας, ο Ιμπραήμ κατέλαβε τη βραχονησίδα και οι Έλληνες έχασαν τη μάχη.

Τότε χτυπήθηκε θανάσιμα ο Αναστάσιος Τσαμαδός, κυβερνήτης του πλοίου «Άρης» και έχασε τη ζωή του ο Ιταλός κόμης Σαντόρε Σανταρόζα.

Σήμερα στο νησί υπάρχουν πολλά μνημεία που θυμίζουν το παρελθόν. Στην κορυφή της βραχονησίδας υπάρχει μνημείο των Γάλλων πεσόντων, ένα δεύτερο μνημείο που μοιάζει με μικρή πυραμίδα προς τιμήν του Γάλλου αξιωματικού, Αλέξη Μαλλέ και το μνημείο του 19χρονου Παύλου Βοναπάρτη, ανιψιού του Ναπολέοντα, ο οποίος πέθανε από εκπυρσοκρότηση όπλου ενώ βρισκόταν στην Ελλάδα με σκοπό να συνδράμει στον αγώνα.

Δείτε ένα εντυπωσιακό βίντεο με τη Σφακτηρία από ψηλά:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η ηρωική έξοδος του «Άρη» από το Ναβαρίνο μετά την επίθεση του Ιμπραήμ. Πώς διέσπασε τον ασφυκτικό κλοιό στη Σφακτηρία και με κουρελιασμένα τα πανιά του κατάφερε να θέσει εκτός μάχης επτά εχθρικά πλοία